MÂTÜRİDÎ'NİN TE'VİLÂTÜ'L-KUR'ÂN ADLI ESERİNDEN ALLAH'IN VARLIĞINA İLİŞKİN AKLÎ DELİLLER
"Allah'ın, insanları, kendisi üzere yarattığı doğa/fıtrat kanunu" şeklindeki Allah'ın sözü şu anlamlara gelebilir.
Üçüncüsü, "Allah'ın insanları imtihanı taşıyabilecek bir fıtrat üzere yaratmasıdır."
"Allah’ın yaratmasında bir değişiklik olmaz" ) هللا لخلق تبديل ال ( ifadesine gelince yorumcuların geneli/çoğu şöyle dedi: "Allah’ın dininde bir değişiklik olmaz, burada (Allah) dini, yaratma olarak isimlendirmiştir." Mutezile’nin yaklaşımına (kavl) göre onda (Allah’ın yaratmasında) tebdil olmaktadır.
Çünkü onlar kulun fiilinin yaratılmış olmadığını söylüyorlar ve Allah'ın هللا لخلق تبديل ال sözüyle ilgili olarak şöyle bir aldatmaca yapıyorlar: Yani ( ال تبدل لما به يقع الدعاء إليه او كالم ( edilen dua/seslenilen a’Allah kendisiyle“sözde bir değişiklik olmaz" ya da buna benzer bir şey (söylüyorlar). Bu durumda (onlara karşı) şöyle denir: Din kişinin itaati kendisiyle gerçekleştirdiği şeydir ve (bu açıdan) onun (kişinin) fiilidir, (kök olarak) dâne-yedînu’dan alınmıştır/gelmektedir. Sonra onun (yani itaatin kendisiyle gerçekleştiği şeyin) Allah’ın yaratması olduğu bildirildi. O halde bu, onun (yani kulun fiilinin) yaratılmış olduğunu gösterir.
“Allah’ın yaratmasında bir değişiklik olmaz" sözü hakkında şöyle demek mümkündür; yani "Rahman'ın yaratışında hiçbir aksaklık göremezsin" âyetinde olduğu gibi, Allah'ın yaratmasında Allah'ın vahdaniyyetine delâlet, rububiyyetine şehadet bulunmaktadır, yani Allah'ın vahdaniyyetine delâlette, varlığına şehadette Allah'ın yaratmasında hiçbir uygunsuzluk göremezsin...
Devam edecek...
Kaynakça
KELÂM ARAŞTIRMALARI DERGİSİ
Cilt: 15, Sayı: 1, 2017 Sayfa: 150-166
Fatma AYGÜN
Dr., Marmara Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder