NAHL SÛRESİ NE ANLATIYOR?

Kur'an-ı Kerim'in on altıncı sûresi. Yüz yirmi sekiz ayet, bin sekiz yüz kırk bir kelime ve yedi bin yedi yüz yedi harften ibarettir. Mekkî sûrelerden olup, Kehf sûresinden sonra nâzil olmuştur. Son üç ayeti Medenîdir. Fâsılası râ, mim ve nun harfleridir. Adını, altmış sekizinci ayetinde geçen, arı anlamındaki "Nahl" kelimesinden almıştır. Bu adı almasının özel bir sebebi yoktur. Buna Niam sûresi de denilmektedir. Genel üslubundan, Mekke döneminin sonlarına doğru nâzil olduğu anlaşılmaktadır.

"Bu sûre de, diğer Mekkî sûrelerde olduğu gibi, büyük itikadi konuları işlemektedir. Ulûhiyet mevzuuna dokunmakta, vahiy meselesine temas etmekte ve öldükten sonra dirilişi ele almaktadır. Ancak, bu belli başlı konuların yanısıra, konuyla yakından ilgili bir çok noktalara temas edilmektedir. Hz. İbrahim (a.s)'in getirdiği mesaj ile Hz. Muhammed (s.a.s)'in getirdiklerini birbirine bağlayan büyük vahdaniyet gerçeğine işaret etmekte, ilâhî irade üç beşerî iradenin; iman ve küfür, hidayet ve dalâlet konusundaki alâkasına dokunmaktadır. Peygamberlerin vazifesini göstererek onları yalanlayanlar hakkında Allah'ın kanununa temas etmektedir. Helâl ve haram konusunu ele almakta ve putperestlerin bu konudaki evham ve hurafelerini anlatmaktadır. Bir nebi, Allah yolunda hicret ve müslümanların dinlerinden döndürülmelerine işaret ettikten sonra, imana girip de tekrar küfre dalanlara temasla, bütün bunların Allah nezdindeki karşılığına işaret etmektedir. Daha sonra, itikadî konulara, muamelât ile ilgili hususlara, adalet, iyilik, infak ve ahde vefa mevzuunu işlemektedir. Bunların dışında da akide esası üzerine bina edilen bir çok ahlâkî konulara dokunmaktadır. Görüldüğü gibi bu sûre, ele aldığı konular itibariyle son derece yüklü ve doludur".

Sûre ilk ayetine, İslâm davetine karşı çıkıp onu yok etmek için bütün varlıklarıyla gayret gösteren inkarcıların çok yakında başlarına gelecek olan azabı haber vererek başlıyor. Mekkeli müşrikler, kendi itikadlarının doğru olduğuna inanıyor, Peygamber (s.a.s)'in tebliğinin, ahiret azabıyla korkutmasının gerçekliğini inkar ediyorlardı. Bu düşüncelerine dayanak yaptıkları şeylerden birisi de, eğer yanlış yolda olsalardı, Muhammed (s.a.s)'in haber verdiği azabın mutlaka biran önce kendilerini yakalamasının gerekliliğine inanmaları idi. Ayrıca, korkutuldukları azab geciktiği için, Peygamber (s.a.s)'i alaya alıyorlardı. Onlar, azabın bir vakte kadar kâfirler topluluğu üzerinde gecikmesinin hikmetini idrakten acizdiler. Çünkü, bu mühlet verip geciktirme, onlar için bir rahmet kapısı idi. Bu kapı belirli bir zamana kadar onlar için açık tutuluyordu ki, sonra, İslâm'ın hakikatını düşünüp iman edebilmemiz için bize zaman tanınmadı deyip de mazeret ileri sürecek halleri kalmasın. Allah Teâlâ onlara, azabın acele gelmesini istemelerinin boş bir şey olduğunu, zirâ her şeyin kendi iradesi ve dilemesi çerçevesinde meydana geldiğini haber vererek, cehennem azabının, şirk koşup inkâr edenler için uzak sayılmayacak bir zamanda mutlaka gerçekleşeceğini bildiriyor. Hiç kimse, bu azabı öne alamayacağı gibi; vakti geldiğinde de tehir etmeye güç yettiremez. Allah Teâlâ; Allah'ın (müşriklere azap ve felaket) emri geldi. Ancak gelmesini boşuna istemeyin. O, müşriklerin ortak koştuğu şeylerden münezzehtir, yücedir" (1) ayetiyle bu gerçeği ortaya koymaktadır.

Allah Teâlâ, dinini insanlara bildirip, onları Allahtan başka ilâhlar edinmekten sakındırmak ve Allah'tan başka hiç bir ilâh olmadığı gerçeğiyle uyarmak için, kullarından dilediğini seçip risaletle görevlendirmiştir: "Allah meleklerini kalpleri ihya eden vahyi ile, kullarından dilediğine göndererek: "Ben'den başka ilâh olmadığını bildirin, ancak Ben'den korkun" der" (2).

Bu, Hz. Muhammed (s.a.s)'in risaletine itiraz edenlere bir cevap niteliğindedir. Mekkeli müşrikler, Muhammed (s.a.s)'in risaletine itiraz ettikleri gibi, sonraki çağlarda da bu tip itirazların vaki olduğu görülmektedir. Kureyş ileri gelenleri, peygamberlik görevinin Mekke veya Taif ileri gelenlerinden birine verilmesi gerektiğini ileri sürüyorlardı. Sonraki itirazlar, daha geniş bir sahaya kaydırıldı ve milliyetçilik kisvesine büründü. Kıyamete kadar sürecek bir dönem için insanlığın tamamına gönderilen Hz. Peygamber'e, Araplardan olması nedeniyle itirazlar yapıldı. Allah Teâlâ, kâfirlerin, hiçbir mantıkî temeli olmayan bu tür sözlerine, kesin ve meydan okuyan bir uslûbla cevap vermektedir. Başka bir ayeti kerîmede bu hususa şu şekilde değinilir: "Allah, meleklerden ve insanlardan elçiler seçer..." (el-Hac, 22/75). Allah Teâlâ'nın bu seçimine, hiç kimsenin itiraz etme hakkı olmadığı gibi, buna gücü de yoktur.

Daha sonra, yaratıcının birliğine delâlet eden ayetler gelmeye başlıyor. Gökleri ve yeri yaratan Allah Teâlâ, ortak koşulan her şeyden münezzehtir. Böyle olmasına rağmen, bir damla sudan yarattığı insan ne olduğuna bakmadan yaratıcısına isyan etmiş ve büyüklenerek O'nun azametini ve hâkimiyetini inkara kalkışmıştır: "O, insanı bir damla sudan yarattı. Buna rağmen o (insan) apaçık bir hasım olup çıktı" (4).

Yaradılış ve ondaki güzellikler zikredilerek, insanoğlunun ne kadar büyük nimetlerle rızıklandırıldığı anlatılmaktadır. O, bilinen ve görünen her şeyi yaratmış olup, ayrıca, insanın bilip idrak edemeyeceği nice şeyleri de yaratma gücüne sahiptir:"... Daha bilmediğiniz nice şeyleri de yaratır" (8).

Allah Teâla yaratıp, insanın faydalanmasına sunduğu yer ve göklerdeki hesapsız nimetleri zikrettikten sonra, apaçık gerçekleri idrakten aciz kalan akıllara hitap ederek, şöyle sormaktadır:" Hiç yaratanla yaratmayan bir olur mu? Bunu da mı düşünemiyorsunuz" (17).

Daha sonra tevhid konusu işlenerek, Allah'tan başka tapınılanların acizliği dile getirilir. Dünyada sapık önderlerin peşlerinden giden, emirlerine, koydukları kurallara tam bir teslimiyetle uyan kimseler, âhirette yaptıklarının karşılığında, büyük bir pişmanlıktan başka bir şey bulamayacaklardır. Çünkü ilâh edindikleri şeyler, kendilerinden daha güçlü olmadıkları gibi, Allah'ın öldürme ve diriltmesine bağlı olan ve bunların zamanı hakkında dahi bilgisi olmayan, Allah tarafından yaratılmış kimselerdir:" Allah'ı bırakıp taptıkları şeyler hiç bir şey yaratamazlar. Çünkü onların kendileri yaratılmıştır. Ölüdürler onlar, diri değiller. Ne zaman dirileceklerini de fark edemezler" (20-21).

İslâm davetine cephe alarak, onu akim bırakmak için gayret gösterip batıl yollara sapanlar, yaptıklarının sonucunda maruz kalacakları elim azabla uyarılmaktadırlar. Onlara ahirette: "Girin cehennemin kapılarından. Temelli olarak kalacaksınız orada. Büyüklenenlerin durağı ne kötüdür" (29) denilecektir.

Bunun hemen peşinden, Allah'ın indirdiklerine tâbi olup, onları yeryüzüne hâkim kılmak yolunda gördükleri eziyetlere sabreden mü'minler zikredilir. Onlar, Rablerinden indirilene hiç tereddüt etmeden teslim olurlar. Bilirler ki, Rableri onlar için ancak hayır dilemektedir: "Müttakîlere; Rabbiniz ne indirdi" denildiği vakit; "hayır" derler. Bu dünyada iyi davrananlara iyilik vardır, âhiret yurdu ise daha hayırlıdır. Nede güzeldir muttakilerin yurdu" (30).

Allah Teâlâ, kendi yolunda mücadele verip zulme uğrayan, sonra yurdundan çıkartılıp hicret etmek zorunda bırakılan mü'minlerin kendi korumasında olduğunu, dünya ve ahirette güzelliklerle mükâfatlandırılacaklarını bildirmektedir: "Zulmedildikten sonra, Allah yolunda hicret eden kimseleri, andolsun ki dünyada güzel bir yere yerleştiririz. Ahiret mükâfatı ise daha büyüktür. Şayet bilselerdi" (41).

Kur'an-ı Kerim, eşyanın, Allah'ın ilâhî kanununa boyun eğişini "secde" olarak niteliyor. Mevcudattaki her şey, bir bıkkınlık duymadan, huşu içerisinde Rablerine secde ederler. Ancak nankörlük edip, ibret almayan insanlar bunun dışındadır. Bu, engin kainât çerçevesinde değerlendirildiğinde, inkarcılar topluluğunun dışındaki her şeyin, Allah Teâlâ'nın azametine boyun eğdiği ve tesbih ederek, O'na secde ettiği görülür: "Göklerde ve yerde olan canlılar ve meleklerin hepsi Allah'a secde ederler. Onlar asla büyüklenmezler" (49).

İtikâdi konulardaki sapmalar, belirli sınırlar dahilinde kalmaz. Çünkü her düşüncenin, yaşanan pratik hayata bir yansıması vardır. Dolayısıyla, sosyal hayatta ve geleneklerin oluşmasında yönlendirici yegâne etken inançlardır. İslâm'ın dışındaki bütün inanç sistemleri, kulun kula hükmetmesi sonucunda oluştukları için, zulmü gelenekleştirmişlerdir. Bir sonraki nesil, bir öncekinin cahili düşünce, duygu ve davranış biçimlerini devralarak, sanki uyulması kaçınılmaz ilâhi emirlermiş gibi, onları sorgulamak bir yana, bunu düşünmeye bile cesaret edemeden harfiyyen tatbik ederler. İslâmın insanı sadece Allah'a kul olmaya çağıran daveti karşısında hemen, atalarının kendilerine miras bıraktığı prensiplere sığınarak karşı çıkarlar ve müslümanların yeryüzünde adaleti yaymak ve insanları, İslamın rahmet şemsiyesi altına almak için ortaya koydukları çalışmaları engellemek için, akıl almaz yollara başvurarak, onlara korkunç işkenceler yaparlar.

Bu tip cahili düşünce tarzının hayata yansımasını en açık bir şekilde gösteren uygulamalardan biri, hiç şüphesiz ki Mekkeli müşriklerin, kız çocuklarına reva gördükleri muameledir. Onlar, bir kız çocuğuna sahip oldukları zaman utançlarından yerin dibine geçerler, kimsenin yüzüne bakamazlardı. Çünkü, bir kız çocuğuna sahip olmak, toplumun şiddetle ayıplamasını gerektiren bir olaydı. Mekke toplumu, atalarından böyle görmüşlerdi. Allah'ın, insan denen varlığın bir parçası olarak yarattığı ve erkekle bir bütünü meydana getiren kız çocuklarının varlığını, bir türlü hazmedemiyorlardı. Onları hâkir görüyor, hatta diri diri toprağa gömebiliyorlardı. Onların vahşileşerek, cinnet halini alan ruh yapılarını, Allah Teâlâ şöyle ifade etmektedir: "Onlardan birine bir kız çocuğu müjdelenirse; içi kederle dolarak yüzü simsiyah kesilir. Kendisine kötü müjde yüzünden halktan gizlenmeye çalışır. Utana utana onu tutsun mu, yoksa toprağa gömsün mü? Bakınız ne kötü hükmediyorlar" (58-59).

Daha sonra, tekrar rızıklandırma olayına değinilerek, müşriklerin hareketlerinin mantıksızlığı dile getirilir:

"Onlar Allah'ı bırakarak göklerden ve yerden kendileri için hiç bir rızık vermeyecek ve bunu asla yapamayacak olan şeylere mi tapıyorlar?" (73).

Allah Teâlâ, akılları cahilî yaşantının pislikleriyle körelmiş kâfirlerin, göklerde ve yerde bulunan sayısız harikuladeliklere ve onlardaki hikmetlere bakarak, ibret almaları gerektiğini bildirir. Bütün bunlara aldırış etmeden yollarına devam eden ve tağutların peşinden ayrılmayan zalimlerin, kıyamette içinde bulunacakları kötü durumları zikredilir. Onlar, peşlerinden gittikleri kimselerin, kendilerinden hiç de farklı olmadığını görecekler ve hayret içerisinde, kendilerini kınayan bir uslûbla Allah Teâlâ'ya şöyle sesleneceklerdir: "Rabbimiz! İşte bunlar senden başka taptığımız ortaklarımızdır..." (86). Ancak, dünya hayatında peşlerine takıldıkları ve koydukları kurallara uymayı ibadet addederek tapındıkları önderleri, onların bu iddialarını reddederek, kendi durumlarını kurtarmaya çalışacaklardır:

"Şirk koştukları, onlara: "şüphesiz ki siz, yalancısınız diye cevap verirler" (86).

Kur'an okurken şeytanın şerrinden Allah'a sığınmak gerektiği bildirilmektedir. Kur'an bir hidayet ve kurtuluş kaynağıdır. Onun dışında, kurtuluşa vesile olabilecek hiç bir şey yoktur. Onun için, Kur'ân okurken ayetler hakkında şeytanın vereceği vesvese ve iğvalardan korunmak gerekir. Bunun yolu da, Allah'a sığınmaktır. Allah Teâlâ'ya sığınıp, O'na tevekkül eden bir kula şeytan asla zarar veremez. Çünkü o, her şeyin hakimi olan Allah Teâlâ'nın koruması altındadır. Allah'a sığınmadan Kur'an'a yaklaşan kimse, ondan bir şey alamadığı gibi, şeytanın verdiği vesvese ile, âyetleri hakkında da şüpheye düşer. Bu kaynaktan hidayet alamayan, başka hiç bir yerden hidayet bulamayacaktır. Allah Teâlâ, Kur'an-ı Kerim'e yaklaşırken yapılması gereken ruhi hazırlığı; "Kur'an okumaya başladığın zaman kovulmuş şeytandan Allaha sığın. Çünkü onun inananlara ve Rablerine tevekkül edenlere karşı bir gücü yoktur" (98-99) ayetiyle mü'minlere bildirmektedir.

Sûrenin sonuna doğru, bir takım ahkâm ayetleri gelmeye başlıyor. İlk olarak dinden dönme ve dinden dönmek de dahil, masiyete zorlanmanın hükmü tesbit edilmektedir: Kalbi imanla dolu olduğu halde, inkâra zorlananların dışında her kim imanından sonra Allah'ı inkar edip de küfre göğüs açarsa, işte Allahın gazabı o gibilerin başınadır ve onlar için büyük bir azap vardır" (106).

İman ettikten sonra, tekrar inkar ederek küfre sapanlar, artık iflah olmaz bir duruma düşmüşlerdir. Ancak, bir de, dayanılmaz işkenceler altında, kalben imanla mutmain oldukları halde, canlarını kurtarmak için, işkencelere dayanamayıp, kâfirlerin sözlerini zâhiren kabul edenler vardır. İşte Allah Teâlâ, bu ayetle, ölümle tehdid edilip, küfre zorlanan kimselere bir rahmet ve ferahlık kapısı açıyor: "Kalbi imanla dolu olduğu halde, inkara zorlananlar müstesna". Hz. Muhammed (s.a.s), Ebû Bekir (r.a), Bilâl (r.a), Habbab (r.a), Sühayb (r.a), Ammar (r.a) ve Ammar'ın annesi Sümeyye (r.anha); Mekkeli zorbaların her çeşit kötü muamelelerini göze alarak, müslümanlıklarını ilan etmişlerdi. Mekkeli müşrikler, Hz. Peygamber (s.a.s)'e dokunamıyorlardı. Çünkü, amcası Ebû Tâlip onu koruyordu. Ebû Bekir (r.a)'e de, kabilesinden çekindikleri için bir şey diyemiyorlardı. Bilâl (r.a), bir köleydi. Onun, Allah'dan başka sığınabileceği hiç kimsesi yoktu. Ammar, annesi Sümeyye ve ötekiler de aynı konumda idiler. Müşrik ileri gelenleri, hiç zaman kaybetmeden putlarını hiçe sayan bu ilk mustaz'af mü'minlere karşı harekete geçtiler. Demir zırhlar giydirip, günlerce güneşin altında bırakarak, insanın güç yetiremeyeceği derecede büyük işkenceler yaptılar. Bilâl, dayanılmaz acılar içinde kıvranırken, ona dininden dönüp bu işkenceden kurtulması telkin ediliyordu. Ama o, ahiret hayatını, dünya hayatına tercih etmenin lezzetini tatmıştı ve bu yüzden, işkenceler ona, Allah'ın birliğinden başka bir şey söyletemiyordu. Bilâl, yer yüzünde kıyâmete kadar tevhid yolunda mücadele verirken, müşrik zorbaların işkencelerine maruz kalacak olan mü'min nesiller için bir numûne oldu.

Sümeyye (r.anha)'dan, bir kadın olmasına rağmen, en şiddetli işkence yöntemleri uygulanarak, dininden dönmesi, putları ilâh kabul etmesi isteniyordu. Ebû Cehil'in onu, bir insanın işlemesi mümkün olmayan bir vahşet içerisinde şehid etmesine kadar sabretti, Rabbine tevekkül etti ve İslâm davasının ilk şehidi olarak, sonraki nesillere, bir müminin ölüm sözkonusu olsa dahi, dinine bağlılığının ne şekilde olması gerektiğinin örneğini verdi. Kocası Yasir de, onunla aynı şerefi paylaştı. Bu işkencelerin aynısı Sümeyye (r.anha)'nın oğlu, Ammar b. Yasir'e de uygulanıyordu. Ama o, bu işkencelere dayanamayıp, kalbi imanla dopdolu olduğu halde, müşriklerin söylediklerini zahiren kabul etmişti. Böylece, işkenceden kurtulan Ammar, Resulullah (s.a.s)'a koşmuş ve yaptığı şeyi ona anlatmıştı. Resulullah (s.a.s), eğer müşrikler tekrar ölümle tehdit ederek, işkence yaparlarsa aynı şekilde hareket etmesini söylemişti. Bu ikrâh ayetinin, bu olay üzerine nâzil olduğu rivayet edilmektedir. Allah Teâlâ, bu ayetle, ağır işkencelere maruz kalan İslâm mücahidlerine rahmet denizinden bir esinti akıtıp, onları ferahlatıyor. Ancak, bu davranış biçimi, bir ruhsat niteliğinde olup, bu durumlardaki genel davranış biçimini belirlemez (Bu ayetin tefsiri ve ikrah ile alakalı getirdiği hükümler hak. bk. el-Kurtubi, el-Cami' li Ahkâmil-Kur'an, Beyrut 1966, X, 180-191).

Yiyeceklerle alakalı, helâl ve haramlardan sözedilerek, mü'minlerin helâl ve haramlara karşı çok dikkatli olmaları gerektiği bildirilir: "Dilinizin alıştığı yalanlarla: "Bu helâldir, bu haramdır" demeyin. Aksi halde bu sözlerinizle Allah'a yalan isnad etmiş olursunuz. Şüphesiz ki, Allah'a yalan isnad edenler, hiç bir zaman kurtuluşa eremezler" (116).

Son ayetlerde, Yahudilerin durumundan ve onların Hz. İbrahim (a.s) hakkında söyledikleri sözlerin asılsızlığından bahsedilerek, Hz. Peygamber (s.a.s)'den, onun dinine tabi olması istenir. Ayrıca, insanları İslâm'a çağırırken ne şekilde hareket edilmesi gerektiğini: "Ey Peygamber! İnsanları Rabbının yoluna hikmetle ve güzel öğütle davet et. Onlarla en uygun şekilde mücadele et. Şüphesiz ki Rabbin, yolundan sapanı da çok iyi bilir" ayetiyle müminlere tebliğ ederek, onların hareket metodlarını çizerken, onun manevî ve ahlakî dayanaklarının da hesaba katılmasının gerekliliği vurgulanır.

Sûrenin sonunda, Allah yolunda mücadele verirken karşılaşılan zorluklara karşı sabretmenin güzelliklerinden bahsedilmektedir.

Sûre, iyilikte bulunup, yaşayışında, Allah'dan korkarak hareket edenlerin, mutlak anlamda korunacağı ve Allah'ın yardımının her zaman onlarla beraber olacağı haber verilerek son buluyor: "Şüphesiz ki Allah, kendisinden korkanlarla ve iyilikte bulunanlarla beraberdir" (128).

Ömer TELLİOĞLU

https://sorularlaislamiyet.com/kaynak/nahl-suresi?amp

Mü’min fırsatlar ummanındadır

Mü’min, her insan gibi muayyen bir hayat yaşar. Sınırlı ve ucu belli olmayan bir hayattır yaşadığı. Bir saniye uzamaz kısalmaz bir ömür için nefes alır verir. Mü’min olan bir insanın fiziksel hiçbir ayrılığı yoktur diğer insanlardan. Bilakis mü’minin işi daha yoğundur, mü’minin çilesi daha çoktur. Aynı güneşin aydınlattığı dünyada yaşar diğerleriyle. Aynı topraktan beslenir. Aynı suyu paylaşır.

Ama mü’min, kısacık hayatında ebedi değerler kazanır. Bedeni ölür, adı ebedi kalır. Geniş bir çevrede anılır, bilinir. Melekler arasında anılan, övülen biri olur. Çünkü mü’min aynı gözle daha uzağı görür, aynı kulakla daha öteleri duyar. Mü’min de insandır ama insanlığın hakkı verilmiştir onda. Mü’min kesinlikle bir melek değildir ama seviyesi meleklerle yarışan bir seviyedir.

Mü’min de kısa bir ömür sürer bu âlemde; ama geniş yankılar bırakarak ayrılır oradan. O ölünce yerler de ağlar gökler de...

Mü’min, mü’min olduğu için büyük fırsatlarla iç içe yaşar. Konuştuğu, baktığı, duyduğu, ellediği, yürüdüğü, düşündüğü hatta hayal ettiği her şey onun lehine bir yatırım olur. Mü’min adeta, fırsatlar ummanında yüzer. Rabbi devamlı ona rahmetinin kapılarını açık tutar. O bir adım atar, Rabbi on yazar, yüz yazar, yedi yüz yazar. O bir der, Rabbi bin yazar. Mü’min yapar kazanır; yapamaz ondan bile kazanır. Mü’min yer içer kazanır; uyur kazanır. Şehveti onu helaline iter, şehvetini tatmin eder, yine kazanır. Mü’min ağlar kazanır; güler kazanır. Şükreden kazanır; sabreden kazanır. Tebessüm etse sadaka olur, koşsa cihat olur. ‘Mü’minin hâli şaşılacak şeydir; hep kazanır o. Bu fırsat sadece mü’min için vardır. Bir nimetle iç içe olsa şükreder kazanır; sıkıntıya girse sabreder kazanır. Her şey onun için hayır olur.’(Müslim, Zühd, 14-7425)

Zenginlik, mü’minin elinde iken şükrünü yaptığı için kazançtır. Mü’min olmayanın elinde ise azma sebebidir. Mü’minin malı gitse sabreder yine kazanır. Mü’min olmayanın malı gitse kendi de peşinden gider; sabredemediği için malı onu helake sürükler.

Mü’min, bütün nimetleri Allah’tan bilir; veren de alan da O olduktan sonra ne bulunuşuna şımarır ne yokluğuna esef eder. Mü’minin Rabbi ile ilişkisi mal veya bir menfaat üzerinden değildir. O tembel de değildir. Çalıştığı mal hırsıyla değil, Allah’ın rızasını talep maksadıyla olduğu için bir anlam ifade eden düzende çalışır.

İbadetten çalışmaya, ailesiyle ilişkiden vatandaşlık pozisyonuna kadar her işte mü’min, Allah Teâlâ ile ve onun rızası peşinde olmanın farklılığını hissederek yaşar. Allah Teâlâ da onu yalnız bırakmaz. O Allah’a yaklaşmak istedikçe Allah Teâlâ onu kendine yaklaştırır. İşini kolaylaştırır, ufkunu açar. Azmini kuvvetlendirir, ayağını sabit kılar. O tam anlamıyla Allah’ın koruması altında yaşar. O fırsatların fırsatları kovaladığı bir dairede kalır. İmanın henüz dünya hayatında iken kendisini kurtardığını görür.

Zor Zamanın Ahlâkı

Ahlâk bütün zamanlarda güzeldir, gereklidir. Ancak zor zamanlarda ahlâk diğer zamanlara göre daha değerlidir, ahlâklı olmak isteyen için gereken himmet de daha yoğundur. Bu, sahrada ahlâklı olmakla şehirde ahlâklı olmak şeklinde bir benzetme ile de izah edilebilir. İnsanların sayısı arttıkça ortaya konması gereken ahlâki tavır da yoğunlaşmalıdır. Zenginlik elde edildiğinde ortaya çıkması gereken ahlâk, fakirlikle boğuşurkenki ahlâktan daha zor bir ahlâk olacaktır.

İmanın elde kor gibi taşınır hâle geldiği bir zamanda ahlâk elbette kolay bir beceri olmayacaktır. İnsanlar ya ahlâkın şeklini değiştirecekler ve ahlâksızlığı da ahlâk olarak benimseyecekleri için ortada aykırılık kalmayacak ya da ahlâk ispatı zor bir iddiaya dönüşecektir. Her iki durum da ahlâk için erimedir, ahlâklı için zorluktur.

Gerek ahlâka yeni bir şekil verilip, aslında gayri ahlâki olanların ahlâk dairesine alınması ve gerekse ahlâkın esastan gereksiz görülmesi, mü’min için elbette bir zorluktur; ama kayıp değildir. Çünkü mü’min, dininin bir emrini yerine getirirken karşılaştığı sıkıntı onun için ecre dönüşür. Kimsenin ahlâka itibar etmediği bir zamanda veya maddi değerlerin daha üstün tutulduğu ortamlarda aslî kimliğini koruyup ahlâk üzere kalan, bir tür cihat eden mücahit durumundadır. Şüphe ve tereddütlerin fırtına gibi estiği dönemlerin sabit ayakta kalabilenleri, cephelerinde ribat hâlinde olan murabıtlar olarak vasfedilmeye müstehaktırlar.

Ahlâk, dinin en tabii parçalarından bir parçadır hatta ahlâkın hayâ gibi bölümleri imandan bir parça olarak takdim edilmiştir. Ahlâktaki erime, gelgitler mü’min gözüyle bakıldığında esastan bir tehlikeyi, kalplerdeki sapmaları işaret eder. Ahlâksız bir İslam düşünülemeyeceğine göre, onun varlığı veya yokluğu ya da zayıflığı İslam adına varlık, yokluk veya zayıflık kelimelerini çağrıştırır.

Her hâlükârda iman davasında olanlar, ahlâk adına da talepte bulunmalıdırlar. Ahlâkın yükselmesini imanın yükselmesi olarak görmeli, kaybolmasını da kalplerin kayması, amellerin yitirilmesi olarak düşünmelidirler. Zor zamanlarda ahlâk, zor zamanlarda iman çağrışımı yapılmalıdır. Ahlâkın en mükemmel örneği olan Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem ve sünnetinin önemsenmediği bir zamanda yaşayan Müslümanların ahlâka verilmeye çalışılan yeni şekle karşı da ahlâkın kökten yok sayılmasına karşı da kendilerini kalenin son neferleri olarak görme basiretini gösterebilmelidirler.

Farklı bir ölçü

Mü’min, kapasitesini ve imkânlarını aşan, altında kalacağı işlere girmemelidir. Ahlâk, ikinci insanlara karşı mü’min kimliğimize uyumlu tavırlar sahibi olmak olduğu gibi, şahsiyetini ve mü’min kimliğin verdiği özellikleri korumak da bir tür ahlâktır. Mü’min onuru, imanî şahsiyet acil korunacaklar arasında bulunmalıdır.

Nureddin Yıldız

https://www.yeniakit.com.tr/yazarlar/nureddin-yildiz/mumin-firsatlar-ummanindadir-20688.html

Gayr-i müslimlere cenaze ile ilgili profesyonel hizmetler sağlamak caiz midir?

Gayr-i müslimlerin cenazeleri ile ilgili profesyonel hizmetler konusundaki sorularınızın kısa cevapları şöyledir:
Müslüman olsun gayr-i müslim olsun bir cenaze ile ilgili hizmetleri ikiye ayırmak gerekir:
a) Yıkamak, kefenlemek, namazını kılmak veya ayinini yapmak, kabre taşmak, kabirde gerekli bulunan dini merasim ve duayı yapmak gibi ya sırf ibadet veya ibadetle karışık olan, ibadet tarafı da bulunan işlemler.
b) Kabri kazmak, tabutu hazırlamak, cenaze için gerekli olan malzemeyi temin etmek (üretmek, alıp satmak, taşımak, uygulamak vb.) gibi ibadetle ilgisi bulunmayan hizmetler ve işler.
Bunlardan birincisini, kaide olarak her ölünün kendi dininden olanlar maddi bir karşılık beklemeden yapmalıdırlar. Bu hizmetleri bedelsiz yapanlar bulunmadığında, ücret karşılığında veya ücretli ve maaşlı kimselerin yapmaları da caiz görülmüştür.
İkinci kısma giren hizmetler ve işlerin ibadetle, ayinle ilgisi bulunmadığı için ücretle yapılması, bedel karşılığında alınıp satılması, farklı dinlerde olan kişiler tarafından yapılması sakıncalı değildir.
Yurtdışında çalışan müslümanların, müslüman olmayan ölülerle ilgili ibadet ve ayine katılma dışında kalan cenaze hizmetlerini yapmaları ve bundan dolayı ücret almaları caizdir; tıpkı ölmeden önce gayr-i müslimlere yapılan ücretli, bedelli hizmetler ve işler gibi. Bunlar içinde sakıncalı olanlar, dinimizin özellikle yasakladığı işlemlerdir; bu yüzden mesela bir gayr-i müslim, öldükten sonra cesedinin parçalanmasını veya yakılmasını istese müslüman bunu yapamaz; çünkü İslam her iki işlemi de yasaklamıştır, ancak parçalanmış veya yakılmış bir cesedi derleyip toparlamak, istenilen yere taşmak vb. işler sakıncalı değildir.

http://www.hayrettinkaraman.net/sc/00020.htm

Ölüm hakkında sorular

Soru 1:
1) Sizce ölüm 'kötü' bir olay mıdır?
Cevap:
Ölüm acı bir olaydır, imanlı imansız her insanı üzer, ağlatır, mutsuz eder. Ama kötü bir olay denemez. Ölüm tabîî, kaçınılmaz, arkasından gelecek hayat, dünyadaki yaşantıya bağlı olarak iyi veya kötü olacak olan bir sondur.
Hz. Mevlânâ'nın vefat gecesine "şeb-i arûs" denir ki, manası "aşıkın maşukuna kavuştuğu gece, vuslat gecesi" demektir. Bir aşık da "Her gün takvîm-i ömrümden bir siyah yaprak düşüyor- Hala belli olmadı îdi rûz-i visalin" diyor "Yani kavuşma gününün bayramı" belli olmadı diye üzülüyor. Merhum Aliya İzzet'i ziyaret eden birisi uzun ömür dileğinde bulunmuş, Bilge Kral'ın cevabı şöyle olmuş: "Artık yeter, oraları özledim!".

Soru 2:
Son haftalarda haberlere ve köşe yazılarına konu olan Zincirlikuyu Mezarlığı kapısındaki "Her canlı ölümü tadacaktır" yazısı (ayet-i kerime meali) hakkında sizin görüşünüz nedir? O ayet mealinin mezarlık kapısına yazılmış olması yanlış mıdır?
Cevap:
Bu âyet meali, hiçbir kimsenin itiraz edemeyeceği ve aksini ispat mümkün olmayan bir gerçeğin ifadesidir, mezarlık kapısında olması da çok uygundur; aslında herkesin her gün göreceği bir yerde olmasında da büyük faydalar vardır.

Soru 3:
Ölümü hatırlatan bu tür uyarılar insanlar üzerinde nasıl etki yapar?
Cevap: Ahirete inanan insanlar üzerinde müspet tesir yapar, unutulması zararlı olan bir gerçeği hatırlatır, müminin dünyaya dalarak ahiret hazırlığını ihmal etmesini engeller. Ahirete iman etmeyen insanlar üzerinde iyi ve kötü iki tesirinden söz edebiliriz:
a) İyi tesir, insanın hırsını frenlemesi, fani dünya için yapılacak şeylerin dengesini sağlamasıdır.
b) Kötü tesir, karanlık bir geleceğin hatırlanması sebebiyle kişinin mutsuz ve huzursuz olmasıdır.

Soru 4:
Ölüm korkusunu yenmek için neler yapılmalı? Bir ilahiyatçı olarak sizin bu konudaki görüşünüz nedir?
Cevap: Ölüm korkusunun tek ilacı ahirete iman ve elden geldiğince ona hazırlıklı olmaktır.

Soru 5: Ölümü unutmanın insanlara bir faydası var mı?
Cevap:
Ölümü unutmanın, ahirete iman etmeyenler için bir faydasından söz edilebilir, ama bu fayda, sarhoşun derdini unutmasına benzer, ayılınca gerçek bütün ağırlığı ile kişinin omuzlarına çöker.

Soru 6:
Ölümle yüzleşmeden hayatla barışık olmak, gerçekten mutlu olmak mümkün müdür?
Cevap:
Bana göre mümkün değildir, ama ölümle yüzleşmenin, inanan ve inanmayanlara ait çeşitli şekilleri vardır.

http://www.hayrettinkaraman.net/sc/00016.htm

NAHL SÛRESİ 51.- 62. ayetlerin tefsiri

Müşriklerin İnançları Ve Çirkin Amellerinin Tartışılması

51- Allah: İki ilâh edinmeyin. O sadece tek bir ilâhtır. Yalnız benden korkun, dedi.

52- Göklerde ve yerde bulunan her şey yalnız O'nundur. Devamlı boyun eğme O'nadır. O halde Allah'tan başkasın­dan mı korkuyorsunuz?

53- Elinizde bulunan bütün nimetler Allah'tandır. Sonra size bir zarar ge­lince yalnız O'na yalvarırsınız.

54- Sonra da Allah (duanızı kabul edip) sıkıntınızı giderince içinizden bir grup hemen Rablerıne ortak koş­maya kalkışır.

55- Böylece onlara verdiğimiz nimetle­re karşı nankörlük etmiş olurlar. Zevkle yaşayın bakalım! Yakında bileceksiniz.

56- (Müşrikler) Ne olduğunu bilmedik­leri şeylere kendilerine verdiğimiz rızıktan pay ayırırlar. Allah'a yemin ol­sun ki uydurduğunuz şeylerden hesa­ba çekileceksiniz.

57- Onlar Allah'ın kızları olduğunu söylerler. Allah bundan münezzehtir. Kendilerine ise arzu ettikleri şeyleri (erkek çocukları) isnad ederler.

58- Onlardan birine kız çocuğu müjde­si verildiği zaman, içi öfkeyle dolarak, yüzü simsiyah kesilir.

59- Kendisine verilen (kız çocuğu oldu­ğu şeklindeki) kötü müjde sebebiyle halktan gizlenmeye çalışır ve kız çocuğunu ayıplanma pahasına elinde mi tutsun, yoksa onu diri diri toprağa mı gömsün (diye düşünür). İyi bilin ki verdikleri hü­küm ne kadar kötüdür!.

60- Kötü sıfatlar ahirete inanmayanlarındır. En yüce sıfatlar ise Allah'a mahsus­tur. O, her şeye galiptir. Hüküm ve hikmet sahibidir.

61- Eğer Allah zulümleri yüzünden insanları hemen cezalandırsaydı, yeryüzünde hiçbir canlı bırakmazdı. Fakat Allah onları belli bir müddete kadar erteler. Vade­leri geldiğinde onu ne bir an erteleyebilirler, ne de bir an öne alabilirler.

62- (Müşrikler) Hoşlanmadıkları şeyleri Allah'a nisbet ederler. Dilleri de güzel şey­lerin kendilerine ait olduğunu yalan yere durmadan söyler. Şüphesiz!. Onlara Ce­hennem ateşi vardır. Onlar oraya herkesten önce gireceklerdir.
Açıklaması

Geçen ayetlerde kâinatta bulunan her şeyin O'na boyun eğdiği sabit ol­muştur ki, bu Allah'ın birliğine kesin bir delildir. Bunun içindir ki, Allahu Tealâ kendisinden başka hiçbir ilâh olmadığını, ibadetin -hiçbir ortak koşulma­dan- sadece kendisine yapılacağını haber vermiştir. Çünkü her şeyin gerçek sa­hibi, yaratıcısı ve Rabbi Allah'tır. Bundan dolayı Cenab-ı Hak şöyle buyuruyor.

"İki ilâh edinmeyin..." Yani bana ortak koşmayın, benden başka bir şeye tapmayın. Kim Allah'la birlikte başka bir şeye taparsa O'na şirk koşmuş olur. Allah sadece tek bir ilâhtır, tek bir ma'buddur. Sadece benden sakının. Bana şirk koşmak ve benden başkasına tapmak sebebiyle vereceğim cezadan korkun.

"Bir ilâh" manasındaki (ilâhün) kelimesinden sonra "tek, bir" manasında (vâhıdûn) kelimesinin zikredilmesi buradaki maksadın Allah'ın birliğini isbat etmek olduğuna delâlet etmek içindir. Yoksa ilâh olduğunda hiçbir ihtilâf ve ayrılık yoktur. İlâh olduğu ve tek olduğu sabit olduktan sonra "O sadece tek bir ilâhtır." ifadesini şu sebeble getirmiştir: İlâhın varlığı kabul edildiğine ve bu âlem için mutlaka ilâh olması gerektiği sabit olduğuna ve bu ilâhın varlığına inanmak imkânsız olduğuna göre bir olan, tek olan, hiçbir şeye muhtaç olma­yan, her şeyin kendisine muhtaç olduğu ilâhtan (Allah'tan) başka hiçbir ilâhın olmadığı kesin olarak ifade edilmiş olmaktadır.

Anlatılan hususların özeti: Tek olan Allah'tan başka hiçbir ilâh yoktur. Ondan başkası ibadet edilmeye lâyık değildir.

"Göklerde ve yerde olan her şey yalnız O'nundur." İlâh tek bir olduğuna, kendi kendine varolan (Vacib li-zatihi) varlık da tek olduğuna göre Onun dışın­daki her şey O'nun yaratması, meydana getirmesi ve varetmesiyle olmuştur. Göklerde ve yerde olan her şey mülk olarak, yaratık olarak ve kul olarak Al­lah'ındır. Onları yaratan, rızık veren, dirilten ve öldüren Odur. Onlar Allah'ın kulu ve mülküdürler. Din devamlı O'nundur. Yani itaat edilmek, tamamen bağ­lanmak, ibadet edilmek daimî bir şekilde O'na aittir. Bu ayetteki din itaat et­mek demektir. "Vâsıben" devamlı olarak demektir. Bir görüşte ise ebediyen ge­rekli olan vâcib olan demektir.

"Allah'tan başkasından mı korkuyorsunuz?" Sizler, bu âlemin ilâhının tek ilâh olduğunu, O'ndan başkasının hem meydana gelirken, hem de hayatını de­vam ettirirken O'na muhtaç olduğunu bildikten sonra; nasıl Allah'tan başkası­nı arzu edebilir, nasıl Allah'tan başkasından korkabilirsiniz? Bu hayret etme tarzında söylenmiş bir sözdür.

"Elinizde bulunan bütün nimetler Allah'ındır." Allah'tan başkasından korkmamak vacip olunca, Allah'tan başkasına şükretmemek vacibtir. Zira size verilen iman, vücut sağlığı, afiyet, rızık ve zafer gibi bütün nimetler yalnız Al­lah'tan, Onun lütfü ve ihsanındandır.

Bu ayet akıllı bir kimsenin Allah'tan başka hiçbir kimseden korkmaması ve sakınmamasının, Allah'tan başkasına şükretmemesinin vacip olduğuna, bü­tün nimetlerin Allahu Teala'dan olduğuna delâlet etmektedir.

Yine zararı Allah'tan başka önleyecek kimse yoktur. "Sonra size bir zarar gelince..." Hastalık, korku ve sıkıntı gibi nefsinize dokunan bir zarar veya kötü­lük başınıza gelince O'na yalvarırsınız, O'ndan istersiniz, O'na dua edersiniz, bu kötülüğü ve sıkıntıyı O'ndan başka hiçbir kimsenin gideremeyeceğini bildi­ğiniz için bu felâketlerin giderilmesi için ısrarla Onu arzu edip O'ndan yardım dilersiniz.

Bu ayet şu ayet gibidir: "Denizde herhangi bir tehlikeye maruz kaldığınız­da (Allah'tan başka) yardımını istediğiniz şeyler (putlar) hatırınızdan silinir gider. Allah sizi kurtarıp karaya çıkarınca da yüz çevirirsiniz. Zaten insanoğlu nankördür." (İsra, 17/67).

"Sonra Allah sıkıntıyı giderince..." Sizin problemlerinizi kaldırınca, korku­larınızı giderince; siz iki guruba ayrılırsınız. Bir gurup bu durumda değişik davranır, ibadet ederken başkalarını Allah'a ortak koşarlar. Bu onların davra­nışlarında görülen hayret verici bir durumdur. Zira onlar nimete nankörlükle, şükre Allahu Teala'ya şirk koşmakla karşılık vermektedirler.

"Böylece onlara verdiğimiz nimetlere karşı nankörlük etmiş olurlar." Bu lâm Lâmu't-Ta'lik (sebep bildiren lâm)dır. Yani Biz, Allah'ın nimetlerini gör­mezlikten gelip Allah'ın nimetlerini inkâr etmeleri için onlara bu şekilde hük­mettik. Ayetin manası şudur: Onlar sıkıntılarını gidermek hususunda Allah'a başkalarını ortak koşarlar. Onların şirk koşmaktan maksatları bu nimet ver­menin Allah Teala'dan geldiğini inkâr etmeleridir.

Ya da bu lâm Lâmu'l-Âkıbe'dir. Buna göre bu tazarru ve niyazların akıbeti bu nankörlüktür. Yani sonunda onlar buna nankörlük ederler. Buradaki lâm şu ayetteki (li-yekûne) kelimesinin lamı gibidir. "İleride olacak" manasındadır: "Firavun ailesi ileride kendilerine düşman ve üzüntü sebebi olacak çocuğu (Musa 'yi) bulup getirdiler." (Kasas, 28/8).

Cenab-ı Hak, bundan sonra şu ayetle onları tehdit etti: "Zevkle yaşayın ba­kalım!. " Dilediğinizi yapın, dünya hayatında içinde bulunduğunuz nimetlerden azıcık istifade edin. Bu istifade etmenizin akıbetini ve size inecek azabı bile­ceksiniz, üzerinde bulunduğunuz durumların kötülüğünü idrak edeceksiniz.

Bu tehdit dolu ayet şu ayetler gibidir: "O halde dileyen iman etsin, dileyen inkâr etsin." (Kehf, 18/29).

"(Kâfirlere) de ki: Kur'ana ister iman edin ister etmeyin..." (İsra, 17/107). Cenab-ı Hak bundan sonra bilgisizce Allah ile birlikte O'ndan başkasına tapınan, Allah'ın kendilerine rızık olarak verdiği nimetlerden putlara da pay ayı­ran müşriklerin çirkin davranışlarını haber verdi. Cenab-ı Hak şöyle buyurdu:

"Ne olduklarını bilmedikleri şeylere, kendilerine verdiğimiz rızıktan pay ayırırlar." Bu müşrikler gerçekte zararı ve faydası dokunmayan cansız varlık­lar olduklarını yani ne olduklarını bilmedikleri putlara kendilerine rızık olarak verdiğimiz ekin ve hayvanlardan pay ayırır, bununla Allah'a yaklaşmayı ümid ederler, ayrıca Allah'a yaklaşmak için Allah adına da pay ayırırlar. Nitekim bunlar hakkında Cenab-ı Hak şöyle buyurur:

"Allah'ın yarattığı ekin ve hayvanlardan O'na pay ayırdılar. Ve kendi iddi­alarına göre: 'Bu Allah'ındır, şu da ortak koştuklarımızındır.'dediler. Ortakları için ayırdıkları Allah için verilmezdi. Fakat Allah için ayırdıkları ortakları için verilirdi. Bu şekilde hüküm vermeleri ne kötüdür!." (En'am, 6/136).

Bundan sonra Cenab-ı Hak kendi zatına yemin ederek şöyle buyurdu: "Al­lah'a yemin olsun ki yaptığınız şeylerden hesaba çekileceksiniz." Yani yemin ederim ki şu batıl olarak uydurduğunuz şeylerden mutlaka sizi sorguya çekece­ğim ve buna karşılık size cehennem ateşinde en lâyık olduğunuz cezayı verece­ğim.

Nitekim Cenab-ı Hak şöyle buyuruyor: "Rabbine yemin olsun ki onların hepsini yaptıklarından hesaba çekeceğiz." (Hıcr, 15/92-93).

Bu sorgu onların günahları ve hatalarına karşı bir azarlama, tehdit etme ve ihtar etme şeklinde bir sorgudur.

"Onlar Allah'ın kızları olduğunu söylerler." Yani müşriklerin bilgisizlikleri ve iftiralardan biri Allah'ın (son derece itaatkâr) kulları olan meleklerin Allah'ın kızları olduklarını söylemeleri ve Allah'la birlikte meleklere tapmalarıdır.

Zira Huzâa kabilesi: "Melekler Allah'ın kızlarıdır" demişlerdi. Bunu Ce­nab-ı Hak şöyle anlatmaktadır: "Müşrikler Allah'ın kulları olan melekleri kız­lar olarak kabul ettiler." (Zuhruf, 43/19) Böylece büyük bir hata işlemiş oldular. Zira onlar, Allah Teala'nın oğlu olmadığı halde O'na oğul nisbet ettiler. Sonra da evlâttan daha düşük olan kısmını yani kızları Allah'a verdiler. Kendileri için kızları ayırmaya razı olmadılar, sadece erkek çocuklara razı oldular.

Nitekim Cenab-ı Hak şöyle buyurdu: "Erkek çocuklar sizin de kızlar Allahın mı? Öyleyse bu insafsızca bir taksimdir!." (Necm, 53/21-52) "İyi bilin ki onlar iftiralarından dolayı Allah doğurdu diyorlar. Şüphesiz ki onlar yalancı­dırlar. Allah kızları oğullara mı tercih etmiş? Ne oldu size? Nasıl da böyle hü­küm verebiliyorsunuz?" (Saffat, 151-154).

Bu ayetler Huzâa ve Kinane kabileleri hakkında nazil oldu. Çünkü bu ka­bileler meleklerin, Allah'ın kızları olduklarını iddia ediyorlardı.

Burada Cenab-ı Hak şöyle buyurdu: "Kendilerine de arzu ettikleri şeyleri -yani oğulları- nisbet ederler." Yani onlar kendileri için erkek çocukları seçerler. Allah'a nisbet ettikleri kızlardan da nefret ederler. Allah onların söylediklerin­den çok yücedir. Bu ayet aynen şu ayete benzemektedir: 'Yoksa kızlar Allah'ın da erkek çocuklar sizin mi?" (Tur, 52/52/39).

Bundan sonra Cenab-ı Hak kız çocuk sahibi olmayı utanç vesilesi sayma­larından dolayı (cahiliyet dönemindeki) Arapları ayıplayarak şöyle buyurdu:

"Onlardan birine kız çocuğu müjdesi verilince..." Yani kız çocuklarını Al­lah'a ait olarak kabul eden o Araplara kız çocuğunun dünyaya geldiği müjdesi verildiği zaman içinde bulunduğu şiddetli üzüntü sebebiyle suskun, içi öfkeyle dolu bir vaziyette yüzü simsiyah kesilir, endişe ve keder sebebiyle mahzun olur, verilen müjdenin kötülüğü sebebiyle halktan gizlenmeye çalışır insanların ken­disini görmelerini istemez. Kız çocuğunu horlanma, zelil olma, ayıplanma ve yoksulluğa rağmen elinde mi tutsun, yoksa onu diri diri toprağa mı gömsün di­ye düşünür. Şu ayetteki mev'ûde kelimesinin manası da budur: "Diri diri top­rağa gömülen kız çocuğunun hangi suçla öldürüldüğü sorulduğu zaman..." (Tekvir, 81/8-9).

"İyi bilin ki, verdikleri hüküm ne kadar kötüdür!." Yani söyledikleri ne kö­tüdür!. Yaptıkları taksim ne kötüdür!. Allah'a nisbet ettikleri şey ne kötüdür. Bu ayet şu ayete benzemektedir: "Onlardan birine Rahman olan Allah'a isnad ettikleri (bir kız evlât) müjdesi verilse içi öfkeyle dolarak yüzü simsiyah kesilir." (Zuhruf, 43/17).

Tebşir: Örfte sevinç ifade eden bir hayıra mahsustur. Ancak o lügatteki as­lına göre yüzün beşeresinin, yüz hatlarının değişmesine tesir eden hayırlı bir haberdir. Sevinç ve üzüntü, yüz hatlarını değiştiren hususlardır.

Bundan sonra Cenab-ı Hak bununla ilgili müşriklerin tavırlarını kısaca belirtti:

"Kötü sıfatlar ahirete inanmayanlarındır..." kötü, çirkin özellikleri ahiret hayatını ve ahirette olacak şeyleri tasdik etmeyenlere aittir. Yani kendilerine nisbet edilen sadece erkek evlât istemeyi, kız evlâttan hoşlanmama, fakirlik korkusuyla kız çocuklarını diri diri toprağa gömme ve kendilerinin aşırı dere­cede cimri olduklarını kabul etme gibi noksan sıfatlar onlara aittir.

"En yüce sıfatlar ise Allah'a mahsustur." En yüksek sıfatlar mutlak olarak kemal sıfatlar Allah'a aittir. Allah çocuk, baba ve ortak edinmekten münezzeh yegâne varlıktır. O bütün âlemlerden müstağnidir, yaratılmışların sıfatların­dan münezzehtir. O çok cömert ve sonsuz ikram sahibidir. Her yönden mutlak kemal O'na aittir.

"O, Azîz ve Hakimdir." O asla mağlup olmayan üstün kuvvet sahibidir. O doğru hikmetin gerektirdiği şekilden başka hareket etmez, her işinde hikmet sahibidir.

Allahu Tealâ, müşriklerin büyük küfürlerini ve çirkin sözlerini anlattıktan sonra bu kâfirlere mühlet verdiğini, kendi nezdinden bir lütuf, rahmet ve ik­ram olarak onlara âcil bir azap vermediğini beyan ederek şöyle buyurdu:

"Eğer Allah zulümleri yüzünden insanları hemen cezalandırsaydı, yeryü­zünde hiçbir canlı bırakmazdı." Bu ayet Allah'ın zulmetmelerine rağmen in­sanlara müsamahakâr davrandığını bildirmektedir. Şayet Allah, işledikleri suçları yüzünden günahları ve isyanları sebebiyle insanları derhal muaheze etseydi, onlara hemen ceza verseydi yeryüzünde hiçbir canlı bırakmazdı yani Ademoğulları'nın helak edilmesinin ardından yeryüzündeki bütün canlıları he­lak ederdi. Fakat Cenab-ı Hak çok müsamahalı, bütün kusurları örten, çok ba­ğışlayan ve çok merhamet edendir. Onların cezalarını kendi tarafından belirli olan bir müddete kadar ertelemekte, derhal ceza vermemektedir. Zira bunu yapsa hiçbir kimseyi bırakmazdı.

Beyhakî'nin Ebu Hureyre'den şu rivayeti nakletmektedir. Ebu Hureyre bir adamın:

-Zalim olan ancak kendisine zarar verir, dediğini duydu ve şöyle dedi:

-"Evet, vallahi hatta toy kuşu bile zalimin zulmetmesi sebebiyle kendi yu­vasında can verir."

İbni Mes'ud diyor ki: Âdemoğlu'nun günahı sebebiyle neredeyse deliğinde-ki kara böcek bile helak olacaktı. Sonra ayet-i kerimeyi okudu: "Eğer Allah zu­lümleri yüzünden insanları hemen cezalandırsaydı, yeryüzünde hiçbir canlı bı­rakmazdı. " Bu söz Ebu'l-Ahvas'tan da rivayet edilmiştir.

"Fakat Allah onları belli bir müddete kadar erteler." Yani ancak Allah Teala hilmi (müsamahakârlığı) sebebiyle o zalimleri ve isyankârları erteler. Onla­ra âcil olarak ceza vermez. Onları Allah'ın azab edilmeleri için belirlediği bir müddete kadar erteler. Helak olma vakti geldiği zaman da helak olmaktan bir an bile geri kalmazlar bu vakitten öne de alınmazlar, nihayet ömürlerini ta­mamlarlar.

İbni Ebî Hatim, Ebu'd-Derdâ'dan naklediyor:

Rasulullah (s.a.)ın yanında bu ayeti zikrettik. Buyurdular ki "Eceli geldiği zaman Allah hiçbir şeyi geciktirmez. Ömrün artması salih zürriyet iledir. Allah kula salih evlâd ihsan eder. Evlâdı kendisinden sonra ona dua ederler. Evlâdı­nın bu duası kabrinde O'na ulaşır. İşte ömrün artması budur."

"(Müşrikler) hoşlanmadıkları şeyleri Allah'a nisbet ederler." Yani kendileri için istemedikleri kız evlât sahibi olmayı ve yine kendilerinin malında ortak bulunmasından hoşlanmadıkları halde kullarını Allah'a ortak koşmayı Allah'a nisbet ederler.

"Dilleri de güzel şeylerin kendilerine ait olduğunu yalan yere durmadan söyler." Yani onlar bu amellerine karşılık olarak dünyada güzel akıbetin ve ahirette de cennet'in kendilerine ait olduğu iddialarında yalancıdırlar.

Rivayet olunduğuna göre müşrikler dediler ki: Muhammed öldükten sonra dirilme iddiasında samimi ise bizim içinde bulunduğumuz durum sebebiyle cennet bizim hakkımızdır. Allah da onların bu sözlerine şu ayetle cevap verdi. "Şüphesiz onlara cehennem ateşi vardır. Onlar oraya herkesten önce girecekler­dir. " Orada kalacaklar yahut oraya süratle gireceklerdir. [15]

[15] Vehbe Zuhayli, et-Tefsirü’l-Münir, Risale Yayınları: 7/365-369.

http://www.vesiletunnecat.com/vesiletun/arsiv-kitap-oku/kuran-meal-tefsir/tefsirul-munir-zuhayli/

HİCR SÛRESİ 87.- 99. ayetlerin tefsiri

Allah Teala'nın Hz. Muhammed Mustafa (S.A.)'E Yaptığı Lütuflar

87- Şüphesiz ki biz, sana namazlarda tekrar tekrar okunan yedi ayeti (Fatiha'yı) ve yüce Kur'anı verdik.

88- Sakın kâfirlerden bir kısmına verdi­ğimiz çeşitli dünya nimetlerine (heveslenip) göz dikme. Onların âkibetlerine üzülme. Müminlere, merhamet kanatlarını indir.

89. De ki: "Şüphesiz ki ben apaçık bir uyarıcıyım."

90- Nitekim biz, bölücülere de emrimizi indirmiştik.

91- "Onlar Kur'an'ı (bir kısmına iman edip bir kısmına iman etmeyerek) parçalara böldüler"

92-93- Yapmış oldukları amellerden dolayı Rabbine yemin olsun ki, onların hepsini hesaba çekeceğiz.

94- (Ey peygamber!) Emrolunduğun şeyi açıkça tebliğ et. Müşriklerden yüzçevir.

95- Alay edenlere karşı biz sana yeteriz.

96- Onlar Allah'la beraber bir ilâh edi­nirler. Yakında bileceklerdir.

97- Şüphesiz ki biz, onların söyledikle­rinden senin canının sıkıldığını çok iyi biliyoruz.

98- Sen, Rabbini hamd ile teşbih et. Sec­de edenlerden ol.

99- Sana ecel gelinceye kadar, Rabbine ibadet et.
Açıklaması

"Allah'a yemin olsun ki, Ey peygamber! Biz sana Seb'ul-Mesanî'yi; namaz­larda tekrar tekrar okunan yedi ayeti ve yüce Kur'anı indirdik."

1- "es-Seb'ul-Mesanî": Yedi ayeti olan ve namazın her rek'atında tekrarla­nan Fatiha Suresi'dir. Besmele bu surenin yedinci ayetidir. Allah bu sureyi sa­dece size indirdi.

Buharî "es-Seb'ul-Mesanî" hakkında biri Ebû Said b. Muallâ'dan, diğeri Ebû Hureyre'den olmak üzere iki hadis-i şerif rivayet etmiştir:

a) Ebû Said b. Muallâ'nın hadisi şöyledir: Namaz kılarken Peygamberimiz (s.a.) yanıma uğradı. Beni çağırdı. Namazı bitirmeden onun yanına gitmedim Sonra gittim. Bana:

— Senin bana gelmene engel olan nedir? dedi. Ben de:

— Namaz kılıyordum, dedim Peygamberimiz (s.a.)

— Allah: "Ey iman edenler! Allah'ın rasulü sizi, kendinize hayat verecek şeylere davet ettiği zaman hemen Allah'ın ve rasulünün davetine icabet edin" (Enfal, 8/24) buyurmadı mı? Sana mescidden çıkmadan önce Kur'an'daki en büyük sureyi öğreteyim mi? Peygamberimiz (s.a.) Mescidden çıkmaya kalkınca ona sözünü hatırlattım. Şöyle buyurdu: "Elhamdülillahi Rabbil-Âlimîn, bana verilen es-Seb'ul-Mesanî ve yüce Kur'andır."

b) Ebû Hureyre'nin hadisi şöyledir: Peygamberimiz (s.a.) buyuruyor ki: "Kur'anın anası 'es-Seb'ul-Mesanî' Fatiha süresidir."

2- Bir başka görüşe göre es-Seb'ul-Mesanî yedi uzun sure: Kıssalar, hü­kümler ve cezaların tekrar edildiği; Bakara, Âl-i İmran, Nisa, Maide, En'am, A'raf, Enfal sureleridir.

3- Bir diğer görüşe göre: "es-Seb'ul-Mesanî"den maksat: Bütün Kur'andır. Buradaki atıf müteradif (eşanlamlı) iki kelimenin birbirine atfedilmesidir. Ni­tekim Cenab-ı Hak şöyle buyurmaktadır: "Allah sözlerin en güzeli olan Kur'anı müteşabih (ayetleri birbirine benzeyen) mesani (karşılıklı hükümleri zikreden) bir kitap olarak indirmiştir." (Zümer, 39/23) Kur'an bir yönden müteşabih, di­ğer yönden mesanidir.

Tercih edilecek görüş Buharî'nin açıklamasının Fâtiha'nın es-Seb'ul-Mesani olduğu hakkında kesin nass olmasıdır. Ancak İbni Kesir'in dediği gibi Fâti-ha'dan başkasında bu vasıf olduğunda ona bu vasfın verilmesine engel yoktur. Kur'an'ın tamamının da bu vasıfla anılması gerçeğe aykırı değildir. Ayet Küba Mescidi'nde nazil olmuştur. Bu hususta hiçbir çelişki yoktur. Bir şeyin bir isimle zikredilmesi aynı ortak vasfi taşıyan bir başka şeyin de aynı isimle anılması­na engel değildir.[11]

Bu büyük lütuftan sonra Cenab-ı Hak şöyle buyurdu: "Ey Rasulüm! -Hi­tap aslında ümmetinedir- Zenginlere verdiğimiz dünya hayatının zinetine heveslenme." Zira bunun ardından şiddetli bir ceza vardır.

"Onların içinde bulundukları dünya metaı ve geçici zevkleri bırakıp Al­lah'ın sana verdiği Yüce Kur'an ile iktifa et." mana şudur: Allah'ın sana yaptığı vahiyle iftihar et. O'nun nimetinin azametini takdir et. Dünyaya ve dünyanın zinetine ve dünya ehlini imtihan etmek için kendilerine verdiğimiz geçici süsle­re bakma. Onların içinde bulundukları duruma imrenme. Onların seni yalanla­malarına ve senin dinine muhalif olmalarına kırılma. Sen büyük bir nimet içe­risinde olduğun zaman bu nimete göre diğer nimetler basit gelir, önemsiz sayı­lır. Bu ifade Kur'an'ın büyük bir servet, hayır ve kurtuluş yolu olduğuna delil­dir. Bu ayetin bir benzeri de: "(Ey Muhammed!) Bir kısım kâfirler, kendilerini imtihan etmek için verdiğimiz dünya hayatının süsünde sakın gözün olmasın." Tâ-Hâ, 20/131).

Hz. Ebubekir (r.a.) diyorki: "Kime Kur'an verilir de, başkasına kendisine verilen bu nimetten daha üstün bir nimetin dünyada verildiğini zannederse büyük nimeti küçültmüş, küçük nimeti büyültmüş olur."

"Onların durumuna üzülme" İslâm'ın kuvvet bulması müslümanların iz­zet bulması için, müşrikler iman etmiyorlar diye üzülme. Denilmiştir ki: Ayetin manası şöyledir: Onlara verilen bu dünya nimetine bakıp üzülme. Senin için ahirette daha üstün nimetler vardır.

Kafirlerin zenginlerine bakmaktan nehyettikten sonra Rasulüne müslü­manların fakirlerine karşı alçakgönüllü olmayı emrederek şöyle buyurdu:

"Müminlere merhamet kanatlarını indir." Yani müminlere yumuşak dav­ran. Tevazu ile davran. Onlara sert ve katı davranma. Nitekim Cenab-ı Hak bir başka ayette şöyle buyurmaktadır: "Allah tarafından verilen rahmet sebe­biyle onlara yumuşak davrandın. Eğer sen sert ve katı kalpli olsaydın, şüphesiz insanlar etrafından dağılır giderlerdi. Öyleyse onları affet ve onlar için Al­lah'tan mağfiret dile. İşlerinde onlarla istişare et. (Âl-i İmran, 3/159).

Bundan sonra Allah onu "uyarma" vazifesine yönelterek şöyle buyurdu: Ey Muhammed! De ki! Yalanlama ve dalâlette devam etmek sebebiyle peygam­berlerini yalanlayan önceki ümmetlere gelen ve onları kuşatan intikam ve azab gibi acıklı bir azaptan uyarıcı ve kurtarıcıyım."

Buharî ve Müslim'in Sahihlerinde Ebû Musa el-Eş'arî'den rivayet edilen bir hadis-i şerifte Peygamberimiz (s.a.) şöyle buyurmuştur: "Benim ve Allah'ın, benimle gönderdiği kitabın misali şu adam gibidir: Adam kavmine gelir ve şöy­le der: Ey kavmim! Ben düşman ordusunu gördüm. Ben gerçekten açık bir uya­rıcıyım. Yetişin! Yetişin! Kavminden bir gurup ona itaat eder. Derhal yola çıkar, yürümeye devam eder ve kurtulurlar. Kavminden diğer gurup da onu yalanlarlar, yerlerinde dururlar. Düşman ordusu ansızın çıkagelir. Hepsini helak eder, yok eder. İşte bana itaat edip de benim getirdiğim kitaba uyan ile bana isyan edip benim getirdiğim Hak kitabı yalanlayan kimselerin misali budur."

"Nitekim biz bölücülere de emrimizi indirmiştik. Onlar Kur'an 'ı (bir kısmı­na iman edip bir kısmına iman etmeyerek)parçalara böldüler." (Hicr, 90-91).

(Ke-mâ enzelnâ) kelimesindeki kâfin müteallakı hakkında iki görüş vardır:

Birincisi: Kâfin müteallakı 87. ayettir. Yani senden önceki ehl-i kitaba (Ya­hudi ve Hristiyanlara) Tevrat ve İncili indirdiğimiz gibi sana da Kur'an'ı indir­dik. Yahudi ve Hristiyanlar Kur'an'ı kısımlara ayırdılar. Tevrat ve İncil'e uygun olan kısmına iman ettiler. Bu iki kitaba aykırı olan kısmını inkâr ettiler. Kur'an'ı (kendi zanlarınca) Hak ve Batıl diye iki kısma ayırdılar.

Bu görüş Buharî, Said b. Mansur, Hakim ve İbni Merdüveyh'in İbni Abbas'dan rivayet ettikleri görüştür.

İkinci Görüş: Kâfin müteallakı 89. ayettir. Yani bu bölücülere -Yahudi ve Hristiyanlara- indirdiğimiz azab gibi Kureyş'i de azabın geleceği uyarısı ile uyar.

Bu durum, Kureyza ve Nadiroğulları'na uygulanan husustur. Beklenen şey olmuş gibi telakki edilmiştir. Bu mucizedir. Olacak bir şeyi haber vermek­tir. Bu da olmuştur, gerçekleşmiştir.

Bu iki görüşten herbiri bölücüleri Ehl-i Kitaptan saymaktadır. Bölünen yani kısım kısım telakki edilen Kur'an'dır. Burada Kur'an'la kastedilen oku­dukları kitaplardır. Bunlar bir kısmına inanıp bir kısmını inkâr ettiler. Bu Peygamberimiz (s.a.)'i teselli babından olmaktadır. Zira onun kavmi (Kureyşliler) Kur'an hakkında sihirdir, şiirdir yahut kâhinliktir, demişlerdir.

Burada bir üçüncü görüş daha vardır ki, bu da İbni Abbas'dan rivayet edil­miştir. Fahreddin Razî bunu birinci görüş olarak saymıştır. İbni Abbas bu riva­yette şöyle demiştir: Bunlar Mekke yollarını aralarında taksim eden kimseler­dir. İnsanları, Rasulullah (s.a.)'a iman etmekten menetmektedirler. Sayıları 40 kadardı.

Mukatil b. Süleyman: Sayıları 16 kişiydi. Bunları Velid b. Mugire Hac Mevsiminde görevlendirmişti. Bunlar aralarında Mekke'nin tepelerini ve yolla­rını bölüşmüşlerdi. Buradan Mekke'ye gelenlere: İçimizden çıkıp da peygam­berlik iddia eden kişiye aldanmayın. Çünkü bu adam mecnundur, diyorlar. İn­sanları o sihirbazdır, kâhindir veya şairdir diye Peygamberimiz (s.a.)'den nef­ret ettirmeye çalışıyorlardı. Allah da onlara rezil-rüsvay edici bir hastalık gön­derdi, en kötü bir ölümle öldüler. Ayetin manası: Ben sizi bu bölücülere inen belâ gibi bir belânın gelmesine karşı uyarıyorum, şeklindedir.[12] Bu durumda bölücüler Kureyşlilerdir.

Bu uyarıdan sonra Cenab-ı Hak amellerinin hesabı görüleceğine dair yüce zatına yemin ederek şöyle buyurdu: "Rabbine yemin olsun ki hepsine soracağız" Yani Allah'a yemin olsun ki, bütün kâfirlere ihtar ve azarlama suali olarak söz ve hareketlerinden soracağız. Onlara bunun karşılığını tam olarak vereceğiz.

Ebu'l-Âliye, bu ayeti şöyle tefsir etti: Allah, kıyamet günü bütün kullara şu iki şeyi soracak: neye kulluk ettiklerini ve peygamberlere ne şekilde cevap verdiklerini soracak.

İbni Ebî Hatim, Muaz b. Cebel'den rivayet ettiği bir hadis-i şerifte Pey­gamberimiz (s.a.) şöyle buyurmuştur: Ya Muaz! Kişi kıyamet günü bütün dav­ranışlarından sorulacak: Hatta gözlerinin sürmesinden, parmağındaki çamur artıklarından bile sorulacaktır. Sakın kıyamet günü senden başkasının Al­lah'ın sana verdiği nimetle senden daha mesud olduğunu görmiyeyim. (Sen kı­yamette en mes'ud insan olmaya çalış.)

Ey Peygamber! Senin görevin uyarıcı olmak ve amellerinin hesabının gö­rülmesi mutlak bir hakikat ise senin üzerine düşen sadece açıktan davette bu­lunmaktır. Artık davette gizlilik merhalesi sona ermiştir. Cenab-ı Hak buyurdu ki: "Emrolunduğun şeyi insanlara açıkça tebliğ et" Yani davetinin tebliğini her­kese açıkça yap. Bununla müşriklerin karşısına çık. Onlara aldırış etme. Şüp­hesiz ki Allah seni koruyacak ve onların şerrinden muhafaza edecektir. Müş­riklerden yüz çevir. Yani Rabbinden sana inen hususları tebliğ et. Seni Allah'ın ayetlerinden menetmek isteyen müşriklere aldırma.

"Men edenlere karşı biz sana yeteriz." Bu Rabbani bir teminat ve koruma­dır. Biz seninle alay edenlerin, sana düşmanlık edenlerin gayretlerine, seni ve Kur'an'ı alaya alanların şerrine karşı sana yeteriz. Bunlar müşriklerden güç-kuvvet sahibi bir topluluktu. Bunlar beş kişiydi: Velid b. Mugire, Âs b. Vail, Adiy b. Kays, Esved b. Muttalib ve Esved b. Abdi-Yegûs.

Cebrail a.s Rasulullah (s.a.)'a, ben onlara karşı sana yardımcı olmakla emrolundum, dedi.

Velid'in topuğuna işaret etti. Elbisesine bir ok ilişti. Kibrinden onu çıkar­maktan imtina etti. Bu ok topuğundaki bir damara isabet etti ve öldü.

Âs b. Vail'in dizine işaret etti. Âs b. Vail dizine giren bir diken sebebiyle öldü. Esved b. Muttalib'in gözlerine işaret etti. Esved'in gözleri kör oldu. Adiy b. Kays'ın burnuna işaret etti. Adiy irin sümkürdü ve öldü.

Esved b. Abdi-Yegûs'e işaret etti. Esved o sırada bir ağacın dalında oturu­yordu. Hemen bir derde tutuldu. Başını ağaca toslamaya, yüzünü dikenle yara­lamaya başladı. Nihayet öldü.[13]

Bu alay edenler müşrik idiler. Bunun için Allah bu kişileri "Onlar Allah'la beraber bir ilâh edinirler" Allah'a faydası ve zararı dokunmayan kimseleri şirk koşarlar. Onlar işlerinin âkibetini, şirklerinin sonunu, küfürlerinin neticesini "Pek yakında bileceklerdir." Bu ifade onların sonuçlarının kötü olacağı şekilde bir tehdit ve ihtardır.

Bundan sonra Cenab-ı Hak müşriklerden karşılaştığı eziyete karşı pey­gamberini teselli ederek şöyle buyurdu: "Şüphesiz ki biz onların söylediklerinden senin canının sıkıldığını çok iyi biliyoruz." Ya Muhammed! Biz müşriklerin alaylarından ve şirklerinden senin eziyet çektiğini gönlünün daraldığını gayet iyi biliyoruz. Bu durum seni Allah'ın dâvasını tebliğ etmekten uzaklaştırmasın. Sadece O'na tevekkül et. Çünkü O sana yeter, onlara karşı O sana yardımcıdır. Daralmayı ve endişeyi gidermek için O'na iltica et. "Sen Rabbini hamd ile teş­bih et. Secde edenlerden ol. Sana ecel gelinceye kadar Rabbine ibadet et."

Yani Allah'ın zikriyle, O'na hamdetmekle, O'na teşbih etmekle, O'na iba­det etmekle (namazla) meşgul ol. Sana ölüm gelinceye kadar buna devam et.

Burada ölüm "yakın" kelimesiyle adlandırılmıştır. Çünkü o yakînen olacak bir olaydır. Bu tefsirin delili Allah Tealâ'nın Cehennemliklerden naklettiği şu sözleridir: "Cehennemlikler dediler ki: Biz namaz kılanlardan değildik. Yok­sullara bir şey yedirmezdik. Batıla dalanlarla beraber biz de dalardık. Ceza gü­nünü yalanlardık. Ölüm (yakîn) gelene kadar bu halde devam ettik." (Müddessir, 74/43-47).

Bu ayet gönül darlığının ilâcının teşbih, takdis, tahmid ve çokça namaz kılmak olduğuna ve namaz gibi ibadetin aklı sabit olduğu müddetçe her insana farz olduğuna işaret ediyor. Kişi durumuna göre namaz kılacaktır.

Nitekim Buharî'nin Sahihinde İmran b. Husayn (r. a)'den rivayet edilen bir hadis-i şerifte Peygamberimiz (s.a.)'in şöyle buyurduğu rivayet edilmekte­dir: "Namazı ayakta kıl. Gücün yetmezse oturarak, ona da gücün yetmezse yata­rak kıl."

Bu ifadeler ayette zikredilen "Yakîn" kelimesinin "Ma'rifet" manasında ol­duğunu iddia eden bazı dinsizlerin ne büyük bir yanlışlık içinde bulunduğuna delildir. Onlara göre onlardan biri marifete ulaşınca ondan mükellefiyet sakıt olur. Bu inanç -İbni Kesir'in dediği gibi- küfür, sapıklık ve cehalettir. Çünkü peygamberler ve onların ashabı insanlar içerisinde Allah'ı en iyi bilen, O'nun haklarını ve sıfatlarını ve O'nun lâyık olduğu ta'zimi en iyi bilen kimseler idi­ler. Bunun yanında insanların en çok ibadet edenleri ve vefat anına kadar ha­yır işlemeye devam edenleri idiler.

Peygamberimiz (s.a.) bir sıkıntı olduğu zaman, bir iş zorlaştığı zaman der­hal namaza koşardı.

Ahmed b. Hanbel, İbni Ammar'ın Peygamberimiz (s.a.)'den şu hadis-i kudsî-yi duyduğunu nakleder: Allah Tealâ şöyle buyuruyor: Ey Ademoğlu! Günün ilk saatlerinden dört rekat kılmaktan âciz olma ki, sonunda senin yardımcın ola­yım." [14]

[11] İbn Kesir, 11/557.
[12] Razî,XIX/211.
[13] Razî, XIX/215; Kurtubî, X/62; İbni Kesir, 11/559.
[14] Vehbe Zuhayli, et-Tefsirü’l-Münir, Risale Yayınları: 7/292-296.
http://www.vesiletunnecat.com/vesiletun/arsiv-kitap-oku/kuran-meal-tefsir/tefsirul-munir-zuhayli/

İfâda Tavafından Sonra Kadının Hayız Olması

Bismillahirrahmanirrahim. Elhamdülillahi Rabb'il âlemin. Ve sallallahu ve selleme ala seyyidina Muhammed ve ala alihi ve sahbihi ecmaîn.

"Fethu'l-Bari" (Sahih-i Buhari Şerhi)
   
6. BÖLÜM HAYIZ

27. İfâda Tavafından Sonra Kadının Hayız Olması

328-Rivayete göre, Hz. Âişe radıyallahu anha Allah Resûlü'ne Sallallahü Aleyhi ve Sellem Safiye bintü Huyey radıyallahu anha hayız oldu' demiştir. Bunun üzerine Hz. Peygamber Sallallahü Aleyhi ve Sellem
Belki de bizim yola çıkmamıza mani olacak. Peki, sizinle birlikte tavaf etmedi mi?' diye karşılık vermiş. Etrafındakiler 'Evet' deyince (Safiye'ye) [Hadisin bu kısmı Allah Resûlü'nün Hz. Âişe'den Safiye'ye gidip 'Yola koyul' demesini istemesi şeklinde de anlaşılabilir. Ayrıntı için bk.Kirmani,III,203.(H.Aldemir) ]Yola koyul' buyurmuştur.

329- İbn Abbâs'tan şöyle nakledilmiştir: "Hayız olan kadının (tavaf etmeden Mekke'den) çıkmasına ruhsat verildi.[Hadisin diğer kısımları (etrafı) 1755,1760 nolu hadislerde geçmektedir.]

330- (Tâvus'tan şöyie nakledilmiştir:) [bk.Kirmani,III,204.(H.Aldemir)] İbn Ömer ilk önceleri hayızlı kadın­ların (veda tavafı yapmadan Mekke'den) çıkmaması gerektiğini söylerdi. Sonra şöyle söylediğini işittim: "Mekke'den ayrılabilirler. Çünkü Hz Peygamber Sallallahü Aleyhi ve Sellem onlara ruhsat vermiştir.[Hadisin diğer kısımları (etrafı) 1761 nolu hadislerde geçmektedir.]

Açıklama

(İfada Tavafından Sonra Kadının Hayız Olması) Bu bâb, hayız olan kadının veda tavafını yapıp yapamayacağına dairdir.

(Safiye) Hz. Peygamber'in hanımlarından biridir.

(evet deyince) Hz. Peygamber'in Sallallahü Aleyhi ve Sellem  eşlerinin yanında bulu­nan kendilerine nikah düşmeyen kimseler evet demiştir. Ayrıca bu hadis hayızlı kadının Ka'be'yi tavaf edemeyeceğini göstermektedir.

Sallallahu ve sellem ve ala seyyidina Muhammed ve ala alihi ve sahbihi ecmain. Ve’l hamdüli’llahi rabbi’l âlemin.

Özür Kanı

Bismillahirrahmanirrahim. Elhamdülillahi Rabb'il âlemin. Ve sallallahu ve selleme ala seyyidina Muhammed ve ala alihi ve sahbihi ecmaîn.

"Fethu'l-Bari" (Sahih-i Buhari Şerhi)
   
6. BÖLÜM HAYIZ

26. Özür Kanı

327- Hz. Peygamber'in Sallallahü Aleyhi ve Sellem eşi Hz. Âişe'den radıyallahu anha şöyle nakledilmiştir: "Ümmü Habibe radıyallahu anha yedi yıl özür kanı gördü. Bunun hükmünü Allah Resûlü'ne Sallallahü Aleyhi ve Sellem sordu. Hz. Peygamber de Sallallahü Aleyhi ve Sellem ona gusül abdesti almasını emretti ve 'Bu, damardan gelen bir kandır' dedi. Ümmü Habibe, her namaz için, gusül abdesti alırdı."

Açıklama

(Ümmü Habibe) Mü'minlerin annesi Zeyneb bintü Cahş'ın radıyallahu anha kız kardeşidir. (ona gusül abdesti almasını emretti) Buradaki emir, mutlak bir emirdir. Dolayısıyla emredilen şeyin tekrarlanmasına delalet etmez. Ancak Ümmü Habibe radıyallahu anha, belki bir karineye dayanarak kendisinden her namaz için gusül abdesti alması istendiği sonucuna varmıştır. Bu yüzden her namaz için gusül abdesti almıştır. Bu konuda İmam Şafiî şunları söylemiştir: "Hz. Peygamber Sallallahü Aleyhi ve Sellem ona gusledip namaz kılmasını emretti. Fakat o, her namaz için nafile olarak gu­sül abdesti alıyordu." Leys b. Sa'd da Müslim'deki rivayette aynı görüşü benim­semiştir: "İbn Şihâb, Hz. Peygamber'in Sallallahü Aleyhi ve Sellem ona, her namaz için gusül abdesti almasını emrettiğinden bahsetmedi. Bu, onun kendiliğinden yap­tığı bir şeydi." Çoğunluk da, bu görüştedir. Onlara göre, özür kanı gören bir kadının, her namaz için gusül abdesti almasına gerek yoktur. Ancak kendiliğin­den gusledebilir. Fakat her namaz için abdest alması farzdır. Bu konuda Tahâvî şöyle demiştir: "Ümmü Habîbe'den gelen hadis, Fâtıma bintü Ebî Hubeyş'ten gelen ve her namaz için guslü değil, abdesti farz kılan hadisle neshedilmiştir." Ancak, bu iki hadis arasını, Ümmü Habibe hadisindeki gusül abdesti alma emri­nin nedb İfade ettiğini belirterek cem etmek daha isabetlidir.

Sallallahu ve sellem ve ala seyyidina Muhammed ve ala alihi ve sahbihi ecmain. Ve’l hamdüli’llahi rabbi’l âlemin.

RAD SÛRESİ 26.- 29. ayetlerin tefsiri

Rızık Sadece Allah'tandır, Mucizeler Allah'ın Elindedir Ve Allah, Kendisine İman Edenleri Hidayete Ulaştırır

26- Allah, dilediği kimsenin rızkını ge­nişletir ve daraltır. Dünya hayatıyla övünenler bilsinler ki dünyadaki hayat ahiret yanında sadece bir geçimlikten ibarettir.

27- İnkâr edenler: "Rabbinden (Muhammed'e) bir mucize indirilmeli değil miy­di?" derler. De ki: "Doğrusu Allah dile­yeni saptırır ve kendisine yöneleni doğru yola eriştirir"

28- Onlar inanmış ve kalpleri Allah'ı zikretmekle huzura kavuşmuş insan­lardır. Dikkat edin, kalpler ancak Al­lah'ı zikretmekle huzura kavuşur.

29- İman eden ve sâlih amel işleyen kimseler için hoş bir hayat ve dönüle­cek güzel bir yer vardır.

Açıklaması

Allah Tealâ, müşrikler için kötü yurt ve cehennemin var olduğunu ifade edince hemen arkasından dünyadaki rızık taksiminin açıklanması ve rızkın iman ve küfürle bir alâkasının bulunmadığının bildirilmesi uygun düşmüştür. Allah Tealâ şöyle buyurmuştur: "Allah Tealâ, dilediği kimsenin rızkını genişle­tir ve dilediğininkini de daraltır." Çünkü bunda insanın mümin ve kâfir olma­sına bakılmaksızın Allah'ın hikmet ve adaleti söz konusudur. Allah, müminin rızkını imtihan ve ibtilâ sebebiyle, sevabını ve ecrini arttırma için kısmış olabi­lir. Yine kâfirin rızkını da birden cezalandırmayıp mühlet vermek ve ahirette onu nimetlerden mahrum etmek için bol vermiş olabilir. Böylece adalet tahak­kuk eder. Yoksa kâfirin rızkının genişliği, onun aziz ve şerefli olduğunu, Al­lah'ın ondan razı olduğunu, müminin darlık içinde olması da onun değersizliği­ni ve Allah'ın ona gazap ettiğini göstermez. Allah Tealâ, kâfirin rızkı konusun­da şöyle buyurmuştur:

"Kendilerine mal ve oğullar vermekle, iyiliklerde onlar için acele ettiğimizi mi zannederler? Hayır, farkında değiller." (Mü'minun, 23/56).

"Ayetlerimizi yalanlayanları, bilmedikleri yönden, ağır ağır sonuçlarına yaklaştıracağız." (A'raf, 7/182).

Allah Tealâ, bundan sonra zenginlik içindeki müşriklerin durumunu be­yan etmiştir. "Mekkeli müşrikler, dünya hayatında sahip oldukları nimetlere çok sevinip, onlardan ötürü kibirlenmişler, gözleri başka hiç bir şey görmemiş­tir. Tabiî ki Allah katındaki nimetleri idrak edememişlerdir. Ancak dünyadaki nimetler, ahiret yanında sadece çabucak yok olup giden basit bir faydadan iba­rettir.

İmam Ahmed, Müslim ve Tirmîzi'de Benî Fehr'in kardeşi Müstevrid'in ri­vayet ettiğine göre Rasulullah (s.a.) şöyle buyurmuştur: "Ahiret karşısında dünyanın durumu, birinizin şu parmağını denize daldırması gibidir. O kimse ne elde ettiğine şöyle bir baksın." Bu sırada Rasulullah (s.a.), şehadet parmağı­nı göstermiştir.

Tirmizî'de İbn Mesûd (r.a.) şöyle der: "Rasulullah (s.a.), hasırın üstünde uyumuştu. Kalktığında bir tarafı hasırın izleriyle doluydu. 'Yâ Rasülallah (s.a.)! Sana bir döşek hazırlasak!' dediysek de O 'Dünyadan bana ne! Benim dünyadaki hâlim, bir ağacın altında gölgenip yola koyulan, orasını terkedip gi­den yolcuya benzer.' buyurdu."

Allah Tealâ, müşriklerin dünya hayatının sağlamış olduğu menfaatlerle aldandıklarını ve maddiyâtın onların duygularını ve kalplerini körelttiğini be­lirtirken aldanmanın ve maddenin esiri olmanın kaçınılmaz sonucunu da ifade etmiştir. Şöyle ki müşrikler, Rasulullah (s.a.)'dan peygamberliğinin doğruluğu­nu gösteren maddî bir mucize istemişlerdir. Çünkü onlar, Kuran'ın tasdik eden bir mucize ve istedikleri hususta kesin bir delil olduğuna inanmıyorlardı. Zira maddeciydiler. Onların nezdinde akla hitabedebilmek imkânsızdı. Bu görüşü ileri sürenler, Abdullah b. Ebî Umeyye ve arkadaşlarıydı.

Allah Tealâ, bu tekliflerini şöylece hikâye eder: "Mekkeli müşrikler, şöyle bir istekte bulunurlar: 'Muhammed'e de Musa ve İsa (as)'nın mucizeleri gibi bir delil veya herkesi susturan, belirgin, maddî bir mucize indirilmeli değil miydi?' O kâfirler başka bir sefer de şöyle demişlerdi: "Haydi önceki peygamberler gibi o da bize bir mucize getirsin." (Enbiya, 21/5).

Allah, onların istediklerini yapmaya elbette muktedirdir. Fakat bir hadis­te şöyle buyrulmuştur: "Mekkeli kâfirler, Rasulullah (s.a.)'dan Safa Tepesini al­tın madenine çevirmesini, pınarlar fışkırtmasını, Mekke'nin etrafındaki dağla­rı uzaklaştırıp yerlerine geniş meralar ve bahçeler yapmasını isteyince Allah, peygamberine şöyle vahyetti: 'Ey Muhammed! Dilersen onlara bütün bunları veririm. Ancak yine de inkâr ederlerse, âlemlerden hiç kimseye yapmadığım şe­kilde onlara azab ederim. İstersen de onlara tevbe ve rahmet kapısını açık tuta­rım. ' Rasulullah (s.a.) şöyle dedi: 'Yâ Rabbi! Onlara tevbe ve rahmet kapısını açık tut.

Allah, onların bu isteklerini reddederek, mucizelerin indirilmesinin hida­yet ve sapıklıkla bir alâkasının bulunmadığını, bilâkis her şeyin Allah'ın elinde olduğunu bildirmiştir: "Siz ne kadar inatçı ve inkârda ne kadar kararlısınız! Eğer Allah, hidayete ermenizi istemezse size mucizelerin indirilmesinin hiçbir faydası yoktur. Sizin gibi küfürde kesin kararlı ve inatçı olanların bütün muci­zeler indirilse de hidayete ermeleri imkânsızdır. Çünkü dalâlet ve hidayet Al­lah'ın elindedir. Allah, dilediğini sapıklığa düşürür. Bazı mucizeler indirildik­ten sonra sizi sapıklığa düşürüp, onlardan ibret almanızı engellediği gibi başka mucizeler indirilirken de sizi saptırır. İnat etmeyi bırakıp hakka veya İslâm'a ya da "Kendisine yöneleni, doğru yola eriştirir." kavli, "Kendisine selim bir kalp ile dönen kimseyi dinine ve kendisine itaata ulaştırır." takdirindedir.

Bu ayete benzer pek çok ayet vardır: "Eğer Biz, onlara melekleri indirirsek, ölüler onlarla konuşsa ve her şeyi karşılarına toplasaydık, Allah dilemedik­çe yine de inanmazlardı; fakat onların çoğu bunu bilmiyorlar." (En'am, 6/111). "İnanmayacak bir millete, ayetler ve uyarmalar fayda vermez." (Yunus, 10/101). "Doğrusu Rabbinin söz verdiği azabı hak edenler, can yakıcı azabı görene kadar kendilerine her türlü belge gelse bile iman etmezler." (Yunus, 10/96-97).

Allah Tealâ, peşinden hidayeti hak edenleri zikretmiştir: "Allah, Kendisini ve Rasulünü tasdik edenleri, kalpleri içtenlikle, güvenerek ve ümit ederek Al­lah'ın bir tek olmasıyla ve O'nun vaadiyle sükûnete kavuşanları hidayete ulaş­tırır. Dikkat edin, müminlerin kalpleri ancak Allah'ı hatırlamak, ayet ve delil­lerini düşünmek ve mükemmel kudretini yakînen bilmekle huzura kavuşur, onların sıkıntı ve huzursuzlukları yok olur. Zira bu kalplere artık iman nuru yerleşmiştir." Allah Tealâ şöyle buyurmuştur: "Sonra hem derileri ve hem de kalpleri Allah'ın zikrine yumuşar ve yatışır." (Zümer, 39/23). Mümin, Allah'ın cezalandırmasını hatırladığı zaman korkar. Allah şöyle buyurmuştur: "Mümin­ler ancak, o kimselerdir ki Allah anıldığı zaman kalpleri titrer." (Enfal, 8/2). Yi­ne mümin, Allah Tealâ'nın sevap ve rahmet vaadini hatırladığında kalbi huzu­ra kavuşur ve sükûnete erer. "Ayetleri okunduğu zaman bu onların imanlarını arttırır ve Rablerine güvenirler." (Enfal, 8/2).

Allah Tealâ, müminlerin mükâfatını bildirerek şöyle buyurmuştur: "İman eden ve sâlih amel işleyen kimseler için hoş bir hayat, nimetler, iyilikler, güzel ecirler ve dönülecek güzel bir yer vardır."

İbn Abbâs (r.a.)'ın görüşüne göre "Tûbâ" cennettir. Cennetde bir ağaç oldu­ğu görüşü de ondan rivayet edilmiştir. Kurtubî, Tûbânın cennette bir ağaç ol­duğu görüşünü tercih etmiş ve şöyle demiştir: "Doğru görüş, onun ağaç olması­dır. "[13] Çünkü bu hususta Utbe b. Abdussulemî'den merfû olarak rivayet edilen şu hadis mevcuttur: " 'Tûbâ' ismi verilen ağaç, ne güzel ağaçtır." Süheylî'nin belirttiğine göre bu hadis sahihtir.

Yine İmam Ahmed, Ebû Saîd el-Hudrî (r.a.)'den merfû olarak şu hadisi ri­vayet etmiştir: " 'Tûbâ', cennette bir ağaçtır. 100 yıllık bir mesafeyi kaplar. Cennet ehlinin elbiseleri, onun yemiş kapçıklarından çıkar."

Buharî ve Müslim, Sehl b. Sa'd (r.a.)'den, Rasulullah (s.a.)'ın şöyle buyur­duğunu rivayet etmiştir: "Muhakkak ki cennetde yolcunun gölgesinde 100 yıl yürüyüp de katedemediği bir ağaç vardır." Allah'ın ihsanına ve kudretine sınır yoktur.

Neseî hariç Kütübi Sitte'de Ebû Hureyre (r.a.)'nin rivayet ettiği hadise gö­re cennette "Orada gözün görmediği, kulağın işitmediği ve insan aklının düşü­nemediği nice şeyler vardır." [14]

[13] Kurtubî, 1/317; İbn Kesir, 11/512.
[14] Vehbe Zuhayli, et-Tefsirü’l-Münir, Risale Yayınları: 7/139-141.

http://www.vesiletunnecat.com/vesiletun/arsiv-kitap-oku/kuran-meal-tefsir/tefsirul-munir-zuhayli/

RAD SÛRESİ 20.- 24. ayetlerin tefsiri

Mutlu, Akıllı İnsanların Özellikleri Ve Onlara Verilen Karşılık

20- Onlar, Allah'ın ahdini yerine getirir­ler, anlaşmayı (misakı) bozmazlar.

21- Onlar, Allah'ın birleştirilmesini em­rettiği şeyi birleştirirler. Rablerinden korkarlar, kötü hesaptan ürkerler.

22-24- Onlar, Rablerinin rızasını dileye­rek sabrederler, namazı kılarlar, kendi­lerine verdiğimiz rızıktan gizlice ve açıkça infak ederler. İyilik yaparak kö­tülüğü ortadan kaldırırlar. İşte onlara ahiret yurdundaki övgüye layık son, gi­recekleri Adn cennetleri vardır. Baba­larının, eşlerinin, çocuklarının sâlih olanları da oraya girerler. Melekler her kapıdan yanlarına girip "Sabretmenize karşılık size selâm olsun, sizin sonunuz ne güzeldir" derler.

Açıklaması

Allah Tealâ, Muhammed (s.a)'in peygamberliğini gerçekten bilen ve O'na indirilenlerin hak ve doğru olduğuna inanan akıl sahibi müminleri şu özellik­lerle vasıflandırmaktadır:

1-Ahde Vefa

Onlar, Allah Tealâ'nın Rab olduğunu itiraf ederek, bu konuda verdikleri sözü yerine getirirler. Ayrıca kendileriyle Allah arasında ve yine kendileriyle kullar arasındaki ahitlere sadık kalırlar.

"Allah'ın ahdi" doğruluğu hususunda aklî ve naklî delil bulunan her şey demektir. "Ahit", cins isimdir. Yani, "Allah'ın kullarına vasiyet ettiği emir ve yasakları şeklindeki O'nun bütün farzları" demektir. Bütün farzlara sarılıp, bütün günahlardan kaçınmak, bu hükmün içinde mütâlâ edilir.

2- Andlaşmaları Bozmamak

Verdikleri sözün icaplarını yerine getirirler. Rablerine karşı verdikleri iman sözünü ve insanlarla yaptıkları alış veriş ve diğer muamelelerle ilgili anlaşmaları bozmazlar. Çünkü söz verdiğinde sözünde durmayan, biriyle mücâde­le ettiğinde din ve ahlâk sınırını aşan, konuştuğunda yalan söyleyen ve kendi­sine bir şey emanet edildiğinde hıyanette bulunan münafıklar gibi olmak iste­mezler.

Buharî, Müslim ve Neseî'de Ebû Hüreyre (r.a.)'den rivayet edildiğine göre Rasulullah (s.a.) şöyle buyurmuştur: "Münafıkın alâmeti üçtür: Konuştuğunda yalan söyler, söz verdiğinde sözünde durmaz, kendisine bir şey emanet edildi­ğinde hıyanette bulunur''. Diğer bir rivayette bu alâmetler dört olup, şu şekilde­dir: "Ahitleştiğinde sözünde durmaz ve biriyle mücâdele ettiğinde din ve ahlâk sınırını aşar."

Birçok alime göre; anlaşmayı bozmamakla, ahde vefa göstermek birbirine yakın manalardır. Bu ikisi, farklı olsalar da birbirinden ayrılmayan iki mef­humdur. Ahde vefa etmek manası pekiştirilmek için anlaşmayı bozma yasağı vazedilmiştir. Veya bu, husûsî hükmün açıklanmasından sonra genel mananın ifade edilmesidir.

Katâde şöyle der: "Allah, emrini muhafaza etmek ve önemine işaret etmek için Kur'an'da tam 20 küsur yerde ahde ve anlaşmalara vefa göstermeyi zikret­miştir".

3- Sıla-i Rahim (Akrabalarla İlişkiyi Kesmemek), Allah ve Kullarla İlgili Gözetilmesi Zorunlu Olan Bütün Haklara Riayet Etmek

Onlar, Allah'ın, kendi haklarından birleştirilmesini emrettiği ve koparıl­masını yasakladığı her şeyi birleştirirler. Bu haklardan bazıları, Rasulullah (s.a.)'a cihatta ve cihadın dışında yardım etmek, kulların haklarını gözetmek ve sıla-i rahimdir.

Buharî ve Müslim Enes (r.a.)'dan, Rasulullah (s.a.)'ın şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: "Kim rızkının genişlemesini, ömrünün uzamasını arzu ediyor­sa akrabalarıyla bağını arttırsın". Yine fakir ve muhtaçlara yardım edip iyilik­te bulunmak da Allah hakkına bir misaldir. Bu özellik, önceki iki sıfatın içinde yer almasına rağmen, manayı pekiştirmek ve ahde vefanın sadece insanla Allah Tealâ arasında sınırlı kaldığı zannedilmesin diye tekrar zikredilmiştir.

4- Allah 'tan Korkmak

Onlar yaptıkları ve terkettikleri amellerde Rablerinden korkar ve her işle­rinde O'nu gözetirler. "Haşyet" Ta'zim göstererek ve korkulan kimseyi bilerek korkmak" demektir. Bu sebepten Allah, sadece alimlerin Allah'dan daha çok korktuklarını beyan etmiştir: "Allah'ın kulları arasında O'ndan korkan, ancak alimlerdir" (Fatır, 35/28).

5- Azaptan Korkmak

Onlar, ahiret yurdunda kötü bir şekilde ve inceden inceye hesaba çekil­mekten sakınır ve korkarlar. Çünkü ince bir hesaba tabî tutulan kimseye azab edilir. Onlar, hesaba çekilmeden önce nefislerini muhasebe ederler. Çünkü küçük büyük her şey, hesaba dâhildir. Hesaba çekilmekten korkan kimse Allah'a itaata yönelir ve günahlardan sakınır. Dikkat edilmelidir ki dördüncü özellik, Allah'tan korkmaya işaret etmektedir. Bu da Allah'ın azametinden ve büyüklü­ğünden korkmayı icab ettirir. Bu özellik ise dikkatleri kötü bir şekilde hesaba çekilmekten korkmaya yöneltmektedir.

6- Sabretmek

Sabır, nefsi hoşlanmadığı şeylere karşı tutmak, demektir. Onlar, Allah'a itaata, günah işlememeye ve belâlara sabrederler. Böylece Allah'a itaata ve mükellef kıldığı şeylere devam eder, Allah'a isyandan ve günahlardan ya da çirkin şeylerden uzak olur ve başlarına musibet ve belâ geldiğinde Allah'ın tak­dirine razı olurlar. Onlar, riya ya da şöhret için değil bilâkis Allah Tealâ'nın rı­zasını ve sevabını kazanmak için sabrederler.

7- Namazı Dosdoğru Kılmak

Yine onlar, namazı rükün ve şartlarına tam riayet ederek, kalpler Allah Tealâ'ya huşu içinde O'nun rızasına uygun şekilde namaz kılarlar.

8- Hayır İçin Malı Çeşitli Şekillerde Sarfetmek

Onlar, kendilerine rızık olarak verdiklerimizden bir kısmını duruma göre gizlice ve açıktan sarfederler. Riya ve gösteriş olmasın diye yaptıkları infâkı kendileriyle Rableri arasında gizli tutar, bazen de teşvik etmek, insanlara öğ­retmek ve örnek olmak için açıktan sarfederler. Bu, ister eşler, çocuklar ve fa­kir akrabalar için yapılan "farz olan" harcama olsun isterse yakın olmayan fa­kir ve miskinler için yapılan "mendup infak" olsun değişmez.

9- Kötülüğe İyilikle Karşılık Vermek

Onlar, cahilliğe karşı yumuşakça muamele etmek ve eziyete karşı sabret­mek gibi kötülüklere iyilikle mukabele ederler. Allah Tealâ "şöyle buyurur: "Bil­gisizler kendilerine laf attığı zaman onlara güzel ve yumuşak söz söylerler" Furkan, 125(63); "Faydasız bir şeye rastladıkları zaman yüz çevirip, vakarla geçerler." (Furkan, 25/72). Yine izini silmesi için kötülüğün arkasından hemen bir iyilik yaparlar.

İmam Ahmed, Ebû Zer (r.a.)'den Rasulullah (s.a.)'ın şöyle buyurduğunu ri­vayet etmiştir: "Bir kötülük yaptığın zaman hemen peşinden bir iyilik yap ki onu silip yok etsin."

Yine Ahmed, Tirmizi, Hakim ve Beyhaki de Ebû Zer (r.a.)'in rivayetine gö­re Rasulullah (s.a.) şöyle buyurmuştur: "Kötülüğün arkasından hemen bir iyi­lik yap ki onu yok etsin. İnsanlara güzel ahlâkla muamele et." Bilinmektedir ki kötülük yapanlara ve diğer insanlara güzel bir şekilde davranmak daha fazilet­li, daha cömertçe bir muamele ve daha tesirlidir. Çünkü bu, işleri kolaylaştırır, kini defeder ve neticesi daha emindir.

Allah, akıllı müminlerin bu övgüye lâyık özelliklere sahip olduklarını açık­ladıktan sonra onların hak ettikleri karşılığı zikretmiştir.

"İşte onlar için mutlu son vardır." Zikredilen bu özelliklere sahip kimselere dünya ve ahirette güzel son ve mutluluk vardır. Öyleki dünyada düşmanlarına karşı onlara yardım edilir, ahirette de cenneti elde ederler.

Hemen peşinden Allah, bu sonu daha da belirginleştirerek şöyle buyur­muştur: "Adn cennetleri" Bu güzel akıbet, içinde ebedî olarak kalacakları cen­netlerdir.

Hem onlar ve hem de eşlerinden, baba ve çocukları cihetinden sâlih mü­minler bu cennetlere girerler. Bu ayet, cennetteki derecelerin şefaatla yüksele­bileceğini göstermektedir. Yine 'sâlih olmanın' şart koşulması delâlet etmekte­dir ki sırf soy bağı bir işe yaramamaktadır. Neseb bağı, eğer sâlih amelle birlik­te olmazsa hiçbir şey ifade etmez. Allah Tealâ şöyle buyurmuştur: "Sûra üflen­diği zaman, o gün aralarındaki soy yakınlığı fayda vermez." (Mü'minün, 23/101). "Allah'a temiz bir kalple gelenden başka kimseye malın ve oğulların fayda vermeyeceği gün..." (Şuara, 26/88-89).

Tirmizi'nin rivayetinde, Rasulullah (s.a.), ölüm hastalığı sırasında Fatıma (r.a.)'ya şöyle demişti: "Ey Muhammed kızı Fatıma! Malımdan dilediğini iste. Ancak Allah'ın hakkımdaki takdiri karşısında sana hiçbir şekilde fayda sağlayamam."

Onlar cennete girerken melekler "Dünyada sabrettiğiniz için Allah'ın selâ­mı ve rahmeti üzerinize olsun. Devamlı emniyet ve selâmet içinde olun. Dün­yanın sonucu cennet olması ne güzeldir" diyerek çeşitli kapılardan girip yanla­rına gelirler. "Selâm" kavli, bir mahzûfu ihtiva eder ki takdiri "Selâmün aleyküm derler" şeklindedir.

İbni Cerir ve İbni Ebi Hatim'in Ebu Umâme (r.a.)'den rivayet ettiğine göre Rasulullah (s.a.) her yılın başında şehitlerin kabirlerini ziyaret eder ve şöyle derdi: "Sabretmenize karşılık size selâm olsun. Sizin sonunuz ne güzeldir." Aynı şekilde Ebûbekir, Ömer ve Osman (r.a.)'da böyle yaparlardı. [11]

[11] Vehbe Zuhayli, et-Tefsirü’l-Münir, Risale Yayınları: 7/129-132.

http://www.vesiletunnecat.com/vesiletun/arsiv-kitap-oku/kuran-meal-tefsir/tefsirul-munir-zuhayli/

Ata ve Levh-i Mahv ve İsbat nedir?

Ata ve Levh-i Mahv ve İsbat nedir? Levh-i Mahv ve İsbat levhasının hikmeti nedir?

Soru Detayı

- Kader, dua ve sadaka gibi bazı şeylerle değişir mi?
- Kaderin dua ve sadaka gibi bazı sebeplerle değişebileceğini okudum. Levh-i Mahv ve isbat Allah'ın ata kanunuyla değişebiliyor, ama Levh-i Mahfuz asla değişmiyor.Anlayamadığım Levh-i Mahv ve İsbat'taki olacak değişiklikler, zaten Levh-i Mahfuz'da mevcut.Öyleyse Levh-i Mahv ve İsbat gibi bir hususi defteriin tam mahiyeti nedir ve mevcudiyetinin hikmeti nedir?
- Ve verilip verilmeyeceği mukadderat olan bir şey için dua ederken, hangi duygu ve düşünce içerisinde olmalıyız?

Cevap

- Levh-i Mahfuz nedir ve ne için kullanılır?

Olmuşların ve olacakların, zamandaki bütün anların ve mekandaki bütün varlıkların, kısacası, her şeyin yazılı bulunduğu bir “levha”dır bu alem. İlahi ilmin aynası, kaderin defteri, kainatın programıdır.

Bilgilerin korunduğu bu alemin insandaki küçük örneği, “hafıza”dır. Şehadet aleminde mercimek kadar küçük bir et sembolüyle temsil edilen hafıza, başımızdan geçen olayları, gördüğümüz yerleri, tanıdığımız insanları, duyduğumuz sesleri, tattığımız tatları, hayatımız boyunca edindiğimiz bütün intibaları, öğrendiğimiz bütün bilgileri içine alır, ama yine de dolmaz. Dağlar, denizler, ovalar, gökyüzü, yıldızlar, büyük küçük her şey ondadır.

Bütün bu işler, o mercimek küçüklüğündeki et parçasının marifeti olabilir mi hiç?!.

Hafıza, zekanın hazinesi, tefekkürün sermayesi, benliğimizin tarihidir. Ruhumuza takılan en değerli cihazlardan biridir. Hafızasız bir zeka işimize yaramaz. Çünkü biz, eskiden öğrendiklerimize dayanarak düşünürüz.

Hafızanın bir de ebedi hayatımıza bakan yönü vardır. Hafıza, bir senet, bir vesika, bir belgedir. Ahiretteki muhasebe vaktinde, dünyada işlediğimiz sevapları ve günahları göstererek bize şahitlik eder.

“Levh-i Mahfuz”un küçük bir misalidir bize verilen. Nasıl insanın başından geçenler bütün olaylar hafızasında yazılıyorsa, kainattaki bütün olmuş, olan ve olacak olaylar da o büyük hafızada yazılıdır. Her iki “levha”da da rabbimizin “hafiz” ismi tecelli eder.

Ata, Kaza ve Kader münasebeti:

"İ'lem Eyyühel-Aziz! Cenab-ı Hakk'ın atâ, kaza ve kader namında üç kanunu vardır. Atâ, kaza kanununu, kaza da kaderi bozar."

"Meselâ: Bir şey hakkında verilen karar, kader demektir. O kararın infazı, kaza demektir. O kararın ibtaliyle hükmü kazadan afvetmek, atâ demektir. Evet yumuşak bir otun damarları katı taşı deldiği gibi, atâ da kaza kanununun kat'iyyetini deler. Kaza da ok gibi kader kararlarını deler. Demek atânın kazaya nisbeti, kazanın kadere nisbeti gibidir. Atâ, kaza kanununun şümulünden ihraçtır. Kaza da kader kanununun külliyetinden ihracıdır. Bu hakikate vâkıf olan ârif: 'Ya İlahî! Hasenatım senin atâ'ndandır. Seyyiatım da senin kaza'ndandır. Eğer atâ'n olmasa idi, helâk olurdum.' der." (Mesnevi-i Nuriye, Onuncu Risale, s.206)

Yani, Ata, bir şey hakkında verilen kararın iptali ve hükmün kaza edilmekten afvedilmesi, şeklinde tarif edilmektedir. Ata denilince, o Rahîm-i Kerim'in ve Gafûru'r-Rahîm'in af ve ihsanı anlaşılır.

Atanın kaza kanununu, kazanın da kaderi bozmasını şöyle açıklayabiliriz:

Bir padişahın umumî kanunları yanında bir de belli günlerde tatbik ettiği af ve ata kanunu vardır. Padişah o günlerde, suçlulardan bir kısmını afveder, diğer bir kısmının cezalarını hafifleştirir, bir kısım raiyetinin ise rütbelerini yükseltir ve maaşlarını artırır. İşte, daha önce umumî kanunla takdir edilen ceza, rütbe ve maaşlar, bu ata kanunuyla yürürlükten kaldırılmış olur.

Meselâ, bir şakinin işlediği bir suça karşılık on yıl hapis yatması takdir edilmiş olsun. Ata kanunuyla bu cezanın afvedilmesi halinde artık ceza infaz edilmez ve ata, kaza kanununu bozmuş olur. Cezanın kaza edilmemesiyle de kader kanunu, yâni onun suçuna mukabil takdir edilen on yıllık hapis cezası bozulmuş olmaktadır. İşte, bu misâl gibi, insanların işledikleri günahlara karşılık, kendilerine takdir edilen uhrevî cezalar Cenâb-ı Hakk'ın ata kanunuyla, yâni O'nun af ve ihsanıyla kaza edilmekten alıkonmakta ve böylece ata kanunu kaza kanununu bozmaktadır. Aynı şekilde, kazanın bozulmasıyla kader kanunu da bozulmuş, takdir edilen ceza değişikliğe uğramış olmaktadır.

Bir başka misal, kul bir günah yerine gitmek niyet ve meyliyle evden çıkar. O bu niyetle irâde düğmesine dokunduğu için, Allah da meylinin neticesini yaratacak ve onu irâde ettiği yere götürecektir. Fakat, o kulun güzel bir hali, Allah (c.c)’ın hoşuna gidecek bir tarafı, söz gelimi gecesinin zülüfünde iki damla gözyaşı ya da arabasıyla bir-iki arkadaşını bir sohbete götürüşü vardır da, bunlar Rahmet-i İlâhî'yi ihtizaza getirmiştir ve Allah (c.c) da yolda o kulun karşısına kendisini günah mahalline değil de gülzâra götürecek bir arkadaş çıkarır ve kulun iradesiyle hak ettiği hükmü değiştirir. İşte, Allah (c.c)’ın sebepli sebepsiz kulu hakkındaki bir hükmü veya bir kazâyı onun lehinde değiştirmesi, O’na ait bir atâdır.

Diğer taraftan, ata, kaza kanununun şümulünden ihraçtır, denmektedir. Şöyle ki, bir günah için takdir edilen ceza külli bir kanun iledir. Yâni, şu suçu işleyene şu ceza verilir, şeklindeki takdir, küllidir. Söz konusu suçu işleyen bir kimsenin tövbe etmesi halinde, günahının afvedilmesi ile kaza kanununun şümulünden bir ihraç durumu hâsıl olmaktadır. Bu ise aynı zamanda, kader kanununu külliyetinden bir ihraç mânâsındadır.

Yukarıda açıklamaya çalıştığımız kaide, kaderin değişip değişmediği sorusunu hatıra getirmektedir...

LEVH-İ MAHV İSPAT

Eşyanın yazılıp silindiği zaman sayfası.

Cenab-ı Hak, ilmindeki manalardan bir kısmını zamanın sayfasında yazmakta, daha sonra ölüm kanunuyla bunları silip yenilerini göstermektedir.

Eşyanın Allah’ın ilmindeki halinde zaman söz konusu değildir; ezel- ebed beraberdir. Bunların vücuda gelmeleri belli bir tertip ve sıra iledir, böylece zaman ortaya çıkmaktadır.

Ezbere bildiğimiz bir şiirin başı ve sonu ilmimizde beraberce bulunur. Ama bunu söylemeye veya yazmaya başladığımızda belli bir sıra ortaya çıkar.

Bir insanın ömrü boyunca geçireceği devreler, nutfede mevcuttur; ama Kitab-ı Mübin dediğimiz bu alemde daha geniş ve ayrıntılı görüntüler var ayrıca Levh-i Mahv ve İspat dediğimiz levhada, şartların yerine gelip gelmediği de kontrol edilmektedir; yani bir adamın başına gelecek şeylerin tayin ve tespiti Levh-i Mahv ve İspat'ta gerçekleşir.

İlm-i İlâhî'nin değişmesi muhaldir. Ezelden ebede kadar olmuş ve olacak bütün hâdiseler gibi, ata kanununun tatbikatı da o ilmin şümûlündedir. Bu kader değişmez. Değişiklikler sabit ve derin olan Levh-i Mahfûz'un daire-i mümkinatta bir defteri ve yazar bozar tahtası hükmündeki Levh-i Mahv ve isbat'ta olmaktadır. Önce takdir edilen nice cezalar, daha sonra tövbe vesilesiyle ve ata kanunu ile afvedilmekte, Levh-i Mahv ve İsbat'tan silinmekte ve kaza edilmemektedir. Nitekim bir âyet-i kerîmede şöyle buyurulmaktadir:

"Allah dilediği şeyi mahveder ve dilediğini isbat eder. Nezdinde kitabın aslı olan Levh-i Mahfuz vardır."(Ra'd, 13/39)

- Levh-i Mahv ve İsbat niçin var?

Levh-i Mahfuz ezel ilmidir, zamansızdır. Levh-i Mahv ise insanların anlayışına daha yakın olan şimdiki zamanda vücut bulur. Yani Levh-i Mahfuz'un şimdiki zamanda kaydediliyor olması da diyebiliriz. Levh-i Mahv ve İsbat hadiselerin ortaya çıkışının aynı zamanında oluşur. Levh-i Mahv ve İsbat zamanla kayıtlı olup, Levh-i Mahfuz'u insanların anlaması için bir basamak gibidir. Hadiselerin oluşuna şartlara göre şekillenmektedir. Burada her türlü değişikliğin olması insanın, iradesinin varlığını anlaması için önemlidir.

İlave bilgi için tıklayınız:

- Duanın manası ve hikmeti nedir?
https://sorularlaislamiyet.com/ata-ve-levh-i-mahv-ve-isbat-nedir-levh-i-mahv-ve-isbat-levhasinin-hikmeti-nedir-kader-dua-ve-sadaka