Putperestlerin İlahlarına Sövmenin Yasaklanması
108- Allah'tan başka çağırdıklarına sövmeyiniz. Sonra onlar da Allah'a haddi aşarak ve bilgisizce söverler. İşte böylece her ümmete amellerini hoş gösterdik. Nihayet dönüşleri yalnız Rablerinedir. O kendilerine ne yapıyor olduklarını haber verecektir.
109- Var kuvvetleriyle Allah'a şöyle yemin ettiler: "Eğer kendilerine bir ayet gelirse andolsun ona mutlaka iman edecekler." De ki: "Ayetler ancak Allah'ın indindedir." O ayet geldiği zaman da ona yine iman etmeyeceklerinin farkında değil misiniz?
110- Biz ona ilk defa iman etmedikleri gibi onların kalplerini ve yüzlerini çeviririz ve kendilerini azgınlık içinde şaşırmış oldukları halde terk ederiz.
Nüzul Sebebi
"Allah'tan başka çağırdıklarına sövmeyiniz..." mealindeki 108. ayetin nüzulü ile ilgili olarak Abdürrezzak şöyle demektedir: Bize Ma'mer, Katâde'den haber vererek dedi ki: Müslümanlar kâfirlerin putlarına sövüyorlardı. Kâfirler de buna karşılık Allah'a sövüyorlardı. Bunun üzerine Yüce Allah, "Allah'tan başka çağırdıklarına sövmeyiniz..." ayetini indirdi. Vâhîdî'nin Katâde'den naklettiği ibare ise şöyledir: Müslümanlar kâfirlerin putlarına sövüyorlardı. Bu sefer onlar da Müslümanlara karşılık veriyorlardı. Bunun üzerine Yüce Allah, Allah'ı tanımayan cahil bir topluluğun, rablerine küfretmelerine sebep teşkil etmelerini yasakladı.
İbni Abbas, el-Vâlibî'den gelen rivayete göre şöyle demektedir: Kâfirler dediler ki: Ey Muhammed! Ya putlarımıza sövmekten vazgeçersin ya da biz de Rabbini hicvedeceğiz. Yüce Allah Müslümanlara onların putlarına sövmelerini yasaklayarak onların da bilgisizce ve hadlerini aşarak Allah'a sövmelerini önlemiş oldu.
"Var kuvvetleriyle Allah'a şöyle yemin ettiler..." mealindeki 109. ayetin nüzulü ile ilgili olarak İbni Cerir et-Taberî de Muhammed b. KaTb, el-Kurazî'den şöyle dediğini rivayet etmektedir: Resulullah (s.a.) Kureyşlilerle konuştu, onlar da şöyle dediler: "Ey Muhammed! Sen bizlere Musa ile birlikte bir asanın bulunduğunu ve asayı taşa vurduğunu, İsa'nın ölüleri dirilttiğini, Semud kavmine (Salih'in) dişi deveyi mucize olarak gösterdiğini söylüyorsun. Haydi sen de, seni tasdik edebilmemiz için bir takım mucizeler göster." Bunun üzerine Resulullah (s.a.) şöyle buyurdu: "Sizlere nasıl bir mucize göstermemi arzuluyorsunuz?" Onlar, "Safa'yı bize altına dönüştür" deyince, Resulullah (s.a.), "Peki, bunu yapacak olsam beni tasdik eder misiniz?" diye sordu. Onlar, "Allah'a yemin ederiz, evet" dediler. Resulullah (s.a) kalkıp dua etmeye koyuldu. Cebrail geldi, ona şöyle dedi: "Arzu ettiğin takdirde Safa altın oluverir, fakat o takdirde tasdik etmeyecek olurlarsa şüphesiz biz de onları (toptan imha edecek şekilde) azaplandıracağız. Arzu ediyorsan aralarında tevbe edecek olanlar tevbe etsin diye, onları bırak." Bunun üzerine Resulullah (s.a.) "Hayır, aralarından tevbe edecekler tevbe edinceye kadar onları terk ediyorum" dedi. Yüce Allah da, "Var kuvvetleriyle Allah'a şöyle yemin ettiler..." buyruğundan itibaren 115. ayetin sonuna kadar inzal buyurdu. [2]
Açıklaması
Yüce Allah Rasulüne ve müminlere, müşriklerin ilâhlarına sövmeyi -bunda maslahat olsa dahi- yasaklamaktadır. Çünkü onlara sövmekten, bu maslahattan daha büyük bir mefsedet ortaya çıkabilir. O da müşriklerin müminlerin ilâhına sövmek suretiyle karşılık vermeleridir. Halbuki O, "Kendisinden başka ilâh olmayan Allah'tır." Nitekim İbni Abbas da böyle demiştir.
Ey Müslümanlar! Müşriklerin Allah'ı bırakarak dua edip tapındıkları ilâhlarına sövmeyiniz. Çünkü belki bu müşriklerin, Yüce Allah'ın kadir ve azametini bilmediklerinden dolayı müminleri daha bir öfkelendirmek için sövmekte haddi aşarak, haksızlığa ve zulme saparak, Yüce Allah'a sövmelerine sebep teşkil edebilir. İşte bu şunu da göstermektedir ki, itaat yahut maslahat eğer bir masiyete veya mefsedete götürüyor ise terk olunur. Yüce Allah Musa ve Harun'a Firavun ile konuşmaları esnasında yumuşak olmalarını emretmiştir: "Siz ona yumuşak söz söyleyin. Olur ki öğüt alır, yahut (Allah'tan) korkar." (Tâ-Hâ, 20/44).
Yüce Allah bu topluluğa putlara sevgi beslemeyi, onların yardımına koşmayı süslü gösterdiği gibi, her bir ümmete de küfür ve sapıklık gibi kötü emellerini süslü göstermiştir. Yani bu, Yüce Allah'ın yarattıkları arasındaki sünnetidir. Onlar taklit ve bilgisizlik üzre yahut bilgileri olduğu halde ve inattan dolayı izledikleri âdet ve geleneklerini güzel görürler. Allah da böylelerini kendi halleriyle başbaşa bırakır.
Bu süslü gösterme, herhangi bir zorlama veya cebr söz konusu olmaksızın onların tercihlerinin bir neticesidir. Yoksa Allah, diğer müminlerin kalplerinde imanı ve hayrı süslü gösterdiği gibi, bunların da kalplerinde küfür ve şerri süslü görmeyi yarattığından dolayı böyle değildir. Aksi takdirde iman, küfür, hayır ve şer doğuştan gelen kevnî bir durum olur. Artık böyle bir durumdan sonra müşrikleri düzeltmeye yapılacak çağrı bir çeşit abes iş olur ki, Allah böylesinden münezzehtir. Değilse, sevap, ceza, peygamberlerin gönderilmesi ve kitapların indirilmesi de anlamsız bir iş olur, adaletin gereği bir şey olmaktan çıkardı.
Dünya hayatında onlar kendi halleriyle başbaşa bırakılmışlardır, ancak ölümün akabinde ve diriltilecekleri vakit rablerine ve işlerinin mutlak malikine döndürüleceklerdir, başkasına değil. O da amellerinin karşılıklarını onlara verecektir; hayır ise hayır, şer ise şer. Bu ise bir uyarı ve tehdittir.
Bu müşrikler Allah'ın adıyla öyle tekit edilmiş yeminlerde bulundular ki, bundan daha güçlü yemin adeta olmaz: Andolsun ki eğer kendilerine maddî bir mucize ve kendilerinin teklif ettikleri kevnî ayetlerden harikulade bir mucize gelecek olursa, şüphesiz onun Allah tarafından geldiğini senin de Allah'ın rasulü olduğunu tasdik edeceklerdir. Bu, onların inatçı bir kavim olduklarına işarettir. Çünkü onlar bu Kur'an-ı Kerim'in mucize özellikli olduğunu hiç bir şekilde görmüyorlardı. Onların hedefi ise ancak mucize talebinde bulunmak suretiyle tahakküm etmekten başka bir şey değildi.
Ey Muhammed! Doğru yolu bulmak ve bu yolun kendilerine gösterilmesi amacıyla değil de işi yokuşa sürmek, inat ve küfür maksadıyla senden mucizeler isteyen şu kimselere de ki: Bu mucizeyi göstermek Allah'a aittir. Bunları göstermeye gücü yeten O'dur. Dilerse bu mucizeleri size gösterir, dilerse sizi halinize bırakır ve O, ancak hikmet gereği onları indirir. Nitekim Yüce Allah şöyle buyurmaktadır: "Allah'ın izniyle olmadıkça hiç bir peygamberin kendiliğinden bir ayet (mucize) getirmesi mümkün değildir." (Mü'min, 40/78)
Daha sonra Yüce Allah, peygamberine iman etmeleri için müşriklerin teklif ettiklerinden bir mucizenin getirilmesini temenni eden müminlere şöyle hitap etmektedir: Onların iman edeceklerini nereden biliyorsunuz? Yani bu mucizelerin onlara gösterildiğini var saysak dahi, bunlar yine de kendilerine mucize geldiğinde iman etmeyeceklerdir. Çünkü Yüce Allah ezelden beri onların iman etmeyeceklerini bilmektedir: Ben biliyorum ki, onlara bu ayetler geldiği takdirde onlar iman etmeyeceklerdir, siz ise bilmiyorsunuz.
"Biz ona ilk defa iman etmedikleri gibi onların kalplerini çeviririz." Kalplerini hakkı idrak etmekten, imanı kavramaktan, gözlerini de O'nu görmekten çevireceğiz. Kendileriyle o hak arasına engel olacağız, onlar da onu idrak edemeyecekler. Onlara her türlü ayet (mucize) gelecek olsa dahi yine iman etmeyeceklerdir. Nitekim ilk defa kendilerine Kur"an-ı Kerim ve daha başka, karşı koymakta acze düştükleri bir çok mucizeler geldiği vakit de kendileriyle iman arasına engel koymuştuk. Buna sebep ise onların gerçekleri idrak etmekten büsbütün yüz çevirmiş olmalarıdır. Nitekim Yüce Allah şöyle buyurmaktadır: "Eğer biz onlara gökten bir kapı açsak ve ondan yukarı çıksalar elbette "Şüphesiz bizim gözlerimiz döndürüldü. Hatta biz büyülenmiş bir topluluğuz" diyeceklerdir" Hicr, 15/14-15).
Gerçek şu ki, Kur'an-ı Kerim'de yer alan aklî ve ilmî delillerin ikna etmediği bir kimseyi gözüyle göreceği maddî mucizelerde ikna etmeyecektir.
Aynı şekilde siz, onları azgınlıkları içerisinde bırakmayacağımızı nereden biliyorsunuz? Yani biz onları kendi hallerine bırakacağız. Tuğyandan, azgınlık etmekten yani hadlerini aşmaktan onları alıkoymayacağız. Onları işittikleri ve gördükleri ayetler hususunda, taşkınlıkları içerisinde şaşkın ve tereddüt içerisinde bırakacağız. Acaba bu apaçık bir gerçek midir, yoksa aldatıcı büyü müdür diye karar veremeyecekler. [3]
[3] Vehbe Zuhayli, et-Tefsirü’l-Münir, Risale Yayınları: 4/308-310.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder