412.NEDEN HZ.ADEM as İLK CENNETE GÖNDERİLMİŞTİR?

“Allahümme salli ala seyyidina Muhammedin ve ala alihi ve sahbihi ve sellim"
Bismillahirrahmanirrahim

İnsanın asıl vatanı cennettir. Hz. Adem (a.s) cennette olmakla beraber, Allah cc onları o haliyle cennette bırakmak için yaratmamış, onları çoğalma ve imtihan vesilesi yapmak gibi büyük bir gaye için yaratmıştı. Bu hikmetten dolayı, onların malum hatayı işlemelerine izin vermiştir.

Allah cc, asıl vatanın cennet olduğunu, dünyanın ise sadece geçici bir imtihan meydanı olarak yaratıldığını insanlığın Anne ve Babasına bizzat göstermek için, hikmetiyle böyle bir uygulama yapmıştır.

Allah Teâla günah işleme kabiliyeti olmayan meleklerle, hiç sorumlu olmayan hayvanları yaratmıştır.

Bu iki varlıktan başka, hem melekleri geçecek kadar mükemmel, hem de aklı olmayan hayvanlardan daha aşağı olacak kadar kötü olma özelliğindeki insanı yaratmıştır. İşte böyle bir varlığın hangi özellikleri taşıdığının anlaşılması için şeytan yaratılmıştır.

Mesela, altın ve bakırın karışık halden ayrılması için ateşte kaynatılması gibi, insan denen varlığın iyi ve kötü huylarının birbirinden ayrılması, iyi huylu Ebubekir (ra) ile kötü ruhlu Ebucehil'in anlaşılması için Allah şeytanı ateşten yaratmıştır.

Ayrıca ambardaki çekirdeklerin ağaç olması için toprağa atılması gerekiyor.Görünüşte toprak altı karanlık ve sıkıcıdır. Ancak ağaç olmanın yolu oradan geçiyor. Binlerce sene ambarda kalsa ağaç olamıyor.

İşte Allah, cennet ambarında duran babamız Adem Peygamberi (as) dünya tarlasına gönderiyor. Ağaç olarak cennete dönmesi için de şeytan ateşine oturtuyor. İbadet toprağına gömüyor. Böylece ağaç olarak cennete geri dönüyor. Bizim durumumuz da böyledir.

İnsanın aklını meşgul eden ve zihnini yoran hadiselerden birisi de, Hz. Âdem (as)'in cennetten çıkarılışı, dünyaya gönderilişi ve bu hadiseye de şeytanın sebep oluşudur. Bazı kimselerin aklına şöyle bir soru gelmektedir:

“Eğer şeytan olmasaydı, Hz. Âdem cennette kalacak ve biz de orada mı bulunacaktık?”

Bu konunun izahında, Cenab-ı Hakk'ın, Hz. Âdem (as)'i yaratmazdan önce meleklerle olan konuşmasına dikkat edelim. Bakara Suresinde şöyle anlatılmaktadır:

“Hani, rabbin meleklere, ben yeryüzünde bir halife yaratacağım dedi. Onlar, 'Bizler hamdinle sana tesbih ve seni takdis edip dururken, yeryüzünde fesat çıkaracak, orada kan dökecek insanı mı halife kılıyorsun?' dediler. Allah da onlara, sizin bilemeyeceğinizi herhalde ben bilirim dedi.” (Bakara, 2/30)

Ayet-i kerimenin mealinde de görüldüğü gibi, Cenab-ı Hak daha Hz. Âdem (as)'i yaratmadan önce insan nevini yeryüzünde var edeceğini haber vermektedir. Yani insanların cennette değil de, dünyada yaşayacaklarını bildirmektedir. Şeytanın Hz. Âdem (as)'i aldatması, insanın dünyaya gönderilmesine sadece bir sebep olmuştur.

Diğer taraftan, meleklerden farklı olarak insana nefis ve şehevi hisler verilmiştir. Bu hislerin akislerinin görülmesi için insanların dünyaya gönderilmesi, onlara bazı sorumlulukların verilmesi ve bir imtihana tabi tutulması gerekliydi. Ta ki, insan bu imtihan ve tecrübe sonunda ya cennete layık bir kıymet alsın, yahut cehenneme ehil olacak bir vaziyete girsin.

Kur'an'da geçen kelimelerin hangi anlamda kullanıldığı çok önemlidir. Peygamberlerin masum olduğu düşünülürse bunun kesinlikle bilinçli bir isyan olmadığı açıkça anlaşılır. Nitekim bundan önceki ayetlerde olay anlatılırken Hz. Adem (as)'in bu sözü unuttuğu belirtilir:

"Doğrusu bundan önce Âdem'e (bu ağaçtan yeme diye) emrettik, fakat unuttu ve biz onda bir azim (bir kararlılık) bulmadık." (Taha, 20/115)

Demek Hz. Adem (as)'in bu davranışı Allah'ın emrine karşı gelmek gibi bilinçli bir hareket değildir. Bu nedenle ayeti bizim anladığımız isyan olarak değil şöyle anlamak mümkündür:

"Bunun üzerine ikisi de o ağaçtan yediler. Hemen ayıp yerleri kendilerine açılıp görünüverdi. Ve üzerlerine cennet yaprağından örtüp yamamaya başladılar. Âdem Rabbinin emrinden çıktı da şaşırdı." (Taha, 20/121)

Peygamberler günah işlemez
Günahlar, büyük ve küçük olmak üzere iki kısımdır. Büyük günahların başlıcaları şunlardır: Adam öldürme, zina, içki içme, ana babaya karşı gelme, kumar, yalancı şahitlik, dine zarar verecek bid'atlara taraftar olmak.1

Bütün peygamberler gerek peygamberliklerinden önce, gerekse peygamberliklerinden sonra hiçbir şekilde büyük günah işlememişlerdir.

Ancak, bazı peygamberler hata yoluyla, unutmak veya daha iyiyi terk etmek suretiyle bizim bildiğimiz şeklin dışında "zelle" denen bazı hatalar işlemişlerdir.2 Hz. Adem (as)'in cennette iken yasak ağacın meyvelerinden yemesi zelleye misal olarak verilebilir. Hz. Âdem (as), yasak meyvelerden yemekle bizim bildiğimiz mânâda bir günah işlememiş, daha iyi olanı terk etmiştir. Neticede de, bu hatalarından dolayı cennet nimetlerinden mahrum kaldılar. Cennette günah ve sevap mefhumunun olmaması bu günahın, bilinenden başka bir şeklinin olduğu da anlaşılır.

Cennet nimetlerinden birisi de, orada "tuvalete gitme" gibi bir ihtiyacın mevcut olmadığıdır.3 Cennette yenip içilen şeylerin artıkları olmadığından Hz. Âdem (as) ve Havva, cennette büyük ve küçük abdest yapmıyorlardı. Avret mahalleri elbise veya bir nurla kendilerinden gizlenmişti.4 Yasak ağacın meyvelerinden yemeleri avret yerlerinin açılmasına, küçük ve büyük abdest gibi eza verecek şeylere sebep olacağı için Cenab-ı Hak o ağaçtan yemelerini men etmişti.5 Nitekim, yasak ağacın meyvelerini yedikleri anda, daha önce hiç görmedikleri avret yerleri açılıverdi. O yerlerin açılması uygun olmadığı için yaprakla örtünmeye başladılar.6

Hz. Âdem (as)'in yasak ağacın meyvesinden yiyerek cennetten çıkarılmasında kaderin hissesini unutmamak gerekir. Çünkü, Cenab-ı Hakk'ın insanı yaratmasındaki hikmet ve maksadın gerçekleşmesi, ancak Hz. Âdem (as) ve Havva'nın cennetten yeryüzüne inmesiyle mümkün olmuştur. Ebu'l-Hasen-i Şâzelî, Hz. Âdem (as)'in zellesi hakkında şöyle der:

"Ne hikmetli bir günah ki, kıyamete kadar gelecek insanlara tevbenin meşru kılınmasına sebep olmuştur."7

Mehmet Paksu

Dipnotlar:
1. Barla Lahikası, s. 179.
2. Muvazzah ilm-i Kelâm, s.184; Fıkh-ı Ekber Şerhi, s.154; Risale-i Hamidiye, s. 491.
3. Müslim, Cennet: 15.
4. Tefsîr-i Kebir , 14:49; Hak Dini Kur'ân Dili, II/2140.
5. Hülasatü'l-Beyan, II/4748.
6. A'raf Sûresi, 22.
7. Risale-i Hamidiye, s. 611.

"Allahümme salli ala seyyidina Muhammedin ve ala alihi ve sahbihi ve sellim"

Tüm hata ettiklerim nefsimden, isabet ettiklerim Allah(cc)’dandır.

EN DOĞRUSUNU ALLAH cc BİLİR

411.HUTBE OKUNURKEN DİNLEMEK VE "AMİN" DEMEMEK

“Allahümme salli ala seyyidina Muhammedin ve ala alihi ve sahbihi ve sellim"
Bismillahirrahmanirrahim

Cuma namazının geçerli olmasının şartlarından biri de, cumanın farz olan namazından önce hutbe okumaktır.

Şöyle ki: Vaktin girmesinden sonra mevcut cemaatın huzurunda bir hutbe okunması gerekir. Bunun içindir ki, hutbe okunurken cemaat bulunmayıp da sonradan namazda bulunacak olsalar, namazları caiz olmaz.

Cemaatin hutbeyi işitmesi şart değildir. Sadece hazır bulunmaları yeterlidir. Hutbe esnasında bir mükellef erkeğin, misafir olsa dahi, bulunması yeterli görülmektedir.

Cuma hutbesinin rüknü, İmamı Azam'a göre, Allah'ı zikirden ibarettir. Onun için hutbe niyeti ile yalnız: "Elhamdülillah" yahut "Sübhanallah" yahut "La ilahe illalah" denilecek olsa, yeterli olur. İki İmama (İmam Ebû Yusuf ve İmam Muhammed'e) göre, hutbe denilecek derecede uzunca bir zikirden ibarettir. Bunun en az olan derecesi, Tahiyyat miktarı hamd ve salavat ile Müslümanlara duadır.

Hutbenin vacibleri, hatibin taharet üzere bulunması, avret sayılan yerlerin örtülü olması ve hutbeyi ayakta okumasıdır.Hutbenin sünnetleri de, hutbeyi iki kısma ayırmak ve bunlar arasında bir tesbih veya üç ayet okunacak kadar bir zaman oturmaktır. Bu bakımdan buna iki hutbe denir. Bu iki hutbeden her biri hamdi, kelime-i şehadeti, salât ve selâmı kapsamalı. Birinci hutbe, bir ayetin okunması ile insanlara öğüt vermeyi, ikinci hutbe de Müslümanlara duayı kapsamalıdır.

Ayrıca imamın sesi, ikinci hutbede birinci hutbedekinden daha hafif olmalıdır. İşte bunlar hutbenin sünnetlerindendir.

Her iki hutbeyi uzatmamak da sünnettir. Hatta hutbeyi "Hücurat" süresi ile "Büruc" süresine kadar olan sürelerin herhangi birinden uzunca okumak, özellikle kış mevsiminde, mekruhtur. Cemaatı bıktırmak uygun değildir. Cemaatın acele görülecek işleri olabilir. Onları camide fazla tutmak, cuma namazlarına devamlarına engel olacağından yersiz bir iş olur. Hatib olan şahıs bunları düşünmelidir. Sözlerinin sonu, önceki sözleri unutturacak ve kıymetten düşürecek şekilde hutbesi uzun olmamalıdır. Hutbenin kısa ve cemaata faydalı bir tarzda hazırlanması, hatibin ehliyet ve faziletine delildir. Bu konudaki bir hadisi şerifin anlamı şöyledir:

"Namazının uzun, hutbesinin kısa olması bir kimsenin anlayışlı bir din alimi olduğunun alametidir. Artık namazı (cemaata ağır gelmeyecek şekilde) uzatınız, hutbeyi de kısa okuyunuz. Gerçekten bazı sözler, sihir gibi kalbleri etkiler."

İşte böylece hutbeler, belâgat ve mana bakımından ruhları kazanacak bir halde bulunmalıdır.

Ashabı kiramdan (Câbir bin Semüre'den) rivayet edildiğine göre, Peygamber Efendimizin (asm) namazı da, hutbesi de orta bir halde idi. Çok kısa ve çok uzun olmaktan beri idi.

Hatib, ezan okunup tamamlanıncaya kadar minberde oturur. Sonra ayağa kalkar. Sonra gizlice "Euzü" çekerek aşikâra hamd ve senada bulunur. Hutbesini cemaata karşı söyler. Hutbe bitince ikamet yapılır. Bunlar da hutbenin sünnetlerindendir. Hatibin hutbe sünnetlerini gözetmemesi veya dünyalık konuşmalarda bulunması mekruhtur.

Hutbeyi okuyan kimse duaları açık veya gizli okuyabilir. Ancak açıktan dua ettiği zaman cemaat amin diyecekse bunu gizli yapar. Böylece cemaatin amin demesine engel olmuş olur.

Çünkü, hutbe okunurken insanların konuşmaları, tesbih çekmeleri, aksırıp "elhamdulillah" diyene "yerhamükallah" demeleri, selam almaları ise mekruhtur.

Hutbe okunurken Peygamber Efendimize (asm) salavat getirmek ve yapılan duaya amin demek de mekruhtur.

Eğer salavat getirmek ve amin demek gerekiyorsa, bu kalben okunur; dil ile teleffuz edilmez.

Hutbede duada bulunmak sünnettir. Ancak bu dua esnasında cemaatin susması daha uygun olur.

Hutbe Esnasında Susmak
Ebû Hureyre, Peygamberimizin (asm) şöyle dediğini haber vermiştir:

“Cuma günü imam hutbe okurken arkadaşına 'sus' dersen lağvde bulunmuş olursun."
Ebû Hureyre Allah’ın Elçisi’nin şöyle dediğini rivayet etmiştir:

“Kim güzelce abdest alır, cumaya gider, dinler ve susarsa, o cumadan bir önceki cumaya kadar olan günahları bağışlanır ve buna üç gün de ilave edilir. Kim bir taşa dokunursa lağvde bulunmuş olur."

Hz. Ali (ra)'ın Kufe 'de minberden şöyle hitap ettiği rivayet edilir:

"Cuma günü olduğunda şeytanlar bayraklarıyla birlikte çarşı pazarı dolaşır, insanları cumaya gitmekten alıkoyacak bir kısım bahaneler ortaya çıkarır. Melekler de erken çıkar, mescidin kapısında oturur, imam minbere çıkıncaya kadar birinci saatte ve ikinci saatte gelenleri kaydederler. Kişi imamı görüp işiteceği bir yere oturur, sesini çıkarmaz ve lağivde bulunmazsa iki sevap kazanır. İmamı görüp işiteceği bir yere yerleşir de lağiv yapar, susmazsa bir günah kazanır. Cuma günü arkadaşına "sus" diyen lağivde bulunmuş olur. Lağivde bulunanın bu cumadan alacağı kalmaz."

Hz. Ali (ra) sözünü şöyle bitirdi:

"Allah’ın Elçisi’nin böyle söylediğini işitmiştim."
Camiye giden kimse, eğer hutbeye başlanmamışsa, başkalarını rahatsız etmemek şartı ile hatibe yakın yere kadar gidebilir, değilse bulabildiği yerde oturur. Fakat yer bulamaz ve ilerdeki saflarda boşluk bulunursa, zaruret gereği bu boş yerlerden birine gidebilir.

Hatib minbere çıkınca, cemaatın dinleyip susması, selamlaşmaması, nafile namaz kılmaması gereklidir. Öyle ki, hutbede Peygamber Efendimizin (asm) mübarek isimleri anılınca, dinlemekle yetinmeleri daha faziletlidir. İmam Ebû Yusuf'dan bir rivayete göre, bu durumda gizlice salat ve selam getirilir.

Buna göre:
Cuma günü hatibin dikkatle dinlenmesini, "hatip minbere çıktığı andan namaz bitinceye kadar" bir bütün olarak değerlendiren Hanefiler, namazda haram olan herşeyin hutbede de haram olduğunu esas alarak; cemaatin konuşmayıp susması, selam alıp vermemesi, nafile namaz kılmaması gerektiğini, ancak hutbede dua edilirse veya Hz. Peygamber (asm)'in ismi zikredilirse gizlice salâtü selam okunabileceğini ve hatibin duasına yine gizlice kendi işitebileceği bir sesle 'âmîn' denebileceğini söylemektedirler. (Alâuddin İbn Abidin, el-Hediyyetü’l-Alâiyye, 155-156).

Bu nedenle yapılan duaya kendi işitebileceği tarzda "amin" demekte sakınca yoktur.

 Sorularla İslamiyet

"Allahümme salli ala seyyidina Muhammedin ve ala alihi ve sahbihi ve sellim"

Tüm hata ettiklerim nefsimden, isabet ettiklerim Allah(cc)’dandır.

EN DOĞRUSUNU ALLAH cc BİLİR

410.HZ.ADEM (Aleyhisselam) -7-

“Allahümme salli ala seyyidina Muhammedin ve ala alihi ve sahbihi ve sellim"
Bismillahirrahmanirrahim

Hz. Âdem İle Havva Yeryüzünde
Hz. Âdem babamız ile Havva validemiz yeryüzünün iki ayrı yerine indirildiler. Âdem (A.S.) Hindistanın güneyinde bir ada olan Seylan adasına, Havva validemiz de Cidde’ye indirildi. Uzun zaman birbirlerinden ayrı yaşadılar. Cennetten inerken Hz. Âdem’e günahlarını tamamen affettirme yolu gösterilmiş ve yeryüzünde ne şekilde tevbe edecekleri bildirilmişti. Onlar da yeryüzünde bu şekilde günahlarından tevbe ettiler. Nihayet Cenab-ı Hak bu samimi ve halis tevbelerini kabul ederek onları Mekke civarında Arafat mevkiinde buluşturdu. Beraberce bu mevkide yaşamaya başladılar.

Cenab-ı Hak Hz Âdem’e maişetlerini tedarik edebilmeleri için çiftçilik gibi geçim yollarını öğretti. Böylece Cenab-ı Hakkın Cennette iken onlara bildirdiği, “İblis sakın ikinizi, aldatıp Cennetten çıkartmasın. Ey Âdem sonra zahmet çekersiniz.” mealindeki ikazı gerçekleşmiş oluyordu. Bu âyette Cennetten çıkarılma hâdisesi Hz. Âdem ile Havva’nın ikisine birden şamil kılındığı halde, yeryüzünde meydana gelecek zahmet ve külfet, yalnız Hz. Âdem’e yüklenmektedir. Bundan, kadınların nafakası ve maişeti erkeklerin üzerinde olduğu, dolayısıyle zahmet ve meşakkatler de erkeklere ait olacağı anlaşılmaktadır. Zaten zor işlerde çalışmağa ve ağır yüklerin altına girmeye kadınların ince ve nazik yaratılışları müsait değildir.

 İnsan Neslinin Çoğalması
Hz. Âdem’le Havva validemizin yeryüzünde buluşmalarından sonra insan nesli süratle çoğalmaya başladı. Taberî tarihinde bildirildiğine göre, Havva validemiz her doğum yaptığında, biri erkek biri de kız olmak üzere ikiz doğuruyordu. İnsan neslinin çoğalma zaruretinden dolayı, ilk zamanlarda kardeşler arasında evlenme yasak edilmemişti. Bununla beraber aynı anda doğan kız ve erkek, birbirleriyle evlenemezler; bir önce veya sonra doğanlarla evlenebilirlerdi. Zamanla çoğalma muayyen bir seviyeye gelince bu zaruret ortadan kalktı. Ve ilk olarak Hz. Nuh’un şeriatiyle kardeşler arası evlenmek yasaklandı. Hz. Nuh’dan sonra bütün dinlerde bu yasak kesin olarak devam etmiştir. Hz. Âdem’in vefatı esnasında insanların sayısının kırkbine yükseldiği rivayet edilir.

 İlk İnsan ve İlk Peygamber
Cenab-ı Hak Hz. Âdem’i kendisinden çoğalacak insanlara, hem baba hem de Peygamber yapmıştı. Böylece o, hem ilk insan ve hem de ilk peygamber olma şerefine mazhar olmuştu.

Hazreti-i Âdem, vefatına kadar nübüvvet vazifesini ifa etti. Cenab-ı Hak ayrıca kendisine, emir ve yasaklarını gösteren on sahifelik bir de talimat (Suhuf) indirmişti. Hz. Âdem bu talimatı vazifesinin en büyüğü kabul edip oğullarına harfiyyen öğretiyordu. İblis’in insanlara olan düşmanlığını ve ondan sakınma yollarını, kendisinin ona bir kere aldandığını ve bu aldanma yüzünden de Cennetten geçici olarak mahrum kaldığını anlatıyordu. Ayrıca bu dünyanın muvakkat bir kazanç yeri olup asıl hayatın ahiret hayatı olduğunu söylüyor, insanların burada işlediklerinin karşılığını orada muhakkak göreceklerini, onun için Şeytana aldanmamalarını devamlı telkin ediyordu. Bu mealde çok hakikatleri bıkmadan usanmadan izah ediyor, tekrar tekrar anlatıyordu. Nihayet Hz. Âdem bin sene kadar bir ömür sürdükten sonra vazifesini hakkıyle yerine getirmiş olarak bu fani hayata veda etti.

Habil ve Kabil
Havva validemiz her seferinde, biri kız diğeri erkek olmak üzere ikiz doğum yaptığına yukarıda işaret etmiştik. İşte Hazreti Âdem’in iki oğlu Habil ve Kabil de, peşpeşe olarak birer kız kardeşle birlikte doğmuşlardı.

Cenab-ı Hak, Hz. Adem’e, ikiz olarak beraber doğan kızla erkeğin evlenmesini yasaklamış, ancak ayrı doğumlarda doğan kızlarla erkeklerin birbirleriyle evlenmelerini emretmişti. Bu hale göre Habil ile Kabil, biri, diğerinin ikizi ile evlenebilecekti. Yani Habil Kabil ile, Kabil de Habil ile dünyaya gelen kızı alacaktı. Fakat Kabil’in ikizi olan Aklima ismindeki kız, Habilinkinden daha güzeldi. Bunun için Kabil, bu evlenmeye razı olmayıp, Habil’in alacağı kızı almak istedi. Âdem (A.S.) bunun meşru ve helâl olmayacağını ne kadar izah etti ise de Kabil’e dinlettiremedi.

Bunun üzerine Hz. Âdem, ikisinin de birer kurban kesmelerini, Allah Tealâ kimin kurbanını kabul ederse onun Aklima’yı alacağını söyledi. Habil çoban olduğundan, koyunlarından birini Cenab-ı Hakka kurban etti. Kabil de rençber olduğu için, o da en iyisinden bir deste buğday getirdi. İkisi de kurbanlarını Cenab-ı Hakk’a takdim ettiler.

O zamanlar, ilâhi adet üzere, Cenab-ı Hak kabul ettiği kurbana bir ateş gönderir ve onu yaktırırdı. Kabul olunmayan kurban ise, olduğu gibi kalır, halk içinde o kurban sahibinin yüzü kara olurdu. Bu âdet i ilâhî Beni İsrail zamanına kadar devam etmiştir. Sonra Cenab-ı Hak bu âdeti kaldırarak kıyamete kadar kimin kurbanının makbul olup, kimin olmadığını kimsenin bilmemesini murat etmiştir.

Neticede Habil’in kurbanı kabul edildi. Bunun üzerine Kabil’in hased duyguları daha da kabardı. O kadar ki Habil’i öldürmeye karar verdi. Habil, Kabil’in bu meşum niyetini anlayınca, ona;

-“Cenab-ı Hakkın hükmüne boyun eğmesini, Allah’tan korkmasını, eğer kendini öldürmeye teşebbüs ederse ona mukabelede bulunmayacağını, fakat böyle bir fiilin cezasının ancak Cehennem olacağını” söyledi. Ne var ki Kabil’in bu söz ve nasihatları dinleyecek hali yoktu. Gözlerini kin ve hased bürümüştü. Nihayet masum kardeşini, hiç çekinmeden, suçsuz yere öldürdü. Böylece Kabil, yeryüzünün ilk zalim ve katili, Habil de ilk mazlum ve şehidi oldu. Yeryüzünde ilk fitne de böylece kadın yüzünden patlak vermiş oluyordu.

Peygamber efendimiz (A.S.M.) bir hadis-i şeriflerinde;

“Hiç bir Âdemoğlu, zulüm ile öldürülmez ki onun kanı (nın günahımdan Âdem atanın birinci oğlu (Kabil hesabına) bir paye ayrılmasın. Çünkü bu cinayeti adet edenlerin önderi odur” buyurarak, Kabil’in yaptığı bu zulmün büyüklüğünü ifade etmişlerdir.

Bundan sonra Kabil, kardeşinin cesedi başında telâş ve şaşkınlığa kapıldı. Bu sırada iki karga gelip onun gözü önünde, biri diğerini öldürdü ve gagası ile kazdığı çukura gömdü. Kabil bunun üzerine çok hayıflandı ve “Karga kadar da mı olamadım?” deyip hemen bir çukur kazarak kardeşini oraya gömdü.

Bu feci hadise cereyan ettiği sırada, Hz. Âdem, bütün oğullarını Kabil’e emanet etmiş ve başka bir yere gitmişti. Dönüşünde hadiseyi duyunca çok üzüldü ve Kabil’e lanetle beddua etti. Bunun üzerine Kabil de kızkardeşini alarak babasının yanından uzaklaştı. Yemen taraflarına giderek ölünceye kadar oralarda kaldı. Daha önce “Yeryüzünde fesat çıkarıp kan dökecek olanları mı yaratacaksın” diye hayretle sual soran meleklerin bu sözlerinin ilk tahakkuku, bu şekilde gerçekleşiyordu. Diğer taraftan insanları devamlı iğfal edeceğini söyleyen şeytanın yeryüzünde ilk muvaffakiyeti de, bu cinayet hâdisesi olmuş oluyordu. Cennet ve Cehennem lüzumsuz yaratılmamıştı. İnsanların bir kısmının amelleri Cehennemi, diğer bir kısmmınki de Cenneti netice verecekti. Evet bu, insanlar için imtihan yeri olarak yaratılan dünya hayatının tabii bir gerçeği idi.

Hazret-i Âdem’in vefatı
İlk insan ve ilk peygamber Hz. Âdem, bin yıl gibi uzun bir ömürden sonra, bu fani dünyayı terk eden ilk peygamber oldu. Ölüm insanlık için büyük manalar taşıyordu. Bu âlemin fâni oluşu, öyle bir gerçekti ki ondan hiç bir insan kurtulamayacaktı. Ve bu kanun-u ilâhi, kıyamete kadar devam edecekti. Oğulları Hz. Âdem’i Ebû Kubeys dağına defn ettiler. İki sene sonra da Havva validemiz vefat etti. Onu da onun yanına gömdüler.

Rivayete göre vefat emri geldiği zaman Hz. Adem, Cenab-ı Hakka: “Ya Rab! düşmanım İblis kıyamete kadar hayatta kalacağı için beni bu halde görürse sevinecek ve benimle alay edecek” demesi üzerine Cenab-ı Hak da, lisan-ı hikmetle O’na “Ey Âdem! Sen tekrar Cennete gireceksin. O ise bu dünyada kalıp neticede kıyamete kadar gelip geçen insanlar adedince ölüm acısını tadarak zillet içinde ölecektir. Onun ecelinin tehir edilmesi bunun içindir.” buyurur.

Bunun üzerine Hz. Âdem Rabbinden İblis’e ölümün nasıl tattırılacağını öğrenmek ister. Cenab-ı Hak da ona bildirmeye başlar. Fakat Hz. Âdem fazla dayanamayarak: «Ya Rab! Kâfi» diyerek huzur içinde vefat eder.

“peygamberler tarihi” ansiklopedisi

"Allahümme salli ala seyyidina Muhammedin ve ala alihi ve sahbihi ve sellim"

Tüm hata ettiklerim nefsimden, isabet ettiklerim Allah(cc)’dandır.

EN DOĞRUSUNU ALLAH cc BİLİR

409.HZ.ADEM (Aleyhisselam) -6-

“Allahümme salli ala seyyidina Muhammedin ve ala alihi ve sahbihi ve sellim"
Bismillahirrahmanirrahim

Hazret-i Havva İle Âdem’in Cennetten Çıkarılması
Cenab-ı Hak daha önce şeytana aldandıkları takdirde Cennetten çıkarılacaklarını, Hz. Âdem ile Havva’ya bildirmişti. Onun için işledikleri bu günah üzerine, onları Cennetten çıkarıp yeryüzüne indirdi. Artık onlar için yepyeni bir hayat başlıyordu. Kıyamete kadar gelecek olan Âdem zürriyeti, yeryüzünde belli bir süre yaşayacak, o müddet zarfında kendilerine verilen nimetlerden istifade edecekler ve sonra da öleceklerdi. Fakat bu ölüm, ebedi yok olma değildi. Nihayet bir gün yine dirilecekler ve dünyada yaptıkları iyi amellerin mükafatını, kötü amellerin ise cezasını göreceklerdi. Cenab-ı Hakkın ezeli hikmeti bunu iktiza ediyordu.

Cenab-ı Hak Hz. Âdem ile Havva’yı yeryüzüne indirmek üzere Cennetten çıkarırken Şeytan da dahil olmak üzere hepsine birden şöyle hitap etmişti: “Birbirinize düşman olarak yeryüzüne ininiz”. Demek ki Şeytan ile İnsan arasındaki mübareze, yeryüzünde de devam edecekti. Çünkü Şeytan kendi isyanına ve rahmetten mahrumiyetine insanın yaratılışının sebeb olduğunu biliyordu. Bunun için de bütün gücü ile ona düşman olmuştu. Elbette onu aldatmaya, kendisine esir edip Allah’a karşı isyan ettirmeye çalışacaktı.

İnsan ise yaratılıştan zayıf iradeli olup Şeytanın desise ve vesveseleri karşısında aldanmaya müsait bir fıtratta idi. Ayrıca imtihanın iktizası olarak, insanda, unutkanlık, sabırsızlık, hislere kolay kapılma gibi bazı zaaf cihetleri de vardı. Kendini muhafazası, ancak devamlı irşat ve ikaz ile olabilirdi. Bu fıtratta olan insanı, elbette rahmet-i ilahiye başı-boş, kendi haline terk etmezdi. Onu Şeytan gibi bir dessasın aldatmaları karşısında takviyesiz bırakmazdı. Nitekim bırakmadı da. Cenab-ı Hak onları Cennetten yeryüzüne indirirken şu sözleriyle bu meseleyi bildiriyordu:

“Dünyada insanlara bir hidayet göndereceğim ki bu hidayet de hak diriler ve peygamberlerdir böyle bir hidayete kim uyarsa, onu dalalete ve küfre düşürmem. Onlar için korku ve mahzuniyet de yoktur. Neticede ebedi Cennete nail olacaklardır. Kim de bu hidayetimden yüz çevirir, Şeytana tabi olursa, o da hem dünyada hem de ahirette hüsrana uğrayacaktır. Ve onları ebediyyen Cehennemde bırakacağım.”

 Yasak Ağaçtan Yeme Günahı:
Hıristiyanlar, Hazret-i Adem’in yasak ağaçtan yemesi meselesini son derece büyütmüşler ve bu hadisenin insan oğlunun lanetlenerek Cennetten indirilmesine sebeb olan affedilmez bir günah ve silinmez bir leke olduğunu zannetmişlerdir. Bu inanış, hıristiyanlık aleminde asırlarca devam etmiştir. Halbuki zahiren çirkin görünen bu hadisenin altında, çok hayırlı netice ve hikmetler vardır.

Hz. Adem’in yasak ağaçtan yemesi sebebiyle yeryüzüne indirilişi, hiç de onların zannı gibi insan nevi lanetlendiği için değil, bilâkis insanın kuvve halindeki kıymetinin tezahürü içindir. Nitekim bu sayede Cenab-ı Allah’ın hikmetinin iktizası ile imtihan yeri haline gelen dünyada, nice peygamberler, veliler ve cenneti kazanan salih kullar yetişmiştir. Hem bu hadise insanlığın aleyhine bir tecelli de olmamıştır.

Bilâkis insanlık için bir nimet olmuş, yeryüzü bu sayede imar edilmiş ve pek çok medeniyetlere sahne olmuştur. Resul-i Ekrem (A.S.M.) bir hadis-i şeriflerinde şöyle buyurur:

-“Üzerine güneşin doğduğu en hayırlı gün, Cuma, günüdür. Zira Adem o gün yaratılmış, o gün Cennete konmuş ve o gün oradan çıkarılmıştır. Kıyamet te Cuma günü kopacaktır.”
Görüldüğü gibi hadis-i şerifde, Hz. Âdem’in (A.S.) Cennetten çıkarılması, Cuma gününe hayırlılık kazandıran sebebler arasında zikr edilmiştir. Esasen, yasak ağaçtan yeme hâdisesi, tesadüfi, manasız bir hâdise de değildir. Aslında hikmet dairesinde Allah’ın meşiet ve takdiri altında, sırf kaderin hükmü ile cereyan etmiştir. Gerek ayetlerin ve gerekse bazı rivayetlerin beyanından bu hususu anlamak mümkündür. 

Zaten Cenab-ı Hak Hz. Âdem’in Cennetten çıkmasını irade etmeseydi, en başta İblis’e insanları iğfal etme iktidarı vermezdi. Hem Cennetteki bütün ağaçları serbest bırakıp ta, sadece bir ağacı yasaklamaz; İblis’in bu noktadan onları aldatabîlmesine imkân bırakmazdı. Şu halde Hz. Âdem’in Cennetten çıkarılıp yeryüzüne yerleştirilişi, ilahî hikmet ve takdirin iktizası idi. Yasak ağaçtan yeme de. bu hikmet ve takdirin tahakkukuna zahîrî bir sebeb oldu.

Bu hâdisede Hz. Âdem ve Havva’nın şahsında, bütün insanlığa ders ve ibretler vardır. Çünkü, Hz. Âdem ile Havva başlarına gelen bu hâdise ile insanın çeşitli cihetlerden za’fı bulunduğunu, Şeytanın iğfaline aldanabilecek bir durumda olduğunu, bunun için her zaman Allah’a iltica etmeleri lâzım geldiğini anladılar. İblis’e uymanın da insanı büyük tehlikelere yuvarlayacağını tam manası ile idrak ettiler. Aldanışlarının onlara neye mal olduğunu, ve bir daha aldanmamağa ne derece çalışmaları lâzım geldiğini öğrendiler. Eğer Hz. Âdem ile Havva, Cennette hiç kalmadan doğrudan doğruya yeryüzüne indirilerek Şeytanın bu ilk aldatmasına maruz bırakılmasaydılar, bütün bu meseleleri hakkıyla öğrenemezlerdi. Her ne kadar ilahi ikaz ve nasihatlere mazhar olsalar da, Şeytana aldanmanın ne derece manevî sukuta sebeb olacağını, ne derece Allah’ın gazabını celb edeceğini hakkıyla bilemezlerdi. Halbuki, başlarına gelen bu hadise, onlara iyi bir ders olup çok şey öğretti. Şeytanın mahiyet ve zararını onlara açıkça gösterdi. 

Kur’an-ı Kerim’de bir ayet-i kerimede Hazret-i Âdemle İblis arasında cereyan eden bu hâdise anlatıldıktan sonra, meâlen şöyle buyrulmaktadır:

“Ey Âdem oğulları, Şeytan, ebeveyniniz Âdem ile Havva’yı aldatarak Cennetten çıkardığı gibi, sakın sîzi de fitneye düşürüp aldatmasın.”

Cenab-ı Hak bu âyetle bütün insanları malûm hadiseden ders ve ibret almaya davet etmektedir. Ta ki Iblis’in desiselerine karşı uyanık bulunsunlar. Ebu’l-Hasen-i Şâzelî bu hususta şöyle demiştir:

“Ne şerefli bir günah ki, sahibini halifelik makamına eriştirmiş ve kıyamete kadar gelecek insanlara tevbenin meşru kılınmasına sebeb olmuştur.” Bu sözden maksat, günahın kendisini medh etmek değildir. Bilâkis, o günah neticesinde Hz. Âdem’in yeryüzüne indirilerek daha yaratılmadan evvel kendisine lutf edilen halifelik vazifesini gerçekleştirmesini tebriktir. Gerçekten de Hz. Âdem’in malûm günahla yere indirilmesi, şanının eksilip düşmesine değil, bilâkis lâyık olduğu ulvi makama ulaşmasına ve kemâle ermesine sebeb olmuştur. Ayrıca Şazeli, bu sözleri ile, malûm günahın, insanoğlunu tevbe gibi bir nimete mazhar etmesini de istihsan etmektedir. Hakikaten tevbe ve istiğfar yolu, hata ve kusurlarla alûde olan insana, Allah’a hakkıyla ibadet ve taatta devamı için büyük bir nimet ve kurtuluş vesilesi olmuştur.

Resûl-i Ekrem (A.S.M.) bir gün, “Mü’mînlerden günahı sebebiyle Cennete girenler olacaktır.” buyurmuştu. Bunun üzerine ashab: “Nasıl olur Ya Rasûlallah?” Diyerek bu hakikati açıklamasını istediler. Resûl-i Ekrem (A.S.M.) buyurdu ki: “Mü’min kendi işlediği günahı unutmayarak kalbinde Allah korkusu meydana gelir ve Rabbine samimiyetle iltica eder. Bu sayede de Allah yanında makbul bir kul olur.”

Devam edecek...

“peygamberler tarihi” ansiklopedisi

"Allahümme salli ala seyyidina Muhammedin ve ala alihi ve sahbihi ve sellim"

Tüm hata ettiklerim nefsimden, isabet ettiklerim Allah(cc)’dandır.

EN DOĞRUSUNU ALLAH cc BİLİR

408.HZ.ADEM (Aleyhisselam)-5-

“Allahümme salli ala seyyidina Muhammedin ve ala alihi ve sahbihi ve sellim"
Bismillahirrahmanirrahim

 İblisin Rahmetten Mahrum Oluşu
İblis bu çirkin niyetini açığa vurunca, Cenab-ı Hak tarafından ebediyyen lanetlenerek Cennet ve huzur-u Kibriyadan kovuldu.

Cenab-ı Hak ona ayrıca şunları da söyledi: “Ey İblis, sen bütün güç ve kuvvetinle Âdem ve zürriyetine musallat ol, bütün şeytani vesvese ve desiselerini kullan. Kasem ederim ki, insanlardan kimler benim yolumu bırakır da sana uyarsa, cehennemi sizlerle dolduracağım. Fakat senin aldatamıyacağın o halis kullarım var ya, onları rızamı kazanma yolunda ibadetten asla ayıramaz, onlar üzerinde hiç bir hakimiyet kuramazsınız."

Cenab-ı Hak ile İblis arasında geçen bu muhavereden anlaşılıyor ki, istikbalde insanlar içinde öyle kullar gelecektir ki, iblis ve avanesi onları hak ve doğru yolundan saptıramayacak ve onlar üzerinde hiç bir hakimiyet kuramayacaktır. Bilâkis iblis’in o kullara musallat oluşu, onların hayır ve hakka olan kabiliyetlerini inkişaf ettirecek ve manen yükselmelerine vesile olacaktır. Aynen “Atmacanın serçeye musallat olmasının, serçenin kabiliyetlerinin gelişmesine sebeb olması gibi”.

Birkaç gramlık elmasın, tonlarca kömürden daha kıymetli olması gibi, sayıca az, fakat kıymet yönünden çok üstün olan bu kullar, insanlığın, şerefini kurtarıp yeryüzüne halife olmaya layık olduklarını isbat edecekler ve Cenab-ı Hakkın insanı yaratmasındaki hikmet ve gayeyi tahakkuk ettireceklerdir. İşte bu hikmetledir ki, Cenab-ı Hak insanı yaratmış ve onun yapacağı şer ve isyanlara, vücuda gelecek bu çok hayırlı neticelerden dolayı müsaade etmiştir. Yine aynı hikmetledir ki şeytan ile insan arasında böyle bir mübareze ve mücadelenin başlamasını irade etmiştir.

 Hz. Havva’nın Yaratılışı
Cenab-ı Hak Âdem’in hem yalnızlıktan kurtulması, hem de insan neslinin yeryüzünde çoğalabilmesi için ona hayat arkadaşı ve eş olarak Hz. Havva'yı yarattı.

Meşhur olan rivayete göre, Hz. Havva validemiz Hz. Âdem’in as sol kaburga kemiğinden yaratılmıştır. Müfessirlerin çoğu: “O şahıstan eşini (Havva’yı) vücuda getirdi” mealindeki âyeti, bu şekilde tefsir etmişlerdir. Bu tefsiri te’yid eden şöyle bir hadis vardır:

-“Kadınlar hakkında hayırlı olup, nezaketle muamele etmenize dair vasiyetime itaat ediniz. Çünkü onlar eğe kemiğinden yaratılmışlardır. Eğe kemiğinin en eğri tarafı, üst kısmı (ortası) dır. Eğer sen onu doğrultmaya uğraşırsan kırarsın, kendi haline bırakırsan daima eğri kalır. O halde kadınlar hakkında hayırla muamele hususundaki nasihatıma itaat ediniz.”
Buhârî, Enbiyâ, 1.
Ebu’s-Suud tefsirinde açıklandığına göre İbn-i Mes’ud ve İbn-i Abbas gibi büyük sahabeler, Hz. Havva’nın Hz. Âdem’in kaburga kemiğinden yaratıldığını açıkça ifade etmişlerdir. Bununla beraber, bu görüşe muhalif kalan alimler de vardır. Fahreddin-i Razinin açıkladığına göre Ebu Müslim el’ Isfehâni Nisa sûresinin birinci ayetini, “O, kadını, kocası cinsinden, yani insan olarak yarattı” şeklinde te’vil etmiş bu te’viline de başka ayetlerden deliller getirmiştir.

Yukarda zikrettiğimiz hadise gelince, bazı alimlere göre, burada kadının maddi yönden eğe kemiğinden yaratıldığına dair açıkça bir ifade yoktur. Bu hadis, kadının yaratılıştan asabi ve geçimsiz olduğunu ve erkeğe gereği gibi itaat etmiyeceğini ifade eder. Bundan dolayı kadına nezaketle muamele etmek ve onu olduğu gibi kabul ederek incitmemek gerektir.

Buhâri’nin başka bir rivayetinde de, bu husus açıkça görülmektedir. Resûl-i Ekrem (A.S.M.) buyurmuştur ki:

-“Kadın eğe kemiği gibidir. Eğer onu doğrultmaya kalkışsan kırarsın. Mesut bir hayat yaşamak istersen, o eğriliği ile beraber faydalanırsın.”

Hz. Havva’nın, ister Hz. Âdem’in yaratıldığı çamurdan, ister onun eğe kemiğinden yaratıldığını kabul edelim; bu yaratılışın ne şekilde olduğuna dair, sağlam bir bilgimiz yoktur. Bu konuda ne Kur’an-ı Kerimde ve ne de hadislerde, kitab-ı mukaddeste olduğu gibi beşeri hesaplar ve ifadeler mevcut değildir.

Cennete Giriş
Rivayete göre Hz. Âdem’le Hz. Havva, altın bir taht üzerinde oturmuş, baştan aşağıya nurdan elbiseler içinde bulundukları halde Cennet’e girdiler. Cenab-ı Hak onları Cennete yerleştirirken:

-“Ey Âdem! Sen ve zevcen. Cennete yerleşin. O Cennetin nimetlerinden birlikte bolca istifade edin” diye hitabetti. Ayrıca Cennette açlık ve susuzluk elemini duymayacaklarını, çıplak olmayacaklarını, hülâsa hiçbir mahrumiyet ve zahmet çekmeyeceklerini de bildirdi.

Resûlullah (A.S.M.) in haber verdiğine göre, Hz. Adem Cennete girdiğinde Cenab-ı Hak O’na, Cennetteki bir kısım meleklerin yanına gitmesini, onlara selâm verip, verecekleri cevabı iyi dinlemesini, binaenaleyh bunun hem O’na hem de zûrriyetine selamlaşma numunesi olacağını bildirmişti.

Bunun üzerine Hz. Âdem. bu emre uyarak o meleklere selâm verdi. Melekler de cevaben “Esselâmü aleyke ve rahmetullahi” diyerek karşılık verdiler. İşte müslümanların selamlaşmalarının büyük bir ehemmiyeti haiz olması ve islâmın şiarı haline gelmesi bu sırdandır. Bundan sonra Adem ile Havva Cennette mes’ud bir hayat yaşamaya başladılar.

Yasak Ağaç
Hz Âdem’le Hz. Havva’ya Cennette Cenab-ı Hak tarafından geniş bir hürriyet verilmiş ve her türlü Cennet nimetlerinden istifade etmelerine müsaade edilmişti. Bu geniş hürriyetin sadece bir istisnası vardı: Adem’le Havva Cennette bulunan bir ağaca asla yaklaşmayacaklar ve onun meyvesinden de yemeyeceklerdi. Bu yasağı Cenab-ı Hakkın onlara yüklediği ilk mükellefiyetti. Bunun dışında her türlü hareketlerini serbest bırakmıştı. Şayet Adem’le Havva Cenab-ı Hakkın bu yasağına riayet etmezlerse, zalimlerden olacak ve Cennet’ten mahrum kalacaklardı.

İşte bu teklif, insan için imtihan ve tecrübenin ilki idi. Zira Cenab-ı Hak, Hazret-i Âdem’le Havva’yı daha Cennete ilk olarak yerleştirirken, en büyük düşmanlarının şeytan olduğunu, şeytanın onları aldatıp kendisine isyan ettirmeye ve dolayısıyle Cennetten çıkarmaya çalışacağını Cennetten mahrum kalıp büyük zahmetlere maruz kalmamak için ona aldanmamaları gerektiğini de ihtar etmişti.

İşte Hazret-i Âdem’le Havva validemiz, Cenab-ı Hakkın bildirdiği bir ağaca yaklaşmamakla mükellef bulunuyorlardı. Şeytan ise elbette bütün gayretini sarfedip onları yasak ağaca yaklaştırmakla, Allah’a isyan ettirmeye çalışacaktı.

İblis’in Plânı
Esasen Cenab-ı Hak, Hz. Âdem’le eşini muvakkaten Cennete koymuştu. Hazret-i Âdem’in Cennete yerleşmesi ebedi değildi. Cennete ilk girerken Cenab-ı Hakkın onlara yaptığı hitaptan, bu hususu anlamak mümkündü, Hz. Âdem de bu durumun farkına varmıştı.

Allah’ın lanetine uğrayan İblis, Hz. Âdem’in Cennet’e yerleştirildiği ilk günden beri, onu iğfal etmek için fırsat arıyor, hangi desise ile aldatabileceğini plânlıyordu. Hz. Âdem’in as Cennette ebedi kalmıyacağını o da anlamıştı. Hele Cennette bir ağacın Hz. Âdem’le Havva’ya yasak edildiğini öğrenince, hemen menhus planını hazırlamaya koyuldu. Onlarda, evvela, Cennet gibi nimetler manzumesi olan bir yerde ebedi kalma iştiyakını uyandırmaya çalışacak ve bunun da ancak o yasak ağaçtan yemek suretiyle gerçekleşebileceği fikrini telkin edecekti.

İblis’in Aldatması
Hazret-i Âdem’le Havva validemiz, Cennette gezip dolaşırken, bazen Cennet’in kapısına kadar yaklaşırlardı. Şeytan her ne kadar Cennetten çıkarılmışsa da tamamen yeryüzüne sürülmemiş olduğundan, onları Cennetin dışından gözetliyor ve Cennetin etrafında dolaşıp duruyordu.

Yine bir seferinde Hazret-i Âdem’le Hz. Havva kapının yakınından geçerlerken İblis dışardan onların dikkatini kendine çekti ve onlarla konuşmaya başladı. Onları yasak ağaçtan yedirmek için var gücüyle aldatmaya çalıştı.

Hatta Cennette ebedi kalmak ve hiç ölmemek gibi cazip bir fikri vesvesesine basamak yaparak şöyle dedi:

-“Ey Âdem! Kendisinden yediğiniz takdirde devamlı surette Cennet’te kalacağınız ebedilik ağacını ve ebedi bir mülk ve nimeti nasıl kazanabileceğinizi size göstereyim mi? Rabbiniz bu ağacı niçin yasak etti biliyormusunuz? Kendisinden yediğiniz takdirde melek olacağınız veya Cennette devamlı kalacağınız için… Bundan yeyin ve böylece de Cennette ebedi kalın”.

Hazret-i Âdem’le Havva, şeytanın bu sözlerine önce hiç iltifat etmediler. Zira Cenab-ı Hak kendilerine O’nu apaçık bir düşman olarak tanıtmıştı. Hem bu ağaçtan yedikleri takdirde, Cennetten mahrum kalacaklarını da haber vermişti. Fakat İblis onları kandırmak için elinden geleni yapıyor, bu uğurda bütün gücünü sarfediyordu. Hatta kendisinin Âdem’le Havva için hayırdan başka bir şey murat etmediğine dair ısrarla yeminler bile ediyordu.

İblis’in bu husustaki söz ve ısrarları onlar üzerinde birden tesirini göstermediyse de, pek hilekârca olduğundan, kalplerinde az da olsa, bir meyil uyandırmıştı. Zira insanın fıtratında, iyiye ve güzele kavuşma meyli ve ebedi yaşama arzusu vardır. Ruhun derinliklerinde ebedi yaşamak iştiyakı yatmakta, vicdan ise “ebed, ebed” diye seslenmektedir.

İşte bu meyil, Âdem’le Havva’yı gaflete düşürdü. Gitgide Cenab-ı Hakkın ikaz ve ihtarlarını, İblis’in kendilerinin ezeli ve ebedi düşmanı olup asla onların hayrını istemiyeceğini hatırlamaz oldular. Ve nihayet yasak ağaçtan yediler, iblis de böylece maksadında muvaffak oldu.

Hazret-i Âdem ile Havva, yasak ağaçtan yedikleri an, edep yerleri açılıverdi, O zaman suç işlediklerini anladılar ve hemen Cennet yaprakları ile örtünmeye çalıştılar. Fakat artık iş işten geçmiş, ikisi de şeytana aldanmış ve Allahın yasak ettiği bir işi yapmış oluyorlardı, Cenab-ı Hak onlara hitaben:

-“Ben ikinize de bu ağacı yasaklamamış mıydım? Şeytan size apaçık bir düşmandır dememiş miydim?” diye nida etti. Bunun üzerine Hz. Âdem’le Havva suçlarını kabul ve itiraf ederek yaptıkları işten pişman olduklarını Cenab-ı Hakka bildirdiler. “Ey Rabbimiz, Biz kendimize zulüm ettik. Eğer bizi bağışlamaz ve merhamet etmezsen hüsrana uğrarız” dediler. Onların bu tevbeleri, daha sonra yeryüzüne indikleri zaman kabul edilmiştir.

İblis’in Hz. Âdem ile Havva’ya bu ağaçtan yedirmekten maksadı, onları Cennetten tamamen mahrum edecek bir itaatsizliğe sürüklemekti. Böylece onların da kendi gibi rahmetten kovulacağını, ebedi bir hüsrana uğrayacağını zannediyordu.

Fakat Hz. Âdem ile Havva’nın işledikleri hatadan tevbe ile kurtulacaklarını hiç ummamıştı. Zaten mel’ûnun her Mü’mini itaatsizliğe teşvik etmekteki asıl maksadı, onları da kendisi gibi yapmak, itaatsizlikte devamlarını sağlamaktır. O kulların tevbe edeceği, onun hatırına hiç gelmez. Zaten tevbe edeceğini bilseydi, insanlarla hiç uğraşmazdı. Daha doğrusu onun ümidi, günahlara kapılarak mü’minin kalbindeki iman zevkinin yok olması, günahlarda israr ede ede tamamen imanını kaybetmesidir. Fakat tam halis bir tevbe ile günah imha edilince, Şeytan hırs ve mağlubiyetinden dolayı kahrolur. Nitekim bu hadisede de aynen böyle olmuş, iblis maksadının aksi ile karşılaşmıştır.

Devam edecek...

“peygamberler tarihi” ansiklopedisi

"Allahümme salli ala seyyidina Muhammedin ve ala alihi ve sahbihi ve sellim"

Tüm hata ettiklerim nefsimden, isabet ettiklerim Allah(cc)’dandır.

EN DOĞRUSUNU ALLAH cc BİLİR

407.HZ.ADEM (Aleyhisselam) -4-

“Allahümme salli ala seyyidina Muhammedin ve ala alihi ve sahbihi ve sellim"
Bismillahirrahmanirrahim

Toprak
Kur’an-ı Kerim’de büyük bir ölçüde, yeryüzünün her baharda havalandırılmasından bahsedilerek, insanların nazar-ı dikkati toprağa çekilmektedir. Dünya, kainatın kalbi olduğu gibi, toprak da dünyanın kalbi mesabesindedir. Diğer taraftan, tevazu, alçak gönüllülük ve mahviyet gibi insanı Allah’ın rızasına götüren yolların en yakınını da yine toprak temsil etmektedir.

Bu vesileyle söylenen “toprak gibi mütevazı” sözü de manidardır. Toprak unsuru, manen Cenab-ı Hakka, en ulvi semavattan daha yakındır. Çünkü, kainatta Cenab-ı Hakkın rububiyetinin tecellisine, kudretinin faaliyetine, Hayy ve Kayyûm isimlerinin tezahürlerine azami derecede mazhardır. Hem, yeryüzünün halifesi olan insanın halifelik vazifesini yerine getirmesine en müsait ve münasip yerdir. Rahmet Arşı su üzerinde olduğu gibi, hayat ve ihya arşı da toprak üzerindedir.

Toprak, suya, havaya, ateşe ve ışığa nisbeten kesafetli ve donuktur. Fakat Cenab-ı Hakkın masnuatının bütün nevilerine sebeb ve menşe olduğu için hava, su, güneş gibi bütün unsurların üstüne çıkmıştır. Peygamber efendimizin (a.s.m.):

-“Kulun rabbine en yakın olduğu hal, alnını toprağa koyup secde ettiği andaki vaziyetidir.” mealindeki Hadis-i şerifleri bu sırlara işaret etmektedir.

Cenab-ı Hakkın, halife-i Arz olan insanı bu derece cemiyetli ve mükemmel olan toprak unsurundan yaratmasına karşı, İblis’in, ateşten yaratılışıyla gururlanmasının ne kadar yanlış ve manasız bir iddia olduğu apaçık meydandadır.

 İblis’in Rahmetten Kovulması:
İblis’in bu gururlu ve enaniyetli hali, Cenab-ı Hakk’ın izzet ve kibriyasına dokunmuştu. Bu sebeble Iblis’e: “İn oradan, senin melekler içinde kibirlenip büyüklenmen olamaz, rahmetimden çık git. Sen bundan sonra küçülenlerdensin” diyerek huzurundan kovdu. Burada şöyle bir ibret verici ders vardır: Kibir ve gurur küçüklük alâmetidir. Büyük olan, büyüklük davasında bulunmaz. Büyüklük taslayan behamehal küçülür, alçalır ve zelil olur. Herkesin istiskalini celbeder. Bu, esaslı bir kaidedir.

Allah Tealâ, kibirlenip büyüklenen İblis’i, bulunduğu makamdan derhal azletti. Kibrine mukabil, zillet ve hakaret belâsına mahkûm etti.

Bütün meziyet ve güzellikler Allah’tandır. Mahlûkatın bizatihi bir meziyeti yoktur. Hakikat böyle olduğu halde İblis, aslının ateş olduğuna güvenip hayır ve üstünlük sanki ateşinmiş ve dolayısıyla kendisinin mahiyetinde varmış gibi, bunu, elinden alınmaz bir haslet zannetmiş ve bulunduğu makamı kendisinin kazandığını zannederek oradan hiç düşmeyeceğini sanmıştı. İşte İblis, bu yanlış zan ve itikadı sebebiyledir ki Halikının emrine karşı gelip tenkide kalkışmıştır. Allah Tealâ O’nu huzurundan kovmakla aynı zamanda bütün meziyet ve iyiliklerin sahibi kendisi olduğunu, istediğini yükseltip istediğini azaltabileceğini ve istediği an istediği gibi tasarruf edebileceğini İblis’e bildirmiş oluyordu. Bu İblis’in haddini bilmemesinin cezasıydı.

Mühlet Talebi
İblis, Allah Tealâ’nın bu gazaplı hitabından sonra varlıkların şundan veya bundan yaratılmalarının hiç bir üstünlüğe sebeb olamıyacağını iyice anladı. Yaptığı bu hata yüzünden kendisinin yok edilmesinden korkup ye’se düştü. Zillet ve hakaret içinde bile olsa hayatı, yok olmaya tercih etti. Ve Cenab-ı Haktan şöyle bir talepte bulundu:

-“Beni, insanların tekrar diriltilecekleri “BA’S” gününe kadar bırak, o zamana kadar bana mühlet ver.”

Bundan anlaşılıyor ki, İblis, Allah Tealâyı inkâr etmediği gibi, Haşir ve Ba’si, yani öldükten sonra tekrar dirilmeyi de İnkâr etmemiştir. O Adem’in nesli olacağını ve dünyada bir müddet yaşayacaklarını, sonra ölüp tekrar dirileceklerini biliyordu. Şu halde İblis’in küfür ve inkarı, Allah’ı ve ahireti kabul etmeme suretiyle değil; Cenab-ı Hakkın emir ve teklifini red ve secde etmenin kendisine vacip olduğunu inkâr suretiyle olmuş oluyordu.

Burada Iblis’in dessaslığını ve şeytanetini gösteren dikkat çekici diğer bir husus daha vardır. O da şudur:
 İblis, “Ba’s” gününe kadar mühlet istemekle, birinci Sura üfürülüş devresini atlatıp ilelebet ölümden kurtulmayı düşünüyor. Zillet ve hakaret içinde de olsa zevalsiz bir bekaya erişmeyi arzuluyordu. Fakat bu arzusunu açıkça söylemekten çekinmiş, kurnazca ulaşmayı düşünmüştür. Çünkü o da biliyordu ki “Ba’s Günü”, dirilme günüdür. Ondan sonra ise, bir daha ölüm yoktur. Kendisi de o güne kadar hayatta kalmayı talep etmekle, aklı sıra kıyamet gününü atlatıp Ölüm acısından kurtulmayı tasarlıyordu. Fakat kalplerin en İnce sırlarına nüfuz eden Cenab-ı Hakkın nazarından elbette hiç bir şey gizlenemez. O, nazar-ı izzetinden kovduğu iblis’in Ba’s gününe kadar hayatta kalma talebinin altındaki maksadını biliyordu. Bu sebeble O’na:

-“Şüphelenme, senin ecelin kıyamet gününe kadar tehir edildi” diyerek, Ba’s gününe kadar değil, ancak Kıyamet Gününe kadar kalmasına izin verdi.

Hz. Âdem’e secde emri, iblis’i meleklerden ayıran bir imtihan olduğu gibi iblis’e verilen bu mühlet de Adem ve nesli için başka bir imtihan vesilesi olacaktır. İblis, bu müddet boyunca insanlara musallat olacak ve onlardan bir kısmını doğru yoldan çıkaracaktır. 

İblis’in İnsanoğluna Musallat Olması 
İblis, dünyada kalmasına müsaade edildiğini gördükten sonra, bu uzun ömrü tevbe ve şükür içinde geçireceği ve düştüğü bu zelil akıbetten kurtulmağa çalışacağı yerde, aksine, inadında israr ederek Allah’a şöylece mukabelede bulundu:

-“Öyle ise beni azıtıp dalâlete düşmeme müsaade ettiğinden dolayı, ben de Âdem oğlunu azıtmak için, Senin doğru yolun üzerinde oturacağım. Sana götüren iman ve istikamet yolunu kesip pusuda duracağım. Sonra önlerinden-arkalarından, sağlarından-sollarından, her cihetlerinden saldırıp onları doğru yoldan çevireceğim. Onları dalâlete sevketmek için elimden geleni yapacağım. Sen o zaman insanların çoğunu Sana itaatli ve şükredici olarak bulamayacaksın. Ben ancak onlardan pek azını aldatamam, onlar da Senin en halis kullarındır.”

İblis bu sözleriyle Âdem ve nesline olan düşmanlık ve kinini açıkça ilân ediyordu. Hz. Adem’in as mazhar olduğu ilâhi nimetler onun hasedini galeyana getirmiş, kin ve düşmanlığına sebeb olmuştu. Daha dün yaratılan bu mahlûkun kendisinden üstün oluşunu bir türlü hazmedememişti. Bu sebebledir ki Cenab-ı Haktan kıyamet gününe kadar hayatta kalma iznini alır almaz, Allah’ın bu kadar nimetler verdiği ve arzın halifesi yaptığı bu insanları doğru yoldan saptırmak ve Allah’a itaat ve kulluktan vazgeçirip kendine bağlamak için bütün gücüyle çalışacağını ilân etti.

İblis insanlara kolayca nüfuz edip, çoğunu aldatmaya ve yoldan saptırmaya muvaffak olacağında oldukça ümitli idi. Bunu, Âdem’in fıtratındaki şehvet ve gazap gibi duyguların varlığından anlamıştı. Bu duygular kendisinde sınırsız olarak bulunan elbette kolayca iğfal edilebilirdi.

Bununla beraber az da olsa bir kısım halis kulların, kendi vesveselerinden uzak kalacağını, o gibi kullar üzerinde hiç bir hâkimiyet kuramayacağını da biliyordu.

Devam edecek...

“peygamberler tarihi” ansiklopedisi

"Allahümme salli ala seyyidina Muhammedin ve ala alihi ve sahbihi ve sellim"

Tüm hata ettiklerim nefsimden, isabet ettiklerim Allah(cc)’dandır.

EN DOĞRUSUNU ALLAH cc BİLİR

406.HZ.ADEM (Aleyhisselam) -3-

“Allahümme salli ala seyyidina Muhammedin ve ala alihi ve sahbihi ve sellim"
Bismillahirrahmanirrahim

İblis’in Secde Etmemesi
Cenab-ı Hakk’ın secde emri üzerine bütün melekler secde ettikleri halde, sadece İblis, yani Şeytan secde etmemişti. Kibirlenerek bu ilahi emirden yüz çevirmişti. Bunun üzerine Cenab-ı Hak. ona:-“Ey İblis, bizzat yed-i kudretimle yarattığım Adem Peygamber ‘e secde etmene mani olan şey nedir? Kendini Adem’den büyük sanarak mı itaatsizlikte bulundun?” dedi. İblis bu itaatsizliğinden dolayı tövbe edip Cenab-ı Hak’tan af dileyeceği yerde, bilakis yaptığı bu isyanını küstahça haklı göstermeğe çalıştı ve “Ben Adem’den daha hayırlıyım, beni ateşten, onu ise çamurdan yarattın. Çamurdan yarattığın birine ben hiç secde eder miyim?” diyerek Adem’i küçümsedi.

 İblisin Mahiyeti
İblis, ruhani bir varlık olup, nar-ı semûmdan (dumansız ve harareti çok şiddetli bir ateş) yaratılmıştır. Cinlerden olmakla beraber, kendisi uzun zaman meleklerle beraber bulunmuştu. Bu yüzden onlarla beraber ibadet ederek onlara ülfet ve ünsiyet ettiğinden, meleklerin vasıflarına sahip olmuş ve onlara her cihetten bir benzerlik peyda etmişti. Zahiren bir nevi meleklik hali kazanmıştı. İşte bu sebeple secde emrinin şümulüne o da dahil olmuştu.

Fakat işin aslına bakılırsa, Allah Teala, Hz. Adem’e secde etmeyi emrettiği zamana kadar iblis’in hissiyatına dokunacak hiç bir emir ve teklif yapmamış, o’nu hiç bir imtihana tabi tutmamıştı. O zamana kadar hiç isyan etmeme içinde bulunması, cereyan eden hadiselerin kendi arzu ve isteklerine hep uygun olmasından dolayı idi.

Böyle bir halde yapılan itaat ise, sadece ilahi emre ve Allah rızasına boyun eğmek için yapıldığı fikrini veremez. Çünkü hem Allah’ın emrine hem de nefsin arzusuna uygun gelen hususlarda, itaat edilenin Allah mı, yoksa nefis mi olduğu tam manasıyla anlaşılamaz. 

Binaenaleyh, Adem yaratılıp da bütün meleklerin O’na secde etmelerinin emredilmesi, aynı zamanda İblis için bir imtihan olmuştur. Bu imtihan, iblisin hissiyatının ne merkezde olduğunu göstermiş, asıl mahiyetini, yani içinde sakladığı kibir ve gururunu açığa çıkarmıştır, işte o zaman İblis’in hakiki mahiyeti melekler tarafından da anlaşılmış oldu.

Demek ki O’nun meleklere arkadaşlığı ve benzeyişi, meleklerin Allah’ın emrine asi olmayıp kendilerine emredileni yapmak olan “İSMET” vasfını taşıdığından dolayı değildi. Belki bu hal, İlahi emir ile nefsin arzu ve isteklerinin çatışmamasından ve isyana sebeb olacak bir durumun yokluğundandı. Yoksa İblis, aslında Allah’a değil, nefsine ve zevklerine tapardı. Nitekim “Adem’e secde et” şeklindeki, O’nun zevk ve rızasına aykırı olan Allah’ın bu İlk emri karşısında İblis, secde etmemek suretiyle isyanını ilan etmiştir. “Seni secdeden men eden nedir?” sualine karşı da, “Beni ateşten, O’nu ise topraktan yarattın” diyerek kibrini, tuğyanını daha ilk anda izah etmiştir.

İblis’in Cerbezesi
İblis, “Ben Adem’den hayırlıyım” derken, daha, ilk anda nefsinin arzusuna kapılmış olduğunu gösteriyordu. Sonra bu batıl iddiasını haklı göstermek için de Adem’in çamurdan, kendisinin ise ateşten yaratıldığını ileri sürmüştü. Böylece yaratıldıkları maddeler ile alakalı doğru hükümlerden hareket ederek, kendisinin üstünlük ve hayırlılığını isbat etmeye çalışmıştı. İşte bu söylemiş olduğu söz içinde, ŞEYTANLIĞIN bütün hususiyetleri gizlidir.İblis’in bu iddiasındaki safsata ve hata noktaları şöylece sıralanabilir.

A) İblis, en evvel vazifesinin kulluk ve itaat olduğunu, itaat ve kulluğun ise her şeyden önce tevazu ve teslimiyeti icabettirdiğini takdir edemeyip, Mabuduna karşı, cevabını ta’riz ve muaraza şekline dökmüştür.

B) Cenab-ı Hakk’ın sarih SECDE emrine karşı vazifesi itaatken, bu itaati ifa etmeyip, kendisinin ateşten yaratılışının Adem’den daha üstün olmayı gerektirdiğini iddiaya kalkışmıştır. Ve bu iddiasını da secde etmemesine illet göstermiştir. Böylece, ilk defa fasit ve yanlış tevile ve içtihada teşebbüs eden, İblis olmuştur.

C) Iblis’in “Beni ateşten, Adem’i çamurdan yarattın” demesi aslında doğrudur. Fakat o, bu doğru hükümden hareket ederek, bu iki yaratılış maddesini karşılaştırarak “ateşin topraktan üstün olduğu” gibi yanlış bir hükme varmıştır. İşte Iblis’in cerbeze yaptığı nokta burasıdır. Zira, bu sözüyle bir taraftan yaratanın Cenab-ı Hak olduğunu itiraf etmiş diğer taraftan da gurur ve kibrinin eseri olarak dikkati yaratılış maddesine çekmekle, hayır ve meziyette gözünü sırf madde ve unsura dikmiştir. 

Cenab-ı Hakkın Adem’i yaratmasındaki gayeyi hiç nazara almamış, O’nu arza halife kılmasını, eşyanın isimlerini öğretmesini, böylece O’na ayrı bir üstünlük verdiğini görmek istememiştir. Yani Adem’de toprak, kendisinde de ateşten bir mahiyet ve meziyet olmadığını zannetmiştir. Bu suretle “Diriden ölüyü, ölüden diriyi çıkaran” ve eşyanın hususiyetlerini ve meziyetlerini kerem ve rahmet hazinesinden bahşeyleyen Allah Teala’yı -haşa- maddeye mahkûm gibi farzetmiştir.

Halbuki toprak ile ateşin farklı hususiyetlere sahip olmaları maddenin aslından olmayıp yine Allah’ın takdiriyledir. İşte İblis, bu safsata ve yanlış mugalatasıyla “Beni ateşten, O’nu çamurdan yarattın” sözünün altında, “ateş çamurdan daha hayırlıdır, binaenaleyh hayırlı olandan yaratılan da hayırlıdır” gibi yanlış bir mantık yürütmüş, bu sebeble de Adem’den hayırlı olduğunu iddia etmiştir.

Hakikatte, mahluk olmak bakımından ateşle toprak ikisi de, Allah tarafından yaratılmıştır. Bu cihetten, yaratıcının hükmüne ram olmak itibarıyla birbirlerine eşittirler. Allah’ın verdiği meziyetler haricinde, hiç bir mahlûkun kendiliğinden bir meziyet ve üstünlüğü olmadığı gibi sair mahlûklara karşı da kibirlenmeğe hakkı yoktur. Kaldı ki, mesele, ateş ve toprağın meziyetleri açısından ele alınsa bile, toprağın ateşten daha fazla hususiyetlere sahip daha kıymetli olduğu görülecektir.

Devam edecek...

“peygamberler tarihi” ansiklopedisi


"Allahümme salli ala seyyidina Muhammedin ve ala alihi ve sahbihi ve sellim"

Tüm hata ettiklerim nefsimden, isabet ettiklerim Allah(cc)’dandır.

EN DOĞRUSUNU ALLAH cc BİLİR

405.HZ.ADEM (Aleyhisselam) -2-

“Allahümme salli ala seyyidina Muhammedin ve ala alihi ve sahbihi ve sellim"
Bismillahirrahmanirrahim

İsimlerin öğretilmesi
Cenab-ı Hak, Hz. Adem Peygamber ‘i yarattıktan sonra, sair yaratıklardan tamamen farklı bir mahiyete sahip olan bu ilk insana: bütün eşyanın ismini öğretti. Cenab-ı Hakkın, hikmeti icabı olarak Hz. Adem’e isimleri öğretmesi hadisesine “Talim-i Esma” tabir edilir.

Cenab-ı Hak bundan sonra, insanın yeryüzünde halife yapılmasına hayret eden melekleri, bu hayretten kurtarmak ve insanın hilafete layık olduğunu, bütün mahlûklardan üstünlüğünü, en güzel şekilde yaratıldığını ve ona cem’iyetli bir kabiliyet verildiğini göstermek ve tastik ettirmek için; Adem ile onları karşılıklı bir imtihana tabi tuttu.

Meleklere eşyayı göstererek:”Eğer Adem’in nasıl halife olacağı sualinde ısrarlı iseniz, bunların isimlerini bana söyleyiniz.” dedi.’ Meleklerin bu hususta malûmatları olmadığından cevap vermekten aciz kaldılar ve Cenab-ı Hakk’a: “Seni bütün noksanlıklardan tenzih eder ve bütün kemal sıfatlarla muttasıf olduğunu ikrar ederiz. Senin bize öğrettiğin ilimden başka bir bilgimiz yok. Her şeyi bilen ve her şeye hikmet dairesinde liyakatına göre ilim ve irfan verici olan sensin.” diyerek özür beyan ettiler.

Meleklerin cevap vermemesi üzerine Cenab-ı Hak, eşyanın isimlerini saymasını Adem’e emretti. Adem bütün isimleri sayınca, meleklere hitaben buyurdu: “Size demedim mi ki göklerin ve yerin gaybını şüphesiz ancak Ben bilirim. Dışarıya vurduğunuz ve içinizde gizlediğiniz bütün şeyleri de yine Ben bilmekteyim”. İşte Hz. Adem’in en büyük mucizesi, bu “talim-i esma” ve melekleri imtihan hadisesidir. Melekler, bu hadise ile insanın kendilerinden üstün ve halifeliğe daha layık olduğunu anlamışlardır.

Bu üstünlük, hadiseden de anlaşıldığı gibi, insanoğlunun mazhar olduğu ilim sebebiyle idi. Esasen yeryüzüne halife olacak bir zatın, elbette tam bir ilme sahip olması, eşyanın ve varlıkların hususiyetlerini, onlardan faydalanma şekillerini tam bilmesi lazımdı. Ta ki yeryüzünde Allah’ın hükümlerini icra ve kanunları dairesinde hareket edebilsin. Melekler ise, böyle bir kabiliyete sahip değildiler. Gerçi “Esma”nın bir kısmını onlar da bilmekteydi. Fakat Adem’in as onlara üstünlüğü, hadsiz isimleri öğrenebilecek ve eşyanın, kainatın ve Cenab-ı Hakk’ın bütün isimlerinin hakikatini idrak edebilecek bir kabiliyette olması sebebiyle idi. Ve bu yüzden de arza halife kılınmıştı.

Yoksa meleklerin ne kadar masum ve gece-gündüz ibadette berdevam oldukları malûmdu. Halifeliğin icabı sadece ibadet ve günahlardan korunma olsaydı, elbette yeryüzüne sadece meleklerin halife kılınmaları lazım gelirdi.

 Adem’e as Secde
Hz. Adem Peygamber ‘in as hilafete liyakati bu şekilde ortaya çıkınca meleklere, Adem’e as secde etmeleri emredildi. Bütün melekler bu emre itaat ettiler. Rivayete göre evvela Cebrail, sonra Mikail, daha sonra İsrafil ile Azrail Aleyhisselam secde ettiler. Bunları, diğer meleklerin secdeleri takip etti.

Emredilen bu secdenin Hz. Adem’e ibadet maksadıyla olmadığı şüphesizdir. Zira bütün ilahi dinlerde Allah’tan başkasına ibadet etmek, şirk kabul edilmiş olup kesin olarak haram kılınmıştır.

Fakat eski ümmetlerde, islam dinindeki selamlaşma yerine, ibadet kasdı olmaksızın yere kapanıp secde edildiği de vakidir. Mesela. Hz. Yusuf (A.S.)ın kardeşlerinin kendisine secde ettikleri, Kur’an’da açıklanmaktadır. Demek oluyor ki, bu fiil, (yani secde etme), bazı zamanlar sırf saygı ve selamlaşma maksadıyla yapılmıştır. Zira, söz gibi fiil ve hareketler de hürmet ve saygı ifade eder. (Büyüğe ayağa kalkmak gibi) Nitekim eski dinlerde, salih insan ve peygamber resimlerinin ibadethanelere asılması yasaklanmamıştı. İnsanlar o suretlere bakıp onlar gibi olmaya, hayır ve ibadette o şahıslara benzemeye çalışıyorlardı. Hz.Süleyman (A.S.) da bu maksatla cinlere türlü türlü resimler yaptırıyordu.

Fakat halk bu müsaadeyi sonradan tamamen kötüye kullanmış, işi onlara tapmaya kadar götürmüşlerdir. İslamiyet de fesadı ortadan kaldırmak İçin, gerek canlıya ait resim yapmayı ve gerek insanlara secde etmeyi her ne niyetle olursa olsun yasak edip haram kılmıştır.
Bununla beraber meleklere emredilen secdenin bu şekilde selam ve hürmet manasına değil de, hakiki manasına, yani ibadet manasına alınması da mümkündür. Bu durumda kendisine secde edilen aslında Cenab-ı Hak olup Hz. Adem ise bu secdeye kıble olmuştur. Dolayısiyle secde de doğrudan doğruya Cenab-ı Hakk’a yapılmış olur. Beyzavi gibi bazı büyük müfessirler bu manayı tercih etmişlerdir.

Devam edecek...

“peygamberler tarihi” ansiklopedisi

"Allahümme salli ala seyyidina Muhammedin ve ala alihi ve sahbihi ve sellim"

Tüm hata ettiklerim nefsimden, isabet ettiklerim Allah(cc)’dandır.

EN DOĞRUSUNU ALLAH cc BİLİR

404.HZ.ADEM (Aleyhisselam) -1-

“Allahümme salli ala seyyidina Muhammedin ve ala alihi ve sahbihi ve sellim"
Bismillahirrahmanirrahim

Yeryüzünün Halifesi
İnsanoğlunun ilk babası, Hz. Adem’dir. Cenab-ı Hak ilk insan olarak onu yaratmış, daha sonra da eşi Hz. Havva’yı da yaratarak, insan neslinin bu iki aslından, sair insanları çoğaltmıştır.

Hz. Adem’i daha yaratmadan evvel, Cenab-ı Hak, meleklere şöyle emir vermişti:

“Topraktan bir insan nev’i yaratıp onu yer yüzünde halife kılacağım. Onun yaratılışını tamamlayıp tarafımdan ruh verdikten sonra, hepiniz ona secde ediniz”.
Melekler, Cenab-ı Hakkın bu emri üzerine önce şaşırdılar. Çünkü yeryüzü cinlerin elinden alındıktan sonra kendilerine mesken edileceğini zannediyorlardı. Zira cinler, fesat çıkardıkları için yer yüzünün hakimiyetini ellerinden kaçırmışlardı. Melekler ise gece-gündüz ibadet ve itaat içindeydiler. Şu durumda yeryüzünün şenlendirilmesine en layık olarak; onlar görünüyordu. Fakat Cenab-ı Hak, hepsinin tahminleri hilafına, yeni bir mahlûk yaratıp, yeryüzünde onu halife yapmak istiyor üstelik bütün meleklere de ona secde etmelerini emrediyordu. Demek yaratılacak olan bu mahlûk, kendilerinden daha üstün bir fıtratda olacaktı. Fakat bu nasıl olabilirdi? Gece-gündüz her an ibadet ve taatta kusur etmedikleri halde, yeni yaratılan bu mahlûkun kendilerinden üstün tarafı ne idi? Kaldı ki onlar, yaratılacak olan insanın, yeryüzünde cinlerden daha fazla fesat çıkarıp kan dökeceğini de anlamışlardı. Şu halde insanoğlunun yeryüzüne halife yapılmasının hikmeti ne olabilirdi? İşte meleklerin meraklarını mucip olan husus buydu. Bunun hikmetini öğrenmek için şöyle sordular:

“Ya Rab! Yeryüzünde fesat yapacak, kan dökecek, kimseleri mi halife kılacaksın? Bizim ibadet ve takdisimiz kafi gelmez mi? Biz seni hamdinle teşbih ve takdis ediyoruz.”

Meleklerin bu suallerinde, asla Cenab-ı Hakka karşı bir itiraz manası olmadığı gibi, bu işin hikmet ve hayır icabı olduğuna dair, herhangi bir şüphe ve tereddüt manası da yoktu. Maksatları Adem’i ve zürriyetini tahkir ve gıybet etmek de değildi. Belki, yeryüzünde fesat çıkaracak bir yaratığın oraya halife yapılmasındaki mana ve hikmeti öğrenmek istiyorlardı.

İşte meraklarına mucip olan nokta bu idi.

Meleklerin bu suallerini, Cenab-ı Hak: “Sizin bilmediğinizi ben biliyorum. Hadiselerin hikmetleri sizin malûmatınıza münhasır değildir. Benim insanları yaratmamda bir hikmet vardır ki, o hikmet onların işleyecekleri fesat ve şerlere üstün gelecektir.” diyerek cevaplandırdı.

Demek ki insanın yaratılışı hususunda meleklerin bilmedikleri gizli bir hikmet vardı. Meleklerin arza halife kılınmaya mani olarak ileri sürdükleri insani şer ve fesatlar, o hikmetin yanında cüz’i ve ehemmiyetsiz kalıyordu.

Meleklerin Haberdar Edilme Hikmeti:
Cenab-ı Hakkın müşavere şeklinde melaike ile yaptığı bu karşılıklı konuşma, ilerde meleklerin insanoğlu ile fazla irtibat ve alakalarının bulunacağına işaret etmektedir. Ve nitekim de öyle olmuştur. Meleklerin bir kısmı insanları korumakta, diğer bir kısmı amellerini kaydetmekte, bazıları da kulların kalplerine hayırlı şeyleri ilham etmekte, onlar için istiğfar ve duada bulunmaktadırlar. İşte bunlar gibi insanlarla münasebeti olan bir çok melek nev’i vardır.

 Adem Peygamber ‘in Yaratılışı
Kur’anda insanın yaratılışından bahseden ayetlerin hepsi de, insanlığın ilk babası olan Hz. Adem’in toprak unsurundan, müstakil bir nev’ olarak yaratıldığını ifade etmektedir. Hadisi şerifin beyanına göre, bu yaradılış Cum’a günü olmuştur. Bir Ayet-i Kerime’de ise, insanın bizzat Allah’ın kudret eliyle yaratılmış olduğu ifade edilmiştir.

Bu ifade, onun diğer cinslerden, nevilerden farklı ve üstün bir şekilde yaratıldığına açıkça delalet etmektedir. Şu halde insan, müstakil bir nev’ olarak yaratılmış, Darvin-cilerin iddia ettikleri gibi, başka bir nev’in gelişip tekamül etmesi sonucu vücûda gelmemiştir.

Kur’an’da Hz. Adem’in yaratılışı ile ilgili olarak zikredilen Ayetlerde, Allahın, Hz. Adem’i bir anda mı, yoksa tedricen yavaş yavaş mı yaratmış olduğu hususunda sarih bir beyan yoktur. Ama bazı hadislerden, Hz. Ademin yaradılışının bir anda olmayıp tedrici olduğu ve Allah’ın şekillendirdiği çamurun üzerinden uzun zaman geçtiği anlaşılmaktadır. Aslında Allah, her iki şekilde de yaratmaya kadirdir. Kudretine göre, her iki şekil de müsavidir.

Akla şöyle bir sual gelebilir: Neden Cenab-ı Hak, ilk insanın maddi yapısını doğrudan doğruya hiçten var etmemiş, toprak unsurunun mecz ve terkibinden yaratmıştır ?

Cenab-ı Hak, Kadir-i Zülcelaldir. Bütün varlıkları bir anda yok etmeğe muktedir olduğu gibi, “Kün” emriyle bütün hepsini bir anda hiçten ve yoktan yaratmaya da kadirdir. Bununla beraber O, bu yaratıcı kudretini kainatta iki şekilde tezahür ettirmektedir.
“Biri: İhtira’ ve ibda’ iledir. Yani hiçten, yoktan vücuda getirir. Ve ona lazım olan herşeyi de hiçten yaratıp onun eline verir.

 Diğeri: İnşa’ ile, san’at iledir. Yani hikmetinin kemalini ve birçok isimlerinin cilvelerini göstermek gibi çok ince hikmetler için, kainatın unsurlarından bir kısım varlıkları yaratır. Emrine tabi olan zerreleri ve maddeleri Rezzakiyet kanunuyla onlara gönderir ve onlarda çalıştırır.”

Hz. Adem’in bir anda vücuda getirilmeyip topraktan yaratılması da bu ikinci kısım yaratılışa girmektedir.

Devam edecek...

“peygamberler tarihi” ansiklopedisi

"Allahümme salli ala seyyidina Muhammedin ve ala alihi ve sahbihi ve sellim"

Tüm hata ettiklerim nefsimden, isabet ettiklerim Allah(cc)’dandır.

EN DOĞRUSUNU ALLAH cc BİLİR

401.HÜSN-Ü HATİME İLE ÖLMEK

“Allahümme salli ala seyyidina Muhammedin ve ala alihi ve sahbihi ve sellim"
Bismillahirrahmanirrahim

Dünya hayatı geçicidir. Allah (Celle Celâlühü) bizleri dünyaya, kendisini tanımamız ve ona kulluk yapmamız için gönderdi. Eğer yaratılış gayemize uygun olarak yaşarken dünya hayatımız son bulursa ebedi hayatı garanti altına aldık demektir.

Resûlullah (Sallellâhü Aleyhi ve Sellem)şöyle buyurdu:

“Allah, bir kuluna hayır dilediği zaman onu kullanır.”Denildi ki:
“Nasıl kullanır Ya Resulellah?”Efendimiz buyurdu ki:
“Ölümden önce onu salih amel yapmaya muvaffak eder.”[1]

Âlimlerimizden bazıları insanın kötü bir şekilde ölmesine sebep olan şeyler dört tanedir demişlerdir.

 Bunlar:
Namaz konusunda tembellik etmek,
İçki içmek,
Ana babaya karşı gelmek,
Müslümanlara eziyet vermektir.

HÜSN-Ü HATİME İLE ÖLMEK
Hüsn-ü hatime, Son nefeste, ruhunu iman ile teslim etme, iman ile ahirete gitmek demektir.

İnsan için en önemli şey, hüsn-ü hatime ile ölmektir. Zira bir insan hayatı boyunca ibadetle meşgul olsa, fakat son nefesi hüsn-ü hatime (iman) ile olmasa yaptığı ibadetlerin hiçbir değeri yoktur. 

Efendimiz (Sallellâhü Aleyhi ve Sellem)’in beyanlarına göre hüsn-ü hatime ile ölmenin birkaç alameti vardır. Bunlardan birkaçını şöyle sıralayabiliriz:

Birincisi alamet:Ölüm esnasında kelime-i şehadeti söylemektir. Zira Peygamber Efendimiz (Sallellâhü Aleyhi ve Sellem)şöyle buyurdular:

“Her kimin son sözü ‘Lâ ilâhe illellâh’ olursa cennete girdi demektir.”[2]

İkinci alamet:Alnı terleyerek ölmektir.

Zira Abdullah bin Büreyde (Radiyellâhü Anh)şöyle demiştir:

“Babam Horasan’da bulunduğum sırada hasta olan bir kardeşinin ziyaretine gitti. Ölmek üzere olduğunu ve alnının terlemekte olduğunu görünce:

‘Allahû Ekber! Ben Resûlullah (Sallellâhü Aleyhi ve Sellem)’i şöyle buyururken dinledim’

“Müminin ölümü alın teri ile olur”[3]demiştir.

Üçüncü alamet :Cuma gecesi ya da Cuma günü gündüz vefat etmektir.

Zira Peygamber Efendimiz (Sallellâhü Aleyhi ve Sellem)şöyle buyurdular:

“Cuma günü veya Cuma gecesi ölen her Müslüman’ı Allah kabir fitnesinden (azabından)korur.”[4]

Dördüncü alamet:Savaş meydanında şehit olmaktır.

Yüce Rabbimiz (Celle Celâlühü) şöyle buyuruyor:

“Allah yolunda öldürülenleri sakın ölü zannetme! Bilakis onlar hayatta olup, Rablerinin katında yaşar ve rızıklanırlar. Allah’ın lütfundan ihsan ettiği nimetlere kavuşmaktan dolayı sevinç içindedirler. Arkalarından henüz kendilerine kavuşmayan müstakbel şehitlere, kendilerine hiçbir korku olmayacağına veüzüntü hissetmeyeceklerine dair de müjde vermek isterler. Onlar Allah’ın nimeti ve lütfu ile ve Allah’ın müminlere olan mükâfatını zayi etmeyeceği müjdesiyle de sevinirler.”[5]

Peygamber Efendimiz (Sallellâhü Aleyhi ve Sellem)’de şöyle buyurdular:

“Şehidin Allah nezdinde altı özelliği vardır:
Şehit olur olmaz günahları affedilir.
Cennette gidip kavuşacağı yer kendisine gösterilir.
Kabir azabından korunur.
Kıyametteki en büyük korkudan güven içindedir.
Başına vakar tacı giydirilir ki, o taç üzerindeki tek bir yakut taşı dünyadan ve içindekilerden daha değerli ve kıymetlidir.
Cennette iri gözlü yetmiş iki huri ile evlendirilir. Akrabalarından yetmiş kişiye şefaat eder.”[6]

Şehit olmayı istemek müstehaptır. Zira kalbinden ihlâs ile şehit olmayı isteyen bir kimsenin savaş alanında şehit olmasa bile şehit sevabına nail olacağını Efendimiz (SallellâhüAleyhi ve Sellem)haber vermiştir.

“Her kim samimi olarak Allah’tan şehadeti isterse yatağı üzerinde ölse bile Allah onu şehitler mertebesine ulaştırır.”[7]

Beşincisi alamet:Allah yolunda gaza ederken ölmektir.

Bu hususta Peygamber Efendimiz (Sallellâhü Aleyhi ve Sellem)şöylebuyurdular:
“Sizler kendi aranızda kimi şehit sayıyorsunuz?”Ashab:
“Ey Allah’ın Resulü! Allah yolunda öldürülen kimse şehittir”dediler. Efendimiz:
“O zaman ümmetimin şehitleri az olur” buyurdu.Ashab:
“Peki, onlar kimlerdir Ya Resulellah?” deyince, şu cevabı verdi:

“Allah yolunda öldürülen kimse şehittir. Allah yolunda iken ölen kimse şehittir. Veba hastalığından ölen kimse şehittir. Karın hastalıklarından ölen kimse şehittir.”[8]

Altıncı alamet:Taun (veba) hastalığı sebebiyle ölmektir.

Bu hususta Efendimiz (Sallellâhü Aleyhi ve Sellem)şöyle buyurdular:

“Taun (veba)hastalığı her Müslüman için şehadettir.”[9]

Yedinci alamet:Karın ağrısı sebebiyle ölmektir.

Bu hususta Peygamber Efendimiz (Sallellâhü Aleyhi ve Sellem)şöylebuyurdular:

“…karın hastalığı ile ölen kimse de şehittir.”[10]

Sekizinci alamet:Boğularak ya da yıkıntı altında kalarak ölmektir.

Bu hususta Peygamber Efendimiz (Sallellâhü Aleyhi ve Sellem)şöylebuyurdular:

“Şehitler beş (türlü)dür. Veba hastalığı ile ölen, karın ağrısı hastalığı sebebiyle ölen, suda boğularak ölen, yıkıntı altında kalarak ölen ve Allah yolunda şehit olan kimselerdir.”[11]

Dokuzuncu alamet:Kadının yavrusu sebebiyle lohusa halinde iken ölmesidir.

“Çocuğu sebebiyle ölen kadın da şehittir.”[12]

Hazreti Ubade bin Samit (Radiyellâhü Anh)’ın rivayet ettiği hadis-i şerifte Resûlullah (Sallellâhü Aleyhi ve Sellem)bir gün Abdullah bin Revaha’yı ziyaret etti. Yatağında ona yer açınca Efendimiz (Sallellâhü Aleyhi veSellem)şöyle buyurdu:

“Sen ümmetimin şehitlerinin kim olduğunu biliyor musun?”orada bulunanlar:
“Müslüman’ın öldürülmesi bir şehadettir”dediler. Bunun üzerine Efendimiz(Sallellâhü Aleyhi ve Sellem)şöyle buyurdular:
“Şüphesiz o takdirde ümmetimin şehitleri pek az olur. Müslüman’ın öldürülmesi bir şehadettir. Taun (ile ölmesi)bir şehadettir. Cenini karnında iken, cenini sebebiyle kadının ölmesi bir şehadettir.”

Onuncu alamet:Yangın sebebiyle ölmektir.

Bu hususta Peygamberimiz (Sallellâhü Aleyhi ve Sellem)şöyle buyurdular:
“…Yanarak ölen de şehittir…”[13]

Onbirinci alamet:Gasbedilmek istenen bir mala karşı savunma yaparkenölmektir.

Bu hususta Efendimiz (Sallellâhü Aleyhi ve Sellem)şöyle buyurdular:

“Malını müdafaa uğrunda öldürülen (bir rivayette haksız yere malı alınmak istenip de çarpışan ve öldürülen)kimse şehittir.”[14]

Bir adam Resûlullah (Sallellâhü Aleyhi ve Sellem)’in yanına gelerek şöyle dedi:

“Ya Resulellah! Bir adam gelip malımı almak isterse ne yapayım?”PeygamberEfendimiz (Sallellâhü Aleyhi ve Sellem):

“Malını ona verme”buyurdu. Adam:
“Eğer benimle dövüşecek olursa?”Peygamber Efendimiz (Sallellâhü Aleyhi veSellem):
“Sen de onunla dövüş”buyurdu. Adam:
“Peki ya beni öldürürse?” Efendimiz (Sallellâhü Aleyhi ve Sellem):
“O zaman sen şehitsin” buyurdu. Adam:
“Peki ya ben onu öldürürsem?”deyince, Peygamber Efendimiz (Sallellâhü Aleyhive Sellem):
“O cehennemdedir”buyurdu.[15]

Onikinci alamet:Dinini ve canını koruma uğrunda ölmektir.

Peygamberimiz (Sallellâhü Aleyhi ve Sellem)şöyle buyurdular:

“Kendisine yapılan haksızlığı önlemek uğrunda öldürülen kişi de şehittir.”[16]

On üçüncü alamet:Allah için nöbet tutarken ölmektir.

Peygamber Efendimiz (Sallellâhü Aleyhi ve Sellem)şöyle buyurdular:

“Her ölenin ameli (ölümü neticesinde)mühürlenir. Allah yolunda nöbet tutarken ölen kimse müstesnadır. Bu kimsenin ameli kıyamet gününe kadar arttırılır ve kabir fitnesinden emin olur.”[17]

On dördüncü alamet :Salih bir ameli işlerken ölmektir.

Zira Peygamber Efendimiz (Sallellâhü Aleyhi ve Sellem)şöyle buyurmaktadır:

“Her kim Allah rızasını umarak ‘Lâ ilâhe illallâh’ derken ameli onunla mühürlenirse cennete girer. Her kim Allah rızası için bir gün oruç tutar da onunla ameli mühürlenirse cennete girer. Her kim Allah rızasını umarak bir sadaka verir de onunla ameli mühürlenirse cennete girer.”[18]

Allah (Celle Celâlühü) ömrümüzü hüsn-ü hatime ile tamamlayıp huzuruna varmayı, sonra da cennet ve Cemalullah ile müşerref olmayı cümlemize nasip eylesin…  Âmîn…

A.Şener

[1]Tirmizi; 2142
[2]Ebu Davud; 3118
[3]Nesai; 1828
[4]Tirmizi; 1074 – Ahmed bin Hanbel Müsned; 6582
[5]Ali İmran Suresi; 169-171
[6]Tirmizi;
[7]Müslim; 1908
[8]Müslim; 1915
[9]Buhari; 2830 – Müslim; 1916
[10]Müslim; 1915
[11]Buhari; 624 – Müslim; 1914
[12]Muvatta; 554
[13]Muvatta; 554
[14]Buhari; 2480 – Müslim; 226
[15]Müslim; 140
[16]Ahmed Bin Hanbel Müsned; 2780
[17]Ebu Davud; 2502
[18]Ahmed bin Hanbel; 5/391

"Allahümme salli ala seyyidina Muhammedin ve ala alihi ve sahbihi ve sellim"

Tüm hata ettiklerim nefsimden, isabet ettiklerim Allah(cc)’dandır.

EN DOĞRUSUNU ALLAH cc BİLİR