RİYASÜZ SALİHİNE MAHSUS KAVRAMLAR

Bismillahirrahmanirrahim. Elhamdülillahi Rabb'il âlemin. Ve sallallahu ve selleme ala seyyidina Muhammed ve ala alihi ve sahbihi ecmaîn.

Riyasüz Salihin okuyorsanız ya da okutuyorsanız bu kavramlar size faydalı olacaktır inşallah.

1.Istılah:kavram. Belirli bir bilim veya ilim dalında terimler. fıkıh ıstılahı,hadis ıstılahı,tıp ıstılahı,gibi.

2.Sünnet:Peygamber Sallallahü Aleyhi ve Sellem'in İslam'ı yaşayarak yorumlaması.

3.Hadis: Peygamber Sallallahü Aleyhi ve Sellem'e ait söz,fiil,takrir ve yaratılışıyla ilgili vasıfların herbiri.

4.Senet:Hadis ıstılahında hadis rivayet eden kişilerin  Peygamber Sallallahü Aleyhi ve Sellem'e kadar sıralanmasına verilen isim.

"Mü’minlerin emîri Ebû Hafs Ömer ibni Hattâb radıyallahu anh, Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem’i şöyle buyururken dinledim, dedi:"

 lafızlarına kadar olan kısım senettir.

5.Metin: Senedin bittiği yerde başlayan ve Peygamber Sallallahü Aleyhi ve Sellem'in bir sözünü ya da olayı aktaran kısım ise hadisin metnidir.

6.Rivayet:  Peygamber Sallallahü Aleyhi ve Sellem'den itibaren ravilerin hadisleri nakletmesi.

7.Ravi:Hadis nakleden kişi.

Sıhhat derecelerine göre hadis ıstılahları

1.Sahih hadis: Senedinde kopukluk olmayan,bütün ravileri güvenilir olan Peygamber Sallallahü Aleyhi ve Sellem'e ait olduğunda hiçbir şüphe olmayan hadistir.

Hükmü; delil olarak kabul edilir ve amel etmek vaciptir.

2.Hasen hadis: Zabtı biraz gevşek olan.

Hadis istilahında sahih hadisle zayıf hadis arasında yer alan fakat sahih hadise daha yakın olan hadis türüne verilen addır. ravilerinin yalancılıkla suçlanmamış dürüst ve güvenilir olmalarına rağmen hafızalarının sağlamlığı (zabt)( unutkanlık ve yaşlılık gibi) açısından sahih hadis ravilerinin daha aşağı derecede bulunmasıdır.

Hükmü:amel edilebilir. Amel edilmek bakımından makbuldür.

3.Zayıf hadis: Genelde sahih ve hasen şartlarını,kesintisiz bir sened,râvîlerin adaleti (doğruluğu),râvîlerin zabt sahibi olup çok yanılan,gâfil olmaması, meçhul olmaması ve diğer sebeplerden dolayı sağlayamayan hadisdir.

Hükmü: amel edilmez.

Ahlak hadislerinde uygulanabilir,itibar edilebilir.

4.Mütevatir hadis: Yalan üzerinde birleşmeleri imkansız olan raviler topluluğunun, her nesilde yine bu nitelikleri taşıyan bir topluluktan alıp naklettikleri hadislerdir.

Hükmü: kesin bilgi ifade eder. tenkid dışıdır.

Sahihten daha üstündür.

Hadisi söyleyen açısından hadis ıstılahları

1.Kutsi hadis:Ayet olmamak kaydıyla Peygamber Sallallahü Aleyhi ve Sellem'in Allah-u Teala şöyle buyurmuştur diyerek Allah'a izafe ettiği hadistir. İlham olunmuş,vahyedilmiş ama ayet değildir.

2.Merfu' hadis: Söz,fiil,takrir(onaylamak),fıtri veya ahlaki vasıf olarak senedi Peygamber Sallallahü Aleyhi ve Sellem'e izafe edilen hadistir.

3. Mevkuf hadis: Sahabenin söz,fiil ve takrirlerine dair haberlerdir. Senet sahabede kalır, peygambere ulaşmaz.

4.Maktu' hadis: herhangi bir tabiiye izafe olunan  söz,fiil ve takrirlere denir.

isnadı tâbi'îye kadar uzanan, tâbi'îde kalarak daha ileri gidemeyen hadistir.

5.Muttefekun aleyh hadisler: Buhâri ile Müslim'in her ikisinin ittifakla sahih kabul ederek sahihlerine aldıkları hadîslere denir.

 Hadis kaynaklarının farklılıkları

1.Sünen: fıkhi hüküm ihtiva eden hadisleri fıkıh konularına göre düzenlemek suretiyle yazılan kitaplar.

2.Müsned: hadislerin ilk ravisine (sahabe) ismine göre tertip edilerek yazılmış hadis kitabı.

3.Musannef:fıkhi bir hüküm taşıyan merfu, mevkuf, maktu hadisleri fıkıh konularına göre sınıflandırarak yazılan hadis kitabı.

4.Muhtasar:kısaltılmış özet ihtiva eden tekrarları çıkartılmış hadis kitabı.

5.Sahihayn: 2 sahih. Buhari ve Müslim

Bab: bölüm

Sallallahu aleyhi ve sellem: Efendimizin ismi alınınca kısaca salavat getirmek anlamında kullanılan bir kelimedir."Allah ona salat ve selam etsin" demektir.

Aleyhisselam: Ona selam olsun demektir, bir Peygamber için söylenir.

Aleyhimesselam: İkisine selam olsun demektir, iki Peygamber için söylenir.

Aleyhimüsselam: Onlara selam olsun demektir, ikiden çok Peygamber için söylenir.

Radıyallahu anh: Allah ondan razı olsun demektir, genelde bir erkek sahabi için söylenir. İmam-ı Rabbani hazretleri İmam-ı a’zam hazretleri için de kullanmıştır.

Radıyallahu anhâ: Allah ondan razı olsun demektir, bir kadın sahabi için söylenir.

Radıyallahu anhumâ: Allah o ikisinden razı olsun demektir, iki sahabi için söylenir.

Radıyallahu anhunne: Allah onlardan razı olsun demektir, ikiden fazla kadın sahabi için söylenir.

Radıyallahu anhum: Allah onlardan razı olsun demektir, Eshab-ı kiramın tamamı için söylenir.

Rahmetullahi aleyh: Allah ona rahmet etsin demektir, bir erkek için söylenir.

*Ashâb: sahâbî kelimesinin çoğuludur. Sahâbî, müslüman olarak Hz. Peygamber’i gören ve o iman üzere ölen kimseye denir. Herhangi bir sahâbî ile görüşme imkânı bulan kimseye de tâbiîn adı verilir.

*Muhaddis:Senetleri, ravileri, illetleri(sebepler) bilen çok sayıda hadis ezberleyen,hadis ilmine detayları ile vakıf olan kimse.

Ezberledikleri hadis sayılarına göre Muhaddisler

Hafız: 10,000 kadar hadis ezberleyen

Hakim: 100,000 kadar

Şeyhu'l hadis: 200,000

Hüccet'ul islam: 300,000

Hadis imamı: 300,000 den fazla hadis ezberleyen

Hadis-i Şeriflerin arasındaki farklılıklar

1.Kavli(sözlü) hadisler: Peygamber Sallallahü Aleyhi ve Sellem'in ağzından çıkan sözler.

Peygamber Sallallahü Aleyhi ve Sellem şöyle buyurmuştur: "Köleleriniz ve hizmetçileriniz sizin kardeşlerinizdir. Allah Teâlâ onları sizin idarenize ve emrinize vermiştir. Kimin idaresi altında kardeşi olursa ona yediğinden yedirsin giydiğinden giydirsin..." (Buhârî İmân 22; Edeb 44; Müslim İmân 38 40).

2. Fiili sünnet: Peygamber Sallallahü Aleyhi ve Sellem'in davranış ve uygulamalarını anlatan hadisler.

Hz. Âişe'nin radıyallahu anha Resulullah Sallallahü Aleyhi ve Sellem'in Şaban ayındaki nâfile orucu ile ilgili açıklaması fiilî sünnete güzel bir örnektir:

O şöyle nakleder: "Rasulullah Sallallahü Aleyhi ve Sellem öylesine oruç tutardı ki biz daha artık iftar etmez derdik. Bir kere de iftar etti mi biz artık daha oruca niyet etmez derdik" (Buhâri Savm 52 53; Müslim Sıyâm 175 179; Muvatta Sıyâm 56)

3.Takriri hadisler: Peygamber (Sallallahü Aleyhi ve Sellem)in onaylamaları.

a. sukut ederek onaylaması,

b. açık olarak onaylaması.

Meselâ; bir defasında iki sahâbi sahrada su bulamadılar ve teyemmümle namaz kıldılar. Bunlardan biri daha sonra aynı namaz vakti içinde su buldu ve abdest alıp yeniden namaz kıldı; diğeri namazını iade etmedi. Sonra ikisi de gelip durumu Rasûlullah  Sallallahü Aleyhi ve Sellem’e anlattılar. Allah Rasûlü: “Suyu bulduğum halde ben namazı iade etmedim” diyene: “Tam sünnete göre hareket ettin”; “suyu bulunca abdest alıp namazı iade ettim” diyene de: “Sana da iki mükafat var” buyurdular.

4.Ahlaki vasıflarını anlatan hadisler: Buhari Bed'ul vahy,5

5.Peygamber Sallallahü Aleyhi ve Sellem'in yaratılışı ile ilgili hadisler

Aişe radıyallahu anha anlatıyor:

“ Resulullah Sallallahü Aleyhi ve Sellem konuşurken (ağır ağır konuşurdu; öyle ki) eğer biri çıkıp, kelimeleri saymak istese sayardı. O, sözü sizin gibi peşi peşine getirmezdi.”(Buhari, Menâkıb 23)

Sallallahu ve sellem ve ala seyyidina Muhammed ve ala alihi ve sahbihi ecmain. Ve’l hamdüli’llahi rabbi’l âlemin.

Tüm hata ettiklerim nefsimden, isabet ettiklerim Allah-u Teala’dandır.

EN DOĞRUSUNU ALLAH azze ve celle BİLİR