Çocuklar, canlı, şen şakrak tavırlardan, hareketlilikten, gülümseyerek kendisine yaklaşılmasından, neşeli sözlerden hoşlanırlar. Sevdikleri ve saydıkları insanların kendilerine değer verdiğini, yakınlık duyduğunu hissederlerse bundan mutluluk duyarlar. Latifeler de yakınlık, samimiyet ifade eden davranışlardandır.
Biz, Allah Rasûlü’nü(sav) güler yüzüyle, engin hoşgörüsü, tevâzûsu, tatlı ve içten sözleriyle tanıyoruz. Mizah yönü fazla olmamakla birlikte onun zaman zaman şakalaştığını ve şakalarının da birer güzellik taşıdığını biliyoruz.
Allah Rasûlü’nün(sav) çocuklarla latîfeleştiğine dair örneklerden biri de Efendimizin Enes’e(ra); “Ey iki kulaklı!” diye hitab ederek takıldığıdır.[1]
Evet, her sağlıklı insan iki kulaklıdır. Ancak bir çocuğa adıyla veya daha ciddî bir şekilde hitap yerine böyle şaşırtıcı ve şaşkınlığın arkasından gülümsetici bir şekilde hitap ederseniz, size karşı daha fazla sıcaklık duyar, birden neşelenir, aynı canlılık ve neşeyle size cevap verir.
Bu, aynı zamanda takılarak hitap eden insanın neşesinin yerinde olduğunun, sevincini, neşesini veya sevgisini, yakınlığını karşısındakiyle paylaşmak istediğinin de işaretini verir.
*
Enes’ten(ra) bir başka takılışı dinliyoruz:
“Rasûlullah(sav) beni “Bakla” diye lakaplandırdı. Çünkü bakla topluyordum."[2]
Bu, devamlı bir lakaplandırma değildir. Daha ziyade Enes’e takılmak, onunla şakalaşmak için sesleniştir. Enes(ra) da zaten böyle anlamış ve böyle nakletmiştir.
Hz. Enes’in Allah Rasûlü’nün bu hitaplarına sevindiği, sonraki nesillere; “Rasûlullah(sav) bana bu derece yakınlık duyardı,” manasına anlattığı bir gerçektir.
*
Bu mânâda başka bir hatırayı Muhammed İbn Rebi‘(ra) anlatıyor:
“Beş yaşlarındaydım. Allah Rasûlü’nün kovadan ağzına su alarak yüzüme doğru püskürttüğünü hatırlıyorum.”[3]
Bazı rivâyetlerde “kovadan” yerine “kuyularının suyundan” şeklinde geçer.[4] Bundan da Muhammed İbn Rebi’lerin bahçelerinde kuyularının olduğu, Allah Rasûlü’nün bu kuyudan dolan bir kovadan ağzına su alarak küçük Muhammed’e püskürttüğü anlaşılır.
Kaynakların verdiği bilgiye göre bu hadise, Allah Rasûlü’nün hayata gözlerini yummadan kısa bir süre önce, ömrünün son yılında cereyan etmiş bir hadisedir.[5]Dolayısıyla küçük Muhammed, sonraki yıllarda bu hatırayı Allah Rasûlü(sav) ile bir daha paylaşma imkanı bulamamıştır. Yaşadığını paha biçilmez bir hatıra olarak korumuştur.
*
Enes’ten(ra) bir başka hatıra dinliyoruz:
Allah Rasûlü(sav) bizim aramıza karışır ve bizimle kaynaşırdı. Hatta benim küçük bir kardeşim vardı, ona; “-Ey Ebu Umeyr! Ne yapıyor Nuğayr!” diye takılırdı.[6]
Müslim'in rivâyetinde ise Enes; "Rasûlullah(sav) insanların en güzel ahlâklısı idi. Benim bir kardeşim vardı. Kendisine Ebu Umeyr denilirdi. Yakında sütten kesilmişti," der ve Allah Rasûlü'nün kardeşine takılışını anlatır.[7]
“Nuğayr”, küçük kuş, minik kuş, kuşcuk demektir. Enes’in kardeşinin kafeste küçük bir kuşu vardır. Küçük çocuk kuşunu çok sevmekte, onunla oynamaktadır. Allah Rasûlü(sav)onun bu sevgisini bildiği için, hem kendisine takılır, şakalaşır, hem de kuşunun hatırını sorar, onun gönlünü alırdı. Hatta bu kuş öldükten sonra da Allah Rasûlü(sav)’nün Enes’in kardeşini gördükçe; “-Ey Ebu Umeyr! Ne yapıyor Nuğayr!” diyerek takılmaya, kuşuna olan düşkünlüğünü ve sevgisini onunla paylaşmaya, ona “Ebu Umeyr” diye künyesiyle hitab ederek, bu künyeyi nuğayr kelimesiyle kafiyeleştirerek onunla yakınlık kurmaya devam ettiği naklolunur.[8]
Ayrıca bir çocuğa; “Umeyr’in Babası” şeklinde künyeyle hitap etmenin, ona değer verme, onu büyük insan gibi kabul etme manası taşıdığı kendini hissettirmektedir.
Çocuklara büyük insan gibi davranmak, onlarla konuşurken büyük insanla konuşuyormuşçasına cümleler kurup ona göre söz söylemek, onlarda kendisine değer verildiği hissini uyandıracak, iç dünyalarında coşkuya sebep olacaktır.
*
Allah Rasûlü’nün(sav) çokça şaka yapmadığını söylemiştik. Yaptığı şakalarda da asla kimseyle alay etmediği, kimseyi incitmediği bilinir. Şakalarında bile bir güzellik, ibret, ciddiyet, doğruluk ve ölçü vardır.
Allah Rasûlü(sav) eğer şaka yapmışsa ve yaptığının şaka olduğu karşıdaki insan tarafından anlaşılmamışsa, şakayı fazla sürdürmez, bunun şaka olduğunu sevgisiyle de yoğurarak belli ederdi. Böylece gönüllerde tatlı rüzgârların daha güçlü esmesini sağlardı.
Bir gün Ebu Hureyre(ra), Efendimize; “Ya Rasûlallah! Sen bizimle şakalaşıyorsun!?” demiş, onun bu sözüne karşılık olarak Allah Rasûlü(sav); “Evet, ancak ben sadece doğru olanı söylerim” buyurmuştur.[9]
Allah Rasûlü’nün bu sözüyle ne demek istediğini, sahabelerle nasıl şakalaştığını anlamak için verilecek güzel misallerden biri herhalde şu olsa gerektir:
Enes(ra) anlatıyor:
“Bir adam Rasûlullah’tan kendisini bir bineğe bindirmesini istedi. Rasûlullah(sav)Efendimiz ona; “-Seni hemen şimdi bir deve yavrusuna bindiririm.” buyurdu.
Adam şaşırmıştı; “-Ya Rasûlallah! Ne yapayım ben deve yavrusunu!?” dedi.
Onun bu sözleri üzerine Allah Rasûlü(sav); “Her deve, bir devenin yavrusu değil midir?” buyurdu.[10]
Şaşkınlığından anlaşıldığı gibi adam, Allah Rasûlü’nün kendisini küçük bir deve yavrusuna bindireceğini zannetmişti. Kendisinin isteği ona bir binek vermesi, gideceği yere hayvan sırtında taşınması idi. Allah Rasûlü(sav) onu iyi anlamış ve onunla şakalaşmak istemiş ve ifadeyi böyle anlaşılabilecek şekilde kullanmıştı. Allah Rasûlü’nün de tahmin ettiği gibi adam söylenilen sözlerden ilk akla geleni anlamış ve Allah Rasûlü’ne; “Ya Rasûlallah! Ne yapayım ben deve yavrusunu!?” demişti.
Şüphesiz her deve, bir devenin yavrusuydu; ancak o söylenilen sözün bu tarafını düşünmemiş ve Rasûlullah’ın şakalaşmak için söylediği cümleye yakalanmıştı…
Sonradan anlayınca da, bu sözler gideceği yere varıncaya kadar, belki ondan da öte zaman zaman gülümsemesine sebep olmuştu…
*
Şakalaşmak, insan hayatına çeşni ve tat katar. Arada yakınlık ve sıcaklık oluşmasına, çabuk kaynaşılmasına vesile olur. Ancak şakalaşmalarda ölçünün kaçırılmaması, şakaların yakınlık ve sıcaklığa sebep olması gerekirken alaya, aşağılamaya dönüşmemesi, mü’minin vakarını zedeleyecek, ciddiyetini sarsacak ebatlara varmaması gerekir. Şaka yaparken yalan söylenilmemeli, insanlar küçük düşürülmemeli, başkaları gülsün diye bir insan kurban verilmemeli, şaka lüzumundan uzun sürdürülmemelidir.
Yapılan şakaların, latîfelerin ince, kıvrak zekaya dayalı ve ufuk açıcı olması, sonradan hatırlanınca gönülde güzel duygular uyandırması, iyi niyet ve ibret verici özellikler taşıması doğru olandır. Uygun bir atmosferde yapılmalıdır. Şaka bittiğinde herkes gülen taraf olmalı, yıllar sonra hatırlanınca da gülümsenebilmeli, zihinde güzel duygular canlanmalıdır.
Dr. M. Şerafettin KALAY
[1] Sünen-i Ebu Davûd, Edeb (5/ 272), Sünen-i Tirmizî, Mizah (4/ 358), Menâkıb (5/ 681). Tirmizî hadisin sahih, ğarib olduğunu söyler.
[2] Sünen-i Tirmizî, Menâkıb (5/ 682)
[3] Sahih-i Buharî, İlim (2/ 17)
[4] Sahih-i Buharî, Vudû (2 / 382, 18/ 370)
[5] Umdetü’l-Kârî (2 / 19)
[6] Şemâilü’l-Muhammediyye, Tirmizî (s. 124
[7] Sahih-i Mislim, Âdâb (3/ 1692-1693)
[8] Şemâilü’l-Muhammediyye, Tirmizî (s. 126)
[9] Sünen-i Tirmizî, Bir (4/ 357) ve Şemâilü’l-Muhammediyye (s. 126) Tirmizî hadis için; “hasen sahih” der.
[10] Sünen-i Ebu Davûd, Edeb (5/ 270-271), Sünen-i Tirmizî, Bir (4/ 357) ve Şemâilü’l-Muhammediyye (s. 126), Tirmizî hadis için; “-Hasen, sahih, ğarîb” der. http://www.siyerinebi.com/tr/dr-m-serafettin-kalay/cocuklariniza-guzel-ornek-olunuz
YARATAN RABBİNİN ADIYLA OKU!!!
16 Aralık 2017 Cumartesi
15 Aralık 2017 Cuma
Çocuklarınızı Güzel Ahlâkla Yetiştiriniz, Onları Şımartmayınız-Dr. M. Şerafettin KALAY
Allah Rasûlü(sav); “Çocuklarınıza değer verin, onlara ikramda bulunun, onların terbiyelerini güzel yapın!” buyurur. (1)
Her insan çocuğuna, kendi çocuğu olması hasebiyle değer verir, vermelidir. Hadisteki değer vermeden murat, daha çok çocukların duygularına, düşüncelerine, sözlerine, şahsiyetlerine değer vermek ve bunu kendilerine hissettirmek, onları güzel hasletlerle donatarak her selim fıtratlı insanın takdir edeceği bir şahsiyet haline getirmektir. Terbiyelerine dikkat etmek, onları İslâm edeb ve terbiyesiyle yetiştirmek, onları hem kendilerine, hem âilelerine, hem ülkelerine, hem de inandıkları dâvâya faydalı olacak, takdire değer hizmetler sunacak şekilde yetiştirmektir.Bu onlara hem Rabbimiz katında hem de insanların gözünde değer kazandıracaktır. Bir anne ve babanın çocuğuna yapacağı en büyük iyiliklerden biri de şüphesiz bu olsa gerektir.
Allah Rasûlü(sav) Ebu’d-Derdâ’dan gelen bir hadiste de şöyle buyurur: “Kıyamet gününde mü’min kulun mizanında güzel ahlâktan daha ağır bir şey yoktur. Allah, rezil, çirkef, çirkin ve kaba tavırlı insanları sevmez.” (2)
Âişe Vâlidemizden rivayet edilen bir hadis-i şerifte de; "Bir mü min güzel ahlâkıyla, namaz ve oruca tutkun olup devamlı ibadet eden insanların derecesine ulaşır," (3) buyurur.Bunun sebebi ahlâkın bütün hayatımızı kuşatışı, hayatımızın her anında var oluşudur. İbadetler ise belli bir zaman dilimi ile çerçevelidir. Güzel ahlâk hayatın her adımında onu taşıyan kişinin vasfı olarak bulunur ve o kişiye ecir kazandırmaya devam eder.
Çocuğumuza gerçek mânâda değer veriyor, hem insanlar hem de Allah katında değerli olmasını istiyorsak ona güzel ahlâk kazandırmalı, bunun için titizlik göstermeli, emek sarf etmeliyiz. Kendi ahlâkımız güzel olmadan onların ahlâkının güzel olabileceğini düşünme hatasına düşmemeliyiz. İstisnalar yok demek değildir, ancak asılın ne olduğunu bilmeliyiz.
Her gün, -belki bir kaç kere- aynaya bakıp dış görünüşümüze çeki düzen veriyoruz. Hiç davranışlarımıza, edep ve terbiyemize, konuşma üslubumuza, duygu ve düşüncelerimizi dış dünyaya aksettiriş tarzlarımıza; bizi gören, bizimle komşuluk, arkadaşlık, iş arkadaşlığı yapan, yolculuk eden, bizimle alış-verişte bulunan, sohbet eden insanların gözüyle kendimize bakıyor, gördüğümüz hataları düzeltiyor, kendimize çeki düzen veriyor muyuz?
Ahlâkî görünümümüzün, iç dünyamızın dış dünyaya aksedişinin güzelliği, kılık kıyafetimizin güzelliği, uyumluluğu kadar değer taşımıyor, bizi ilgilendirmiyor mu!?
Güzel görünmek için pahalı, markalı elbiseler alan, ceketin, pantolonun, gömleğin, ayakkabılarla, çorapların, elbiselerle kravatın birbiriyle renk ve şekil uyumuna kadar dikkat eden insanları görüyoruz.
Hanımlarda elbiselerin, renk ve model uyumu yetmiyor, ziynetler de ekleniyor, özene bezene giyiniliyor, takınılıyor…
Saçlar taranıyor, elbisenin kıvrık yerleri, inik kalkık yanları düzeltiliyor. Yandan, önden bakışlarla ayna karşısında dakikalar harcanıyor… Kısaca güzel görünülmeye çalışılıyor, çirkin görünüşler engelleniliyor. Ancak kaba, edep dışı veya çiğ bir sözün, bencil, yersiz veya hafif bir davranışın ne kadar çirkin olduğu aynı dikkatle takip ediliyor mu?.. İsterseniz soruyu şöyle soralım: Kaba veya edep dışı bir söz ve davranışın, yersiz veya hafif bir hareketin verdiği çirkin görüntü, ceketin yakasının kalkık, saçlardan bir bölümünün dağınık olmasından, çorabın renginin elbiseye uymamasından daha mı azdır?!. Elbisesi güzel olanın çirkin davranışına dikkat edilmez mi? Güzel görünen ve markalı bir kravat, kabalığı, bencilliği, sinsiliği, hilekârlığı, düzenbazlığı, kibir ve gururu örter mi? Yüksek topuklu bir ayakkabı, boyunuzu yüksek gösterdiği gibi, edep ve terbiyenizi, insanî değerlerinizi de yüksek gösterir mi?.. Siz karşınızdaki insanda hangisini görmek istersiniz?..
Bizi en güzel şekilde yaratan ve bize sayısız nimet bahşeden Rabbimiz bizi nasıl görmek istiyor!?
Tekrar düşününüz. Edep, terbiye, ahlâk dünyevî hiçbir malla kıyaslanmayacak kadar güzel ve değerlidirler. Aklı ve insafı olan herkes tarafından kabul edilen bu gerçek, zihinlerden asla uzak tutulmamalı ve kadri bilinmelidir.
Kalplerde yer eden imanın güzelliğine, nûruna inanıyorsak onun dış dünyaya güzel aksetmesinin lüzumuna da inanmalıyız. Güzel bir şeyin dışa çirkin aksetmesi abestir. Ya duygularımızda, ya da davranışlarımızda bir gariplik var demektir. Ancak sebebi ne olursa olsun dışa çirkin aksedişin, içteki imanı da yaralayacağı, hem sahibine, hem de içinde yaşadığı cemiyete, hem de temsil ettiği inanca, fikre, davaya zarar vereceği kesindir.
Elbette ki aynı şeyler çocuklarımız için de geçerlidir. Onları güzel ahlâkla yetiştiriniz, onlara izzet, şeref ve değer kazandırınız.
*
Şımarıklık güzel ahlâktan değildir. Bu hemen hemen her insanın bildiği bir gerçektir. Ancak birçok anne ve baba tarafından basite alındığı, çocukluğun gereği kabul edildiği, "benim çocuğum, biraz şımarma hakkına sahiptir" anlayışına sahip olunduğu veya çocuk karşısında çaresiz kalıp boş verildiği sıkça görülen hallerdendir.
Bu anlayış, davranış ve ihmaller çocuğunuzun geleceğine tesir edecektir. Belki sizinkine de. Sonradan acılar ve pişmanlıklar yaşamak istemiyorsak baştan tedbir almak zorundayız.
Çocukların doğruları bilme kadar, hataları bilme hakkı da vardır. Doğru ve yanlış terazinin iki zıt kefesidir. Doğruların ağır basmasını, çocuklarınızın, âilenizin değerinin yükselmesini istiyorsanız, diğer kefedeki yanlışları boşaltmalısınız.
(1) Sünen-i İbn Mâce, Edeb (2/ 1211).
(2) Sünen-i Tirmizî, Birr ve Sıla (4/ 362), Tirmizî hadis için; “hasendir, sahihtir,” der. Hadisin ilk bölümü Sünen-i Ebu Davud da da nakledilir. Bak. Edeb (5/ 150).
(3) Sünen-i Ebu Davud, Edeb (5/ 149). Hadisin isnadı sahihtir.
http://www.siyerinebi.com/tr/cocuklarinizi-guzel-ahlakla-yetistiriniz-onlari-simartmayiniz
Her insan çocuğuna, kendi çocuğu olması hasebiyle değer verir, vermelidir. Hadisteki değer vermeden murat, daha çok çocukların duygularına, düşüncelerine, sözlerine, şahsiyetlerine değer vermek ve bunu kendilerine hissettirmek, onları güzel hasletlerle donatarak her selim fıtratlı insanın takdir edeceği bir şahsiyet haline getirmektir. Terbiyelerine dikkat etmek, onları İslâm edeb ve terbiyesiyle yetiştirmek, onları hem kendilerine, hem âilelerine, hem ülkelerine, hem de inandıkları dâvâya faydalı olacak, takdire değer hizmetler sunacak şekilde yetiştirmektir.Bu onlara hem Rabbimiz katında hem de insanların gözünde değer kazandıracaktır. Bir anne ve babanın çocuğuna yapacağı en büyük iyiliklerden biri de şüphesiz bu olsa gerektir.
Allah Rasûlü(sav) Ebu’d-Derdâ’dan gelen bir hadiste de şöyle buyurur: “Kıyamet gününde mü’min kulun mizanında güzel ahlâktan daha ağır bir şey yoktur. Allah, rezil, çirkef, çirkin ve kaba tavırlı insanları sevmez.” (2)
Âişe Vâlidemizden rivayet edilen bir hadis-i şerifte de; "Bir mü min güzel ahlâkıyla, namaz ve oruca tutkun olup devamlı ibadet eden insanların derecesine ulaşır," (3) buyurur.Bunun sebebi ahlâkın bütün hayatımızı kuşatışı, hayatımızın her anında var oluşudur. İbadetler ise belli bir zaman dilimi ile çerçevelidir. Güzel ahlâk hayatın her adımında onu taşıyan kişinin vasfı olarak bulunur ve o kişiye ecir kazandırmaya devam eder.
Çocuğumuza gerçek mânâda değer veriyor, hem insanlar hem de Allah katında değerli olmasını istiyorsak ona güzel ahlâk kazandırmalı, bunun için titizlik göstermeli, emek sarf etmeliyiz. Kendi ahlâkımız güzel olmadan onların ahlâkının güzel olabileceğini düşünme hatasına düşmemeliyiz. İstisnalar yok demek değildir, ancak asılın ne olduğunu bilmeliyiz.
Her gün, -belki bir kaç kere- aynaya bakıp dış görünüşümüze çeki düzen veriyoruz. Hiç davranışlarımıza, edep ve terbiyemize, konuşma üslubumuza, duygu ve düşüncelerimizi dış dünyaya aksettiriş tarzlarımıza; bizi gören, bizimle komşuluk, arkadaşlık, iş arkadaşlığı yapan, yolculuk eden, bizimle alış-verişte bulunan, sohbet eden insanların gözüyle kendimize bakıyor, gördüğümüz hataları düzeltiyor, kendimize çeki düzen veriyor muyuz?
Ahlâkî görünümümüzün, iç dünyamızın dış dünyaya aksedişinin güzelliği, kılık kıyafetimizin güzelliği, uyumluluğu kadar değer taşımıyor, bizi ilgilendirmiyor mu!?
Güzel görünmek için pahalı, markalı elbiseler alan, ceketin, pantolonun, gömleğin, ayakkabılarla, çorapların, elbiselerle kravatın birbiriyle renk ve şekil uyumuna kadar dikkat eden insanları görüyoruz.
Hanımlarda elbiselerin, renk ve model uyumu yetmiyor, ziynetler de ekleniyor, özene bezene giyiniliyor, takınılıyor…
Saçlar taranıyor, elbisenin kıvrık yerleri, inik kalkık yanları düzeltiliyor. Yandan, önden bakışlarla ayna karşısında dakikalar harcanıyor… Kısaca güzel görünülmeye çalışılıyor, çirkin görünüşler engelleniliyor. Ancak kaba, edep dışı veya çiğ bir sözün, bencil, yersiz veya hafif bir davranışın ne kadar çirkin olduğu aynı dikkatle takip ediliyor mu?.. İsterseniz soruyu şöyle soralım: Kaba veya edep dışı bir söz ve davranışın, yersiz veya hafif bir hareketin verdiği çirkin görüntü, ceketin yakasının kalkık, saçlardan bir bölümünün dağınık olmasından, çorabın renginin elbiseye uymamasından daha mı azdır?!. Elbisesi güzel olanın çirkin davranışına dikkat edilmez mi? Güzel görünen ve markalı bir kravat, kabalığı, bencilliği, sinsiliği, hilekârlığı, düzenbazlığı, kibir ve gururu örter mi? Yüksek topuklu bir ayakkabı, boyunuzu yüksek gösterdiği gibi, edep ve terbiyenizi, insanî değerlerinizi de yüksek gösterir mi?.. Siz karşınızdaki insanda hangisini görmek istersiniz?..
Bizi en güzel şekilde yaratan ve bize sayısız nimet bahşeden Rabbimiz bizi nasıl görmek istiyor!?
Tekrar düşününüz. Edep, terbiye, ahlâk dünyevî hiçbir malla kıyaslanmayacak kadar güzel ve değerlidirler. Aklı ve insafı olan herkes tarafından kabul edilen bu gerçek, zihinlerden asla uzak tutulmamalı ve kadri bilinmelidir.
Kalplerde yer eden imanın güzelliğine, nûruna inanıyorsak onun dış dünyaya güzel aksetmesinin lüzumuna da inanmalıyız. Güzel bir şeyin dışa çirkin aksetmesi abestir. Ya duygularımızda, ya da davranışlarımızda bir gariplik var demektir. Ancak sebebi ne olursa olsun dışa çirkin aksedişin, içteki imanı da yaralayacağı, hem sahibine, hem de içinde yaşadığı cemiyete, hem de temsil ettiği inanca, fikre, davaya zarar vereceği kesindir.
Elbette ki aynı şeyler çocuklarımız için de geçerlidir. Onları güzel ahlâkla yetiştiriniz, onlara izzet, şeref ve değer kazandırınız.
*
Şımarıklık güzel ahlâktan değildir. Bu hemen hemen her insanın bildiği bir gerçektir. Ancak birçok anne ve baba tarafından basite alındığı, çocukluğun gereği kabul edildiği, "benim çocuğum, biraz şımarma hakkına sahiptir" anlayışına sahip olunduğu veya çocuk karşısında çaresiz kalıp boş verildiği sıkça görülen hallerdendir.
Bu anlayış, davranış ve ihmaller çocuğunuzun geleceğine tesir edecektir. Belki sizinkine de. Sonradan acılar ve pişmanlıklar yaşamak istemiyorsak baştan tedbir almak zorundayız.
Çocukların doğruları bilme kadar, hataları bilme hakkı da vardır. Doğru ve yanlış terazinin iki zıt kefesidir. Doğruların ağır basmasını, çocuklarınızın, âilenizin değerinin yükselmesini istiyorsanız, diğer kefedeki yanlışları boşaltmalısınız.
(1) Sünen-i İbn Mâce, Edeb (2/ 1211).
(2) Sünen-i Tirmizî, Birr ve Sıla (4/ 362), Tirmizî hadis için; “hasendir, sahihtir,” der. Hadisin ilk bölümü Sünen-i Ebu Davud da da nakledilir. Bak. Edeb (5/ 150).
(3) Sünen-i Ebu Davud, Edeb (5/ 149). Hadisin isnadı sahihtir.
http://www.siyerinebi.com/tr/cocuklarinizi-guzel-ahlakla-yetistiriniz-onlari-simartmayiniz
14 Aralık 2017 Perşembe
Sünneti Hakka Giden Yol Bilmek-Dr. M. Şerafettin KALAY
Rabbımızın;
“Size kendi cinsinizden öyle bir peygamber gelmiştir ki; sizin sıkıntıya uğramanız veya zorluklarla karşılaşmanız gerçekten onun gönlüne ağırlık verir. Mü’minlere son derece düşkündür; şefkatlidir. Bütün insanlığa sevgi ve rahmet duygulan ile doludur.” (Tevbe, 128) buyurarak övdüğü, âlemlere rahmet kıldığı (Enbiyâ, 107) ve Makamı Mahmûd vaadettiği habîbî, yaratılmışların en hayırlısı, kâinatın efendisidir. O bir uyarıcı olarak geldi.
Zikri Hakîm’de;”Ey Peygamber! Biz seni hakikaten hem kendi ümmetine hem de bütün ümmetlere şâhid, bir müjdeleyici, bir uyarıcı olarak gönderdik.Allah’ın izniyle hakka davetçi, nur saçarak hakka giden yolu aydınlatan bir ışık kaynağı olarak gönderdik.” (Ahzab, 4546) buyurulan şâhid, ebedî nimetleri müjdeleyici, elim azaba karşı uyarıcı, en yüce davetci, nûr kaynağıdır.Beşeriyet çerçevesinde ne kadar övülse, o övgüye layıktır ve bunun için kullanılan kelimeleri yetersiz bırakacak derecede güzel sıfatlarla doludur.O, güvenilir, emin, kendi nevasından konuşmayandır; son derece doğru sözlüdür.O, Muhammed Mustafâ’dır…
Allah Rasûlü’nün asırlar ötesinden bizi uyaran bir hadisi şerifini dikkatle okuyunuz. Hadisi Ebû Rafi’ (r.a.) rivayet ediyor:”Rasûlullah (s.a.v.) buyurdu ki; "Gün gelip içinizden çıkacak şöyle birisiyle karşılaşmayayım. Rahat koltuğuna yan gelip oturmuş duruyor. Yapılması gereken bir konu için verdiğim emir veya yapılmaması gereken bir konudaki nehyim kendisine ulaşıyor. O kişi de; Ben öyle bir şey bilmiyor, tanımıyorum. Biz Allah’ın Kitabında ne bulursak onu yapar, yalnız onu takip ederiz, diyor.”Bu hadis, sahih bir hadistir. Onu, Ebu Davud’un Süneninde, Sünnetle ilgili bölümde (H. No: 4605), Tirmizî’nin Süneninde, İlimle ilgili bölümde (H. No:2663) bulabilirsiniz. Tirmizî (rh.a.) adeti üzere hadisin sıhhatiyle ilgili kanaatini belirtirken; “Bu hadis, hasendir, sahihtir” der.
Hadis, İbn Mâce’nin Süneninde, Mukaddime bölümünde de (el / 7) yer alır. (Ayrıca bak: Câmiu’lUsûl, 1/283) Aynı konuyu, değişik bir lafızla dile getiren ikinci bir hadisi, sahabîlerden Mikdam İbn Ma’dîkerb (r.a.) rivayet eder ve şöyle der:Rasûlullah (s.a.v.) Efendimiz buyurmuştur ki; “Bana Kur’ânı Kerim vahyedildi. Onunla birlikte bir o kadar da ek bilgi verildi.Çok zaman kalmadı. Koltuğuna kurulmuş, karnı dolu adamlar türeyecek; Bütün dikkatinizi bu Kur’ân’a verin. Biz, yalnız onda bulduğumuz helali helal, haramı haram sayarız… derler.”Hadisi, bu şekliyle Ebu Davud yine Sünnet bölümünde (H. No: 4604) nakleder.Aynı hadisi Tirmizî de nakleder. (H. No: 2664) Ancak, onun naklinde okuyucularımıza aktarmak istediğim iki önemli farklılık vardır:
Birincisi: Bu tür zihniyeti aşılamak isteyen kişilerin lüks koltuklarına “dengilmiş” olduğu ifâdesi.Arapça aslını tercüme için bu kelimeyi, bilerek seçiyorum. Çünkü “dengilme” sıradan bir yaslanma değildir. Anadolu’nun bir çok yerinde; biraz yana kaykılarak, tok karnı gevşeterek ve rahata alarak keyifli bir yaslanış için kullanılır. Hadisi Şerifteki tasvir de tam budur.
İkincisi; hadisin sonundaki ek olarak yer alan şu cümledir:”Allah Rasûlü’nün haram kıldığı bir şey, tıpkı Allah’ın haram kıldığı bir şey gibidir.”Hadis, Süneni Ebû Davud ve Tirmizî’de yer aldığı gibi, Ahmcd İbn Hanbel’in Müsned’inde (4/ 130131), İbn Mâce’nin Sünen’inde de (1/ 6) yer alır.
Nereye gidiliyor? Nereye gidilmek isteniyor!?
Bu hadisleri nakletme ve üzerinde durmaktaki maksadımızın ne olduğunun anlaşıldığını ümit ediyorum. Zira günümüzde de koluğuna kurulmuş, karnı tok veya doyurulmuş, ancak vicdanı ve şahsiyeti satın alınmış, âhireti unutmuş, dünyaya kanmış, Allah’ın gazabını üzerine çekerek kul memnun etmeye çalışanlardan bu tür cümleler duymaya başladık.
Hadis, ayrıca bir açıklamaya meydan bırakmayacak kadar açık ve nettir. Ancak, bizim de piyasaya sürülen ve süslü kelimelerle pazarlanılmaya çalışılan sözlerle fazla oyalanmadan söylemek istediğimiz birkaç cümlemiz var:
Allah’a ve Rasûlü’ne itaat
Gerçekten Kur’ân’a değer veren, Allah’ın Kur’ân’da bildikleriyle amel eden, orda yer alan ilâhî emirleri hayatına yansıtan her insan, Allah Rasûlü’nün emirlerini de kabul eder ve hayatına yansıtır. Zira Rabbimiz;”Ey İman Edenler! Allah’a ve Rasûlü’ne itaat edin!”
"O’na itaat ederseniz, hidayet bulursunuz.”
"Rasûle itaat eden, şüphesiz Allah’a itaat etmiş olur.”
"Size Allah Rasûlü’nün verdiğini alın, yasakladığından da uzak durun…”
"Kıyamet günü, yüzleri evrilip çevrilerek Cehennem ateşinde kavrulurlarken pişmanlık içinde; No’laydı da Allah’a ve Rasûlü’ne itaat etseydik,” diyeceklerdir.
"Allah Rasûlü’nde sizlere ne güzel örnekler vardır." "Bu, Allah’ın huzuruna varacağına, âhiret gününün varlığına inananlar ve Allah’ı çokça zikredenler içindir.”
"O, kendi heva ve hevesinden konuşmaz.” buyurmakladır.Bu kadar açık ve net âyetler ve biraz aklını kullananın hemen anlayacağı gerçekler varken, bu çatlak sesler nerden, nasıl çıkıyor? Bu tür soruların cevaplarının, bizi götürdüğü bir gerçek var: Ön kapıdan girmeye zorlanan şeytan, yan kapıları, arka kapıları… deniyor; çarpık zihniyetleri süsleyerek göze hoş göstermeye çalışıyor. Dünyalığın kamaştırdığı gözler, biraz ilerideki uçurumu ve tehlikeleri görmüyor.
Saldırılan değerler, saldıranları çaresiz bırakacak kadar güçlüdür.
Öte yandan, ortada bir gariplik var. Bu yöndeki saldırılar, İslâmın en güçlü olduğu alanlardan birinde geliyor. Hiçbir ümmet, bu ümmet gibi peygamberlerinden gelen sözleri titizlikle kayda geçilmemiş, saklamamış, kayda geçenleri titizlikle korumamış, ince eleklerden geçirip süzmemiştir.
Her hadis’in senedi, metni kaydedilmiş; nakleden insanlar, zekâları, kişilikleri, samimiyetleri, unutkanlıkları, doğru sözlülükleri, meyilleri, sonradan zihinlerine tesir edecek bir rahatsızlık geçirmişlerse bu rahatsızlıkları, bunun hadislere tesir oranı, bu rahatsızlıktan önce ve sonra naklettiği hadislerle ilgili bilgiler verilmiş; hadis kitablarının yanında tahric ve rical konusunda da akla durgunluk verecek derecede eserler telif edilmiştir.
Bu alanda insaflı çalışma yürüten herkes, şüphesiz verilen emeğe, katedilen yollara, konulan ölçülere, yetişen ilim ehline, telif edilen eserlere hayran kalacaktır.
Allah Rasûlü’nün fiilleri, sözleri, emir ve yasakları, yaşadıkları, sadece kaybedilmemiş, ilim ehli tarafından, bir bir arının binbir çiçek dolaşarak bal toplayışı gibi elden geçirilmiş, işlenmiş, hükümleri hayata aksettirilmiştir. Yok edilemeyecek kadar sağlam, sarsılmayacak kadar güçlüdür.
Bu gün, büyük mücadelelerle kendi değer ve kıymetlerinden uzaklaştırılmış, bir çoğundan habersiz hale getirilmiş bir milletin içine düştüğü cehaletten istifadeyle insanların akıl ve inançlarıyla oynanmak isteyenlerin modasının geçeceği, başlarını bir gün hakikat duvarlarına toslayacakları kesindir.
O’na iman, şehâdetin bir parçasıdır.
Allah Rasûlü’nün hükümlerini dışlamaya çalışanlar, hadislerini reddetmek için fırsat ve bahaneler arayanlar, onlara imkan hazırlayıp çanak tutanlar ve onların propaganda yoğunluğu karşısında sarsılanlar, modaya kapılma hevesi taşıyanlar… bilmelidirler ki;
Biz bu aziz dîni Allah Rasûlü’nden öğrendik. Allah Kelamını ilk önce Ondan dinledik. Rabbımızın bize ne emrettiğini, emrini nasıl yerine getireceğimizi anlamak için Ona kulak verdik. İslâmın kemaliyle nasıl yaşanacağını Onda gördük. Ahlak güzelliğinin bütün meyvelerini Onda tattık.
Yine bilinmelidir ki biz, kelime-i şahadet getirirken Allah’ın varlığına, birliğine, O’ndan başka hiçbir ilah olmadığına, mutlak kudret sahibinin O olduğuna inanıp, inancımızı îlân ederken, Muhammed Mustafâ’nın da O’nun kulu ve rasûlü olduğuna inandık, iman ettik ve bu inancımızı da îlân ettik. Ona olan imanımız kelime-i tevhidin, şehadetin içinde yer aldı; îman çekirdeğimizi oluşturdu.Eğer biz Ondan duyduğumuz sözleri, hükümleri reddedersek, Ondan duyduğumuz âyetleri nasıl kabul edeceğiz? Onun bize öğrettiği Kur’an’da yer almayan; namazların kılınış şekilleri, haccın edâ edilişi, doğal kaynaklarda yetişen sahipsiz malların mülkiyete geçiş yolları veya onlardan yararlanma şartları; alışveriş hukuku, şirketler hukuku, kefalet, vekâlet, aile hukukuyla… ilgili bir çok hükümleri ne yapacağız? inkar mı edeceğiz; reddedip yok mu sayacağız? Sıra buraya mı gelecek? Giderek sonunda Allah’ın hükümlerini ve Kelâmını redde mi dayanacak? Bunun mu planları yapılıyor, temelleri atılıyor!?
Ancak, plan ve programlar, hazırlanan tuzaklar ne olursa olsun Allah nurunu tamamlayacak, İblis uğruna yürütülen çabalar, Allah’ın nurunu söndürmeye yetmeyecektir.
Son söz olarak hatırlatmak istediğimiz İlâhî ikaz var;”İman edenler arasında çirkin ve çirkef şeylerin yayılmasını arzulayan kimseler için, hem dünya hayatında hem de âhirette çok acıklı ve ızdırap verici bir azap vardır…” (Nûr, 24/ 19)
Kim ne derse desin; kervan, âlemlere rahmet olarak gönderilen Hidâyet Rehberinin rehberliğinde Hakka yürümeye devam edecektir!
Dr. M. Şerafettin KALAY
http://www.siyerinebi.com/tr/sunneti-hakka-giden-yol-bilmek
“Size kendi cinsinizden öyle bir peygamber gelmiştir ki; sizin sıkıntıya uğramanız veya zorluklarla karşılaşmanız gerçekten onun gönlüne ağırlık verir. Mü’minlere son derece düşkündür; şefkatlidir. Bütün insanlığa sevgi ve rahmet duygulan ile doludur.” (Tevbe, 128) buyurarak övdüğü, âlemlere rahmet kıldığı (Enbiyâ, 107) ve Makamı Mahmûd vaadettiği habîbî, yaratılmışların en hayırlısı, kâinatın efendisidir. O bir uyarıcı olarak geldi.
Zikri Hakîm’de;”Ey Peygamber! Biz seni hakikaten hem kendi ümmetine hem de bütün ümmetlere şâhid, bir müjdeleyici, bir uyarıcı olarak gönderdik.Allah’ın izniyle hakka davetçi, nur saçarak hakka giden yolu aydınlatan bir ışık kaynağı olarak gönderdik.” (Ahzab, 4546) buyurulan şâhid, ebedî nimetleri müjdeleyici, elim azaba karşı uyarıcı, en yüce davetci, nûr kaynağıdır.Beşeriyet çerçevesinde ne kadar övülse, o övgüye layıktır ve bunun için kullanılan kelimeleri yetersiz bırakacak derecede güzel sıfatlarla doludur.O, güvenilir, emin, kendi nevasından konuşmayandır; son derece doğru sözlüdür.O, Muhammed Mustafâ’dır…
Allah Rasûlü’nün asırlar ötesinden bizi uyaran bir hadisi şerifini dikkatle okuyunuz. Hadisi Ebû Rafi’ (r.a.) rivayet ediyor:”Rasûlullah (s.a.v.) buyurdu ki; "Gün gelip içinizden çıkacak şöyle birisiyle karşılaşmayayım. Rahat koltuğuna yan gelip oturmuş duruyor. Yapılması gereken bir konu için verdiğim emir veya yapılmaması gereken bir konudaki nehyim kendisine ulaşıyor. O kişi de; Ben öyle bir şey bilmiyor, tanımıyorum. Biz Allah’ın Kitabında ne bulursak onu yapar, yalnız onu takip ederiz, diyor.”Bu hadis, sahih bir hadistir. Onu, Ebu Davud’un Süneninde, Sünnetle ilgili bölümde (H. No: 4605), Tirmizî’nin Süneninde, İlimle ilgili bölümde (H. No:2663) bulabilirsiniz. Tirmizî (rh.a.) adeti üzere hadisin sıhhatiyle ilgili kanaatini belirtirken; “Bu hadis, hasendir, sahihtir” der.
Hadis, İbn Mâce’nin Süneninde, Mukaddime bölümünde de (el / 7) yer alır. (Ayrıca bak: Câmiu’lUsûl, 1/283) Aynı konuyu, değişik bir lafızla dile getiren ikinci bir hadisi, sahabîlerden Mikdam İbn Ma’dîkerb (r.a.) rivayet eder ve şöyle der:Rasûlullah (s.a.v.) Efendimiz buyurmuştur ki; “Bana Kur’ânı Kerim vahyedildi. Onunla birlikte bir o kadar da ek bilgi verildi.Çok zaman kalmadı. Koltuğuna kurulmuş, karnı dolu adamlar türeyecek; Bütün dikkatinizi bu Kur’ân’a verin. Biz, yalnız onda bulduğumuz helali helal, haramı haram sayarız… derler.”Hadisi, bu şekliyle Ebu Davud yine Sünnet bölümünde (H. No: 4604) nakleder.Aynı hadisi Tirmizî de nakleder. (H. No: 2664) Ancak, onun naklinde okuyucularımıza aktarmak istediğim iki önemli farklılık vardır:
Birincisi: Bu tür zihniyeti aşılamak isteyen kişilerin lüks koltuklarına “dengilmiş” olduğu ifâdesi.Arapça aslını tercüme için bu kelimeyi, bilerek seçiyorum. Çünkü “dengilme” sıradan bir yaslanma değildir. Anadolu’nun bir çok yerinde; biraz yana kaykılarak, tok karnı gevşeterek ve rahata alarak keyifli bir yaslanış için kullanılır. Hadisi Şerifteki tasvir de tam budur.
İkincisi; hadisin sonundaki ek olarak yer alan şu cümledir:”Allah Rasûlü’nün haram kıldığı bir şey, tıpkı Allah’ın haram kıldığı bir şey gibidir.”Hadis, Süneni Ebû Davud ve Tirmizî’de yer aldığı gibi, Ahmcd İbn Hanbel’in Müsned’inde (4/ 130131), İbn Mâce’nin Sünen’inde de (1/ 6) yer alır.
Nereye gidiliyor? Nereye gidilmek isteniyor!?
Bu hadisleri nakletme ve üzerinde durmaktaki maksadımızın ne olduğunun anlaşıldığını ümit ediyorum. Zira günümüzde de koluğuna kurulmuş, karnı tok veya doyurulmuş, ancak vicdanı ve şahsiyeti satın alınmış, âhireti unutmuş, dünyaya kanmış, Allah’ın gazabını üzerine çekerek kul memnun etmeye çalışanlardan bu tür cümleler duymaya başladık.
Hadis, ayrıca bir açıklamaya meydan bırakmayacak kadar açık ve nettir. Ancak, bizim de piyasaya sürülen ve süslü kelimelerle pazarlanılmaya çalışılan sözlerle fazla oyalanmadan söylemek istediğimiz birkaç cümlemiz var:
Allah’a ve Rasûlü’ne itaat
Gerçekten Kur’ân’a değer veren, Allah’ın Kur’ân’da bildikleriyle amel eden, orda yer alan ilâhî emirleri hayatına yansıtan her insan, Allah Rasûlü’nün emirlerini de kabul eder ve hayatına yansıtır. Zira Rabbimiz;”Ey İman Edenler! Allah’a ve Rasûlü’ne itaat edin!”
"O’na itaat ederseniz, hidayet bulursunuz.”
"Rasûle itaat eden, şüphesiz Allah’a itaat etmiş olur.”
"Size Allah Rasûlü’nün verdiğini alın, yasakladığından da uzak durun…”
"Kıyamet günü, yüzleri evrilip çevrilerek Cehennem ateşinde kavrulurlarken pişmanlık içinde; No’laydı da Allah’a ve Rasûlü’ne itaat etseydik,” diyeceklerdir.
"Allah Rasûlü’nde sizlere ne güzel örnekler vardır." "Bu, Allah’ın huzuruna varacağına, âhiret gününün varlığına inananlar ve Allah’ı çokça zikredenler içindir.”
"O, kendi heva ve hevesinden konuşmaz.” buyurmakladır.Bu kadar açık ve net âyetler ve biraz aklını kullananın hemen anlayacağı gerçekler varken, bu çatlak sesler nerden, nasıl çıkıyor? Bu tür soruların cevaplarının, bizi götürdüğü bir gerçek var: Ön kapıdan girmeye zorlanan şeytan, yan kapıları, arka kapıları… deniyor; çarpık zihniyetleri süsleyerek göze hoş göstermeye çalışıyor. Dünyalığın kamaştırdığı gözler, biraz ilerideki uçurumu ve tehlikeleri görmüyor.
Saldırılan değerler, saldıranları çaresiz bırakacak kadar güçlüdür.
Öte yandan, ortada bir gariplik var. Bu yöndeki saldırılar, İslâmın en güçlü olduğu alanlardan birinde geliyor. Hiçbir ümmet, bu ümmet gibi peygamberlerinden gelen sözleri titizlikle kayda geçilmemiş, saklamamış, kayda geçenleri titizlikle korumamış, ince eleklerden geçirip süzmemiştir.
Her hadis’in senedi, metni kaydedilmiş; nakleden insanlar, zekâları, kişilikleri, samimiyetleri, unutkanlıkları, doğru sözlülükleri, meyilleri, sonradan zihinlerine tesir edecek bir rahatsızlık geçirmişlerse bu rahatsızlıkları, bunun hadislere tesir oranı, bu rahatsızlıktan önce ve sonra naklettiği hadislerle ilgili bilgiler verilmiş; hadis kitablarının yanında tahric ve rical konusunda da akla durgunluk verecek derecede eserler telif edilmiştir.
Bu alanda insaflı çalışma yürüten herkes, şüphesiz verilen emeğe, katedilen yollara, konulan ölçülere, yetişen ilim ehline, telif edilen eserlere hayran kalacaktır.
Allah Rasûlü’nün fiilleri, sözleri, emir ve yasakları, yaşadıkları, sadece kaybedilmemiş, ilim ehli tarafından, bir bir arının binbir çiçek dolaşarak bal toplayışı gibi elden geçirilmiş, işlenmiş, hükümleri hayata aksettirilmiştir. Yok edilemeyecek kadar sağlam, sarsılmayacak kadar güçlüdür.
Bu gün, büyük mücadelelerle kendi değer ve kıymetlerinden uzaklaştırılmış, bir çoğundan habersiz hale getirilmiş bir milletin içine düştüğü cehaletten istifadeyle insanların akıl ve inançlarıyla oynanmak isteyenlerin modasının geçeceği, başlarını bir gün hakikat duvarlarına toslayacakları kesindir.
O’na iman, şehâdetin bir parçasıdır.
Allah Rasûlü’nün hükümlerini dışlamaya çalışanlar, hadislerini reddetmek için fırsat ve bahaneler arayanlar, onlara imkan hazırlayıp çanak tutanlar ve onların propaganda yoğunluğu karşısında sarsılanlar, modaya kapılma hevesi taşıyanlar… bilmelidirler ki;
Biz bu aziz dîni Allah Rasûlü’nden öğrendik. Allah Kelamını ilk önce Ondan dinledik. Rabbımızın bize ne emrettiğini, emrini nasıl yerine getireceğimizi anlamak için Ona kulak verdik. İslâmın kemaliyle nasıl yaşanacağını Onda gördük. Ahlak güzelliğinin bütün meyvelerini Onda tattık.
Yine bilinmelidir ki biz, kelime-i şahadet getirirken Allah’ın varlığına, birliğine, O’ndan başka hiçbir ilah olmadığına, mutlak kudret sahibinin O olduğuna inanıp, inancımızı îlân ederken, Muhammed Mustafâ’nın da O’nun kulu ve rasûlü olduğuna inandık, iman ettik ve bu inancımızı da îlân ettik. Ona olan imanımız kelime-i tevhidin, şehadetin içinde yer aldı; îman çekirdeğimizi oluşturdu.Eğer biz Ondan duyduğumuz sözleri, hükümleri reddedersek, Ondan duyduğumuz âyetleri nasıl kabul edeceğiz? Onun bize öğrettiği Kur’an’da yer almayan; namazların kılınış şekilleri, haccın edâ edilişi, doğal kaynaklarda yetişen sahipsiz malların mülkiyete geçiş yolları veya onlardan yararlanma şartları; alışveriş hukuku, şirketler hukuku, kefalet, vekâlet, aile hukukuyla… ilgili bir çok hükümleri ne yapacağız? inkar mı edeceğiz; reddedip yok mu sayacağız? Sıra buraya mı gelecek? Giderek sonunda Allah’ın hükümlerini ve Kelâmını redde mi dayanacak? Bunun mu planları yapılıyor, temelleri atılıyor!?
Ancak, plan ve programlar, hazırlanan tuzaklar ne olursa olsun Allah nurunu tamamlayacak, İblis uğruna yürütülen çabalar, Allah’ın nurunu söndürmeye yetmeyecektir.
Son söz olarak hatırlatmak istediğimiz İlâhî ikaz var;”İman edenler arasında çirkin ve çirkef şeylerin yayılmasını arzulayan kimseler için, hem dünya hayatında hem de âhirette çok acıklı ve ızdırap verici bir azap vardır…” (Nûr, 24/ 19)
Kim ne derse desin; kervan, âlemlere rahmet olarak gönderilen Hidâyet Rehberinin rehberliğinde Hakka yürümeye devam edecektir!
Dr. M. Şerafettin KALAY
http://www.siyerinebi.com/tr/sunneti-hakka-giden-yol-bilmek
13 Aralık 2017 Çarşamba
Yuva’nın Temelleri-Dr. M. Şerafettin KALAY
“Yuvanızı sevgi, rahmet ve şefkat temelleri üzerine kurunuz.”
Abdullah İbn Amr İbn Âs(ra) rivayet ediyor: Rasûlullah(sav) buyurdu ki:
“Rahmân olan Allah, merhamet edenlere merhamet eder. Yeryüzündekilere merhamet edin ki, gökyüzündeki de size merhamet etsin.”
Merhamet yeri ve yönü doğru olduğunda her zaman güzeldir. Âile içinde daha da güzeldir. Sevgiyle yoğrulduğunda çok daha güzeldir. Hatta yuvaların temel taşıdır. Şu âyet-i kerîmeyi dikkatle okuyunuz ve bizlere ne emrettiği, bizleri neye irşad ettiği üzerinde tefekkür ediniz:
“Kaynaşıp huzur duymanız için size kendi cinsinizden eşler yaratıp aranızda sevgi ve merhamet geliştirmesi onun varlığı ve yüceliğinin delillerindendir. Doğrusu bunda düşünen, tefekkür eden bir topluluk için gerçekten ibret vardır.” (Rum, 30/ 21)
Yuvaların kuruluşuna dikkat ediniz. Kısa bir zaman dilimi önce birbirini hiç tanımayan nice kadın ve erkek, gün gelir bir vesileyle tanışır, giderek birbirleriyle kaynaşır ve yeni bir yuva kurarlar. Hayatın geri kalan basamaklarını birlikte tırmanmaya başlar, böylece birbirlerine en yakın iki insan haline gelirler. Acıda tatlıda, varlık ve yoklukta berâber olmaya azmederler. Sırlarını birbirlerine açar, dertleşir, zorlukları aşmak için dayanışırlar; ileriye yönelik hayaller kurarlar. Birbirlerinde huzur bulurlar. Aralarında sevgi ve rahmet oluşur. Onlar artık bir âile olmuşlardır. Onların sayesinde önceki âileleri kenetlenir, kaynaşır. Âilenin uzakta kalan fertleri zamanla birbirini tanır, kaynaşır. Önlerinde yeni bir dünya, yeni ufuklar açılır. Yeni dost halkaları meydana gelir.
Hem kadın hem de erkek, kendi kardeşleri, anne, baba ve yakınları yanında davranamayacağı kadar rahat davranabilir, onlara karşı açılamayan perdeler açılır, sırlar, hayaller, ümitler paylaşılır.
Anne-baba, kardeş-akraba bağlarının kıymeti oldukça büyüktür ve bu bağlar, üzerinde meşru ölçüler içinde titizlik gösterilmesi gereken bağlardır. Ancak evlilik ve yuva bağı, diğerlerinden çok başka, daha değişik bir bağdır.
Diğer bir ifâde ile; “evlilikle bir erkeğe en yakın varlık kadın, bir kadına en yakın varlık da erkek olur.” Onlar birbirlerinin hasmı değil, hayatta birbirlerini bütünleyicidirler.
Kadın ve erkeğin her birine tek tek yaşama imkânı verilmiştir ama gerçek saadet, bütünlüktedir. Yaratılış böyledir ve böyle olması gerekir. Rabbimiz;“Ey İnsanlar! Biz sizi bir erkek ve bir kadından yarattık. Birbirinizle tanışmanız, kaynaşmanız, belirgin niteliklerle bilinmeniz için sizleri kavimlere, kabilelere ayırdık. Şüphesiz Allah katında en değerli olanınız, en takvâlı olanınızdır.Elbette ki Allah her şeyi bütün yönleri ve incelikleriyle bilir ve her şeyden haberdardır.”(Hucurât 49/ 13) buyuruyor.
Bu gerçek bütün yönleriyle idrak edilmeli, güzellik ve değer takvâda aranmalı, kalplerin takvâ duyguları ile dolu olması için gayret gösterilmelidir.
Âyet-i kerîme “aranızda sevgi ve merhamet geliştirmesi” ifadesiyle dikkatlerimizi bir yuvanın temelinin meveddet ve rahmet olması gerektiğine çekiyor. Meveddet karşılıklı sevgi demektir. Rahmet ise, bilindiği gibi şefkat, acıma duygusu, merhamet demektir. Haksızlığa, zulme uğratmama ve zulme rıza göstermeme şuurudur.
Hayatın inişleri ve çıkışları, acı ve tatlıları, sevinçleri, kederleri, öfkeleri, hüzünleri, varlık anları, yokluk anları vardır. Hayatın seyri içinde işlenen hatalar da vardır. Doğru yapıldığı zannedilip de sonradan ciddî bir hata olduğu anlaşılanlar da vardır. Bir yuva içinde bütün bunlar yaşanabilir, her bir yuva bu merhalelerden geçebilir. Yaşanan bütün fırtınalardan, depremlerden, girilen bütün girdaplardan yuvayı kurtaracak olan temelinin meveddet ve rahmet üzerine sağlam bir şekilde kurulu olmasıdır.
Gönül inceliği, zarafeti gerçek bir nimettir; kaybı da büyük bir kayıptır. Allah Rasûlü(sav) bunu şöyle vurgular:
“Kim, incelik, edep ve terbiyeden mahrum edilmişse, o kişi bütün hayırdan mahrum edilmiştir.”2]
Eşlerden her biri, kendi üzerine düşeni yerine getirmeye gayret ettiği gibi, yaşanılan dünyanın her zaman güllük gülistanlık olmadığını, rüzgarın her zaman istenilen taraftan esmediğini bilmeli, sıkıntılı, acılı, gergin anların, varlık ve yokluk zamanlarının olduğunu fark etmeli, zaman zaman kendini eşinin yerine koyarak yaşanılanları onun açısından da değerlendirmelidir. Gergin ve sıkıntılı anlarında eşinin üstüne gitmemeli, rahatlatıcı tavır ve sözler sergilemeli, toplanan bulutları, şimşekleri yavaş yavaş dağıtmasını bilmelidir. Ortalık rahatlayınca, gerginliğin sebebi sorulmalı, öğrenilince de ortadan kaldırılması veya sabır ve tahammülle karşılanması konusunda yardımlaşılmalıdır.
Sevgi ve rahmet, karşılıklı hukukun korunma kaynağıdır. İşlenecek hataları af edici olabilmek gönülde güzel duygular canlandırır. Af edene olgunluk verir, af edilene sevgi ve hürmet aşılar. Yuvanın devamı ve saadeti için bunlar gerçekten lüzumludur.
Sevgi ve rahmet, karşılıklı fedakârlıkların, kalp kazanıcı, gönül alıcı davranışların da kaynağıdır. Yuvalar bunlarla çiçek açar, bunlarla yeni baharlar yaşar. Bunlarla gelecek günlere güvenle bakar, bunlarla ümitlerine ümit ekler. Hayat ırmağının şırıltıları böyle olunca daha güzel, çiçekler arasından ummana yol alışı daha şirindir…
Abdullah İbn Amr İbn Âs(ra) rivayet ediyor: Rasûlullah(sav) buyurdu ki:
“Rahmân olan Allah, merhamet edenlere merhamet eder. Yeryüzündekilere merhamet edin ki, gökyüzündeki de size merhamet etsin.”
Merhamet yeri ve yönü doğru olduğunda her zaman güzeldir. Âile içinde daha da güzeldir. Sevgiyle yoğrulduğunda çok daha güzeldir. Hatta yuvaların temel taşıdır. Şu âyet-i kerîmeyi dikkatle okuyunuz ve bizlere ne emrettiği, bizleri neye irşad ettiği üzerinde tefekkür ediniz:
“Kaynaşıp huzur duymanız için size kendi cinsinizden eşler yaratıp aranızda sevgi ve merhamet geliştirmesi onun varlığı ve yüceliğinin delillerindendir. Doğrusu bunda düşünen, tefekkür eden bir topluluk için gerçekten ibret vardır.” (Rum, 30/ 21)
Yuvaların kuruluşuna dikkat ediniz. Kısa bir zaman dilimi önce birbirini hiç tanımayan nice kadın ve erkek, gün gelir bir vesileyle tanışır, giderek birbirleriyle kaynaşır ve yeni bir yuva kurarlar. Hayatın geri kalan basamaklarını birlikte tırmanmaya başlar, böylece birbirlerine en yakın iki insan haline gelirler. Acıda tatlıda, varlık ve yoklukta berâber olmaya azmederler. Sırlarını birbirlerine açar, dertleşir, zorlukları aşmak için dayanışırlar; ileriye yönelik hayaller kurarlar. Birbirlerinde huzur bulurlar. Aralarında sevgi ve rahmet oluşur. Onlar artık bir âile olmuşlardır. Onların sayesinde önceki âileleri kenetlenir, kaynaşır. Âilenin uzakta kalan fertleri zamanla birbirini tanır, kaynaşır. Önlerinde yeni bir dünya, yeni ufuklar açılır. Yeni dost halkaları meydana gelir.
Hem kadın hem de erkek, kendi kardeşleri, anne, baba ve yakınları yanında davranamayacağı kadar rahat davranabilir, onlara karşı açılamayan perdeler açılır, sırlar, hayaller, ümitler paylaşılır.
Anne-baba, kardeş-akraba bağlarının kıymeti oldukça büyüktür ve bu bağlar, üzerinde meşru ölçüler içinde titizlik gösterilmesi gereken bağlardır. Ancak evlilik ve yuva bağı, diğerlerinden çok başka, daha değişik bir bağdır.
Diğer bir ifâde ile; “evlilikle bir erkeğe en yakın varlık kadın, bir kadına en yakın varlık da erkek olur.” Onlar birbirlerinin hasmı değil, hayatta birbirlerini bütünleyicidirler.
Kadın ve erkeğin her birine tek tek yaşama imkânı verilmiştir ama gerçek saadet, bütünlüktedir. Yaratılış böyledir ve böyle olması gerekir. Rabbimiz;“Ey İnsanlar! Biz sizi bir erkek ve bir kadından yarattık. Birbirinizle tanışmanız, kaynaşmanız, belirgin niteliklerle bilinmeniz için sizleri kavimlere, kabilelere ayırdık. Şüphesiz Allah katında en değerli olanınız, en takvâlı olanınızdır.Elbette ki Allah her şeyi bütün yönleri ve incelikleriyle bilir ve her şeyden haberdardır.”(Hucurât 49/ 13) buyuruyor.
Bu gerçek bütün yönleriyle idrak edilmeli, güzellik ve değer takvâda aranmalı, kalplerin takvâ duyguları ile dolu olması için gayret gösterilmelidir.
Âyet-i kerîme “aranızda sevgi ve merhamet geliştirmesi” ifadesiyle dikkatlerimizi bir yuvanın temelinin meveddet ve rahmet olması gerektiğine çekiyor. Meveddet karşılıklı sevgi demektir. Rahmet ise, bilindiği gibi şefkat, acıma duygusu, merhamet demektir. Haksızlığa, zulme uğratmama ve zulme rıza göstermeme şuurudur.
Hayatın inişleri ve çıkışları, acı ve tatlıları, sevinçleri, kederleri, öfkeleri, hüzünleri, varlık anları, yokluk anları vardır. Hayatın seyri içinde işlenen hatalar da vardır. Doğru yapıldığı zannedilip de sonradan ciddî bir hata olduğu anlaşılanlar da vardır. Bir yuva içinde bütün bunlar yaşanabilir, her bir yuva bu merhalelerden geçebilir. Yaşanan bütün fırtınalardan, depremlerden, girilen bütün girdaplardan yuvayı kurtaracak olan temelinin meveddet ve rahmet üzerine sağlam bir şekilde kurulu olmasıdır.
Gönül inceliği, zarafeti gerçek bir nimettir; kaybı da büyük bir kayıptır. Allah Rasûlü(sav) bunu şöyle vurgular:
“Kim, incelik, edep ve terbiyeden mahrum edilmişse, o kişi bütün hayırdan mahrum edilmiştir.”2]
Eşlerden her biri, kendi üzerine düşeni yerine getirmeye gayret ettiği gibi, yaşanılan dünyanın her zaman güllük gülistanlık olmadığını, rüzgarın her zaman istenilen taraftan esmediğini bilmeli, sıkıntılı, acılı, gergin anların, varlık ve yokluk zamanlarının olduğunu fark etmeli, zaman zaman kendini eşinin yerine koyarak yaşanılanları onun açısından da değerlendirmelidir. Gergin ve sıkıntılı anlarında eşinin üstüne gitmemeli, rahatlatıcı tavır ve sözler sergilemeli, toplanan bulutları, şimşekleri yavaş yavaş dağıtmasını bilmelidir. Ortalık rahatlayınca, gerginliğin sebebi sorulmalı, öğrenilince de ortadan kaldırılması veya sabır ve tahammülle karşılanması konusunda yardımlaşılmalıdır.
Sevgi ve rahmet, karşılıklı hukukun korunma kaynağıdır. İşlenecek hataları af edici olabilmek gönülde güzel duygular canlandırır. Af edene olgunluk verir, af edilene sevgi ve hürmet aşılar. Yuvanın devamı ve saadeti için bunlar gerçekten lüzumludur.
Sevgi ve rahmet, karşılıklı fedakârlıkların, kalp kazanıcı, gönül alıcı davranışların da kaynağıdır. Yuvalar bunlarla çiçek açar, bunlarla yeni baharlar yaşar. Bunlarla gelecek günlere güvenle bakar, bunlarla ümitlerine ümit ekler. Hayat ırmağının şırıltıları böyle olunca daha güzel, çiçekler arasından ummana yol alışı daha şirindir…
Dr. M. Şerafettin KALAY
[1] Sünen-i Ebu Davud, Edeb (5/ 231), Sünen-i Tirmizî, Birr ve Sıla (4/ 323-324) .
[2] Sahih-i Müslim, Birr ve Sıla (4/ 2003), Sünen -i Ebu Davud, Edeb (5/157).
http://www.siyerinebi.com/tr/yuvanin-temelleri
[1] Sünen-i Ebu Davud, Edeb (5/ 231), Sünen-i Tirmizî, Birr ve Sıla (4/ 323-324) .
[2] Sahih-i Müslim, Birr ve Sıla (4/ 2003), Sünen -i Ebu Davud, Edeb (5/157).
http://www.siyerinebi.com/tr/yuvanin-temelleri
12 Aralık 2017 Salı
Çocukluktan Kaynaklanan Hatalarını Hoş Görünüz-Dr. M. Şerafettin KALAY
Allah Rasûlü(s.a.s); “Çocuklarınıza değer verin, onlara ikramda bulunun, onların terbiyelerini güzel yapın!” buyurur
İşaret edildiği gibi çocuklar ergenlik çağına ulaşıncaya kadar mükellef değildir. Bizi yaratan, gizlimizi, açığımızı, her hal ve durumumuzu bizden iyi bilen Rabbimiz onlara akılları olgunlaşıncaya kadar fırsat vermiştir. Ergenlik çağı öncesinde, özellikle temyiz çağında güzel alışkanlıklar edinmeleri, doğruları ve yanlışları öğrenmeleri, büyüklerin onları yetiştirmesi için teşvikte bulunmuştur. Onların ongunlaşmaları için gayret sarf etmeli, çocukluktan kaynaklanan davranışlarını da hoş karşılamalı, tekrarlanmaması, alışkanlığa dönüşmemsi için tedbirler almalıyız.
Enes ten(ra), Üsve-i hasenemiz olan Allah Rasûlü yle yaşadığı bir hatırayı bize kendi duyguları ile yoğurarak anlatıyor:
“Rasûlullah(s.a.s) insanların en güzel ahlâklısı idi. Bir gün beni bir ihtiyaç için göndermişti. “Vallahi gitmem!” dedim. İçimden geçen ise Rasûlullah’ın emrettiği yere gitmekti. Çıktım. Çarşıda oyun oynayan çocukların yanına uğradım.
Çok geçmeden ben de onlara kapılarak dalıp gitmiştim. Birden Rasûlullah(sav) başımı arkadan tuttu. Döndüm ona baktım; gülümsüyordu.“Enescik! Söylediğim yere gittin mi?” diye sordu.
Kendilerine; “Evet, hemen gidiyorum ya Rasûlallah!” dedim.[1]
Şimdi Enes’in anlattıkları üzerine düşünüyoruz: Allah Rasûlü(s.a.s) bir büyük olarak onun; “— Gitmem!” dediği zamanki duygularını da biliyor, söz ve davranışlarını yaş ve durumuna göre değerlendiriyordu. Oyuna daldığı zamanki durumunu da, yanına geldiğinde; “— Şimdi gidiyorum!” dediği zamanki durumunu da biliyordu. Onu azarlamıyor, yaralamıyor, zihninde acı hatıra, gönlünde acı duygular bırakmıyordu. Yıllar sonra her hatırlayışta Enes’in gönlünde yer eden sevgisini artıracak, zihninde sonraki nesillere de örnek olacak tatlı bir hatıra bırakıyordu. Enes de, önüne duygularını dile getiren güzel kelimeler ekleyerek bu hatırâyı yâd ediyordu.
Enes(ra), hem Sahih-i Buhârî’de hem de Sahih-i Müslim’de yer alan bir hadiste de; “Allah Rasûlü’ne on sene hizmet ettim. Bir kere bile bana; “öff! demedi. ‘–Şunu niye şöyle yaptın?’ veya; ‘–Şunu niçin yapmadın?’ diye beni azarlamadı. Beni hiçbir zaman kınamadı, ayıplamadı,” der.[2]
Sahih-i Müslim’de yer alan bir rivâyet farklı bir vurguyla aynı güzel örnekliği dile getirir ve şöyle der:
“Ben Allah Rasûlü’ne(s.a.s) ikâmet halinde de, seferde de hizmet ettim. Allah’a yemin ederim ki, yaptığım bir şey için bana; “Bunun niçin böyle yaptın!”, yapmadığım bir şey için de; “Neden bunu böyle yapmadın!” demedi.” [3]
Allah Rasûlü nün ahlâkı buydu… O, kırmadan, yaralamadan, acı söz söylemeden hatayı doğrultabiliyor, tatlı söz ve güzel üslup kullanarak doğruları zihinlere ve kalplere yerleştirebiliyordu… Yukarıdaki sözler, onun terbiyesi altında yetişen bir gencin, sonraki yıllarda bizlere hatıra ve duygularını aktaran sözleriydi. Bu sözlerin içinde yatan Rasûlullah(s.a.s) sevgisine dikkat ediniz.
Arkanızdan böyle söylenildiğini, hayırla ve duâlarla anıldığınızı düşününüz. Gönle ne kadar hoş geliyor. Gönül bundan hoşlanıyorsa davranışlar da buna uygun olmalıdır.
Bir başka tatlı hatırayı Nu’mân İbn Beşîr(ra) anlatıyor: “Allah Rasûlü’ne(sav) Tâif üzümlerinden hediye edilmişti. Beni yanına çağırdı ve; “– Bu salkımı al ve onu annene ulaştır,” dedi. Ben o salkımı aldım ve anneme götürmeden yedim.
Birkaç gece geçmişti ki bana sordu: “– Salkımı ne yaptın? Annene götürdün mü?”
“–Hayır!” dedim.
Allah Rasûlü(s.a.s) o gün beni “Ğuder” (Vefâsız), diye isimlendirdi.” [4]
Numan İbn Beşîr(ra) hicretten sonra Medîne’de dünyaya gelen ilk Ensar çocuğudur.[5] İbn Hacer, hicretten on dört ay sonra dünyaya geldiğini söyler.
Annesi Amrâ, özü, sözü güzel aziz şehidimiz Abdullah İbn Revâha’nın(ra) kız kardeşidir.[6]
Bir başka rivâyette Rasûlullah’ın ona iki salkım verdiği ve; “-Bunu sen ye, bunu da annene götür!” buyurduğu, Numan’ın her ikisini de yediği yer alır.[7]
Allah Rasûlü(sav) bu davranışı ile hem ona latife yollu hatasını hatırlatıyor, hem de onu kırmıyordu.
Bu noktada önceden birkaç kelime ile işaret ettiğimiz bir gerçeğe birkaç kelime daha eklemekte fayda görüyoruz: Anlayışlı, hoşgörülü, şefkatli, merhametli davranmak başka şeydir; gevşek davranmak, çocuğun her isteğine boyun bükmek, -iyi olsun kötü olsun- onun her yaptığına katlanmak, durmadan nazını çekmek ve onu buna alıştırmak ayrı şeydir.
Bir çocuğun doğruyu bilmeye olan ihtiyacı kadar yanlışı bilmeye de ihtiyacı vardır. Annesinin, babasının ve diğer büyüklerinin kendisinin iyiliğini, iyi bir insan olmasını istediğini bilmeye, yanlış yapınca veya yapmak isteyince kendisini durdurulacağını, kötülüklerden ve kötü davranışlardan korunacağını da bilmeye ihtiyacı vardır. Kendi haklarının var olduğunu bilmeye ihtiyacı olduğu gibi, başkalarının haklarının da var olduğunu, kendi canının bir şeyi çektiği kadar başkalarının da canının çektiğini, kendi merak ettiği kadar başkasının da merak edebileceğini, kendisinin rahatsız, tedirgin olduğu kadar başkasının da rahatsız ve tedirgin olabileceğini, kendi canının yandığı kadar başkasının da canının yanabileceğini bilmeye ihtiyacı vardır.
Bencilce duygular taşımamalı, bu nevî duyguların esiri olmamalı, ben merkezli biri haline gelmemelidir. Çevresindeki insanların, diğer çocukların da kendisi gibi memnun olunca, sevincin daha da artacağını anlamalıdır. Kardeşleriyle, arkadaşlarıyla paylaşmanın kıymetini bilmeli, şuuruna ermelidir. Kötü davranışların ve huyların sevilmediğini de idrak etmelidir.
Bütün bunların, her zaman hoşgörü göstermek, aldırmamakla olmadığını da bir gerçektir. Hataların tekrar edilmemesi, yanlışların düzeltilmesi, kötülüklerin iyiliklere dönüşmesi, kötü huyların yerini güzel huyların alması için çalışmak, gerektiğinde kesin ve kararlı tavır almak, “hayır!” demek, “yanlış!”, “bu böyle olmaz!”, “bunun sana yapılmasını ister misin?”, “ne kötü bir davranış!” demek ve güzel bir üslup ile çocuğu hatadan, yanlıştan kurtarıp iyiye, doğruya, güzele yöneltmek, onu gerçek manada sevmektir; ona şefkat duymak, onun iyiliğini istemektir.
Bunun içindir ki Allah Rasûlü(s.a.s); “Çocuklarınıza değer verin, onlara ikramda bulunun, onların terbiyelerini güzel yapın!” buyurur.[8]
Her insan çocuğuna, kendi çocuğu olması hasebiyle değer verir. Ancak buradaki değer vermeden murat, daha çok onların duygularına, düşüncelerine, sözlerine, şahsiyetlerine değer vermek ve bunu kendilerine hissettirmektir. Onların terbiyelerine dikkat etmek, onları İslâm edeb ve terbiyesiyle yetiştirmek, onlara güzel hasletler aşılamak, onları hem kendilerine, hem âilelerine, hem ülkelerine, hem de inandıkları dâvâya faydalı olacak, takdire değer hizmetler sunacak şekilde yetiştirmektir. Bu onlara ayrı bir değer kazandıracaktır. Bir anne ve babanın çocuğuna yapacağı en büyük iyiliklerden biri de şüphesiz bu olsa gerektir.
Bir anne ve baba çocuğunu güzel ahlâk, edeb ve terbiye çerçevesinde yetiştirmek, ona güzel hasletler aşılamak istiyorsa kendisi de güzel ahlâka, bu güzel hasletlere sahip olmalı, iç dünyasında güzel duygular beslemeli, bunu dış dünyaya yansıtmalıdır.
Dr. M. Şerafettin KALAY
[1] Sahih-i Müslim, Fedâil (4/ 1805).
[2] Bak: Sahih-i Buhârî, Edeb (18/ 160), Sahih-i Müslim, Fedâil (4/ 1804-1805).
[3] Sahih-i Müslim, Fedâil (4/ 1804).
[4] Sünen-i İbn Mâce, Et’ime (2/ 1117) Zevâid’de(2/ 1118); “İsnâdı sahih, ricâli güvenilir,” denmiştir.
[5] El-İstî‘âb (3/ 551), el-İsâbe (3/ 559).
Hicret’in ilk çocuğu Abdullah İbn Zübeyr dir. O, hicret ederek Medîne ye gelen Zübeyr ile Esmâ nın oğluydu. Nu man ise hicretten sonra dünyaya gelen ilk Medine’li çocuktur.
[6] El-İstî‘âb (3/ 551).
[7] El-İstî‘âb (3/ 552).
[8] Sünen-i İbn Mâce, Edeb (2/ 1211).
http://www.siyerinebi.com/tr/cocukluktan-kaynaklanan-hatalarini-hos-gorunuz
İşaret edildiği gibi çocuklar ergenlik çağına ulaşıncaya kadar mükellef değildir. Bizi yaratan, gizlimizi, açığımızı, her hal ve durumumuzu bizden iyi bilen Rabbimiz onlara akılları olgunlaşıncaya kadar fırsat vermiştir. Ergenlik çağı öncesinde, özellikle temyiz çağında güzel alışkanlıklar edinmeleri, doğruları ve yanlışları öğrenmeleri, büyüklerin onları yetiştirmesi için teşvikte bulunmuştur. Onların ongunlaşmaları için gayret sarf etmeli, çocukluktan kaynaklanan davranışlarını da hoş karşılamalı, tekrarlanmaması, alışkanlığa dönüşmemsi için tedbirler almalıyız.
Enes ten(ra), Üsve-i hasenemiz olan Allah Rasûlü yle yaşadığı bir hatırayı bize kendi duyguları ile yoğurarak anlatıyor:
“Rasûlullah(s.a.s) insanların en güzel ahlâklısı idi. Bir gün beni bir ihtiyaç için göndermişti. “Vallahi gitmem!” dedim. İçimden geçen ise Rasûlullah’ın emrettiği yere gitmekti. Çıktım. Çarşıda oyun oynayan çocukların yanına uğradım.
Çok geçmeden ben de onlara kapılarak dalıp gitmiştim. Birden Rasûlullah(sav) başımı arkadan tuttu. Döndüm ona baktım; gülümsüyordu.“Enescik! Söylediğim yere gittin mi?” diye sordu.
Kendilerine; “Evet, hemen gidiyorum ya Rasûlallah!” dedim.[1]
Şimdi Enes’in anlattıkları üzerine düşünüyoruz: Allah Rasûlü(s.a.s) bir büyük olarak onun; “— Gitmem!” dediği zamanki duygularını da biliyor, söz ve davranışlarını yaş ve durumuna göre değerlendiriyordu. Oyuna daldığı zamanki durumunu da, yanına geldiğinde; “— Şimdi gidiyorum!” dediği zamanki durumunu da biliyordu. Onu azarlamıyor, yaralamıyor, zihninde acı hatıra, gönlünde acı duygular bırakmıyordu. Yıllar sonra her hatırlayışta Enes’in gönlünde yer eden sevgisini artıracak, zihninde sonraki nesillere de örnek olacak tatlı bir hatıra bırakıyordu. Enes de, önüne duygularını dile getiren güzel kelimeler ekleyerek bu hatırâyı yâd ediyordu.
Enes(ra), hem Sahih-i Buhârî’de hem de Sahih-i Müslim’de yer alan bir hadiste de; “Allah Rasûlü’ne on sene hizmet ettim. Bir kere bile bana; “öff! demedi. ‘–Şunu niye şöyle yaptın?’ veya; ‘–Şunu niçin yapmadın?’ diye beni azarlamadı. Beni hiçbir zaman kınamadı, ayıplamadı,” der.[2]
Sahih-i Müslim’de yer alan bir rivâyet farklı bir vurguyla aynı güzel örnekliği dile getirir ve şöyle der:
“Ben Allah Rasûlü’ne(s.a.s) ikâmet halinde de, seferde de hizmet ettim. Allah’a yemin ederim ki, yaptığım bir şey için bana; “Bunun niçin böyle yaptın!”, yapmadığım bir şey için de; “Neden bunu böyle yapmadın!” demedi.” [3]
Allah Rasûlü nün ahlâkı buydu… O, kırmadan, yaralamadan, acı söz söylemeden hatayı doğrultabiliyor, tatlı söz ve güzel üslup kullanarak doğruları zihinlere ve kalplere yerleştirebiliyordu… Yukarıdaki sözler, onun terbiyesi altında yetişen bir gencin, sonraki yıllarda bizlere hatıra ve duygularını aktaran sözleriydi. Bu sözlerin içinde yatan Rasûlullah(s.a.s) sevgisine dikkat ediniz.
Arkanızdan böyle söylenildiğini, hayırla ve duâlarla anıldığınızı düşününüz. Gönle ne kadar hoş geliyor. Gönül bundan hoşlanıyorsa davranışlar da buna uygun olmalıdır.
Bir başka tatlı hatırayı Nu’mân İbn Beşîr(ra) anlatıyor: “Allah Rasûlü’ne(sav) Tâif üzümlerinden hediye edilmişti. Beni yanına çağırdı ve; “– Bu salkımı al ve onu annene ulaştır,” dedi. Ben o salkımı aldım ve anneme götürmeden yedim.
Birkaç gece geçmişti ki bana sordu: “– Salkımı ne yaptın? Annene götürdün mü?”
“–Hayır!” dedim.
Allah Rasûlü(s.a.s) o gün beni “Ğuder” (Vefâsız), diye isimlendirdi.” [4]
Numan İbn Beşîr(ra) hicretten sonra Medîne’de dünyaya gelen ilk Ensar çocuğudur.[5] İbn Hacer, hicretten on dört ay sonra dünyaya geldiğini söyler.
Annesi Amrâ, özü, sözü güzel aziz şehidimiz Abdullah İbn Revâha’nın(ra) kız kardeşidir.[6]
Bir başka rivâyette Rasûlullah’ın ona iki salkım verdiği ve; “-Bunu sen ye, bunu da annene götür!” buyurduğu, Numan’ın her ikisini de yediği yer alır.[7]
Allah Rasûlü(sav) bu davranışı ile hem ona latife yollu hatasını hatırlatıyor, hem de onu kırmıyordu.
Bu noktada önceden birkaç kelime ile işaret ettiğimiz bir gerçeğe birkaç kelime daha eklemekte fayda görüyoruz: Anlayışlı, hoşgörülü, şefkatli, merhametli davranmak başka şeydir; gevşek davranmak, çocuğun her isteğine boyun bükmek, -iyi olsun kötü olsun- onun her yaptığına katlanmak, durmadan nazını çekmek ve onu buna alıştırmak ayrı şeydir.
Bir çocuğun doğruyu bilmeye olan ihtiyacı kadar yanlışı bilmeye de ihtiyacı vardır. Annesinin, babasının ve diğer büyüklerinin kendisinin iyiliğini, iyi bir insan olmasını istediğini bilmeye, yanlış yapınca veya yapmak isteyince kendisini durdurulacağını, kötülüklerden ve kötü davranışlardan korunacağını da bilmeye ihtiyacı vardır. Kendi haklarının var olduğunu bilmeye ihtiyacı olduğu gibi, başkalarının haklarının da var olduğunu, kendi canının bir şeyi çektiği kadar başkalarının da canının çektiğini, kendi merak ettiği kadar başkasının da merak edebileceğini, kendisinin rahatsız, tedirgin olduğu kadar başkasının da rahatsız ve tedirgin olabileceğini, kendi canının yandığı kadar başkasının da canının yanabileceğini bilmeye ihtiyacı vardır.
Bencilce duygular taşımamalı, bu nevî duyguların esiri olmamalı, ben merkezli biri haline gelmemelidir. Çevresindeki insanların, diğer çocukların da kendisi gibi memnun olunca, sevincin daha da artacağını anlamalıdır. Kardeşleriyle, arkadaşlarıyla paylaşmanın kıymetini bilmeli, şuuruna ermelidir. Kötü davranışların ve huyların sevilmediğini de idrak etmelidir.
Bütün bunların, her zaman hoşgörü göstermek, aldırmamakla olmadığını da bir gerçektir. Hataların tekrar edilmemesi, yanlışların düzeltilmesi, kötülüklerin iyiliklere dönüşmesi, kötü huyların yerini güzel huyların alması için çalışmak, gerektiğinde kesin ve kararlı tavır almak, “hayır!” demek, “yanlış!”, “bu böyle olmaz!”, “bunun sana yapılmasını ister misin?”, “ne kötü bir davranış!” demek ve güzel bir üslup ile çocuğu hatadan, yanlıştan kurtarıp iyiye, doğruya, güzele yöneltmek, onu gerçek manada sevmektir; ona şefkat duymak, onun iyiliğini istemektir.
Bunun içindir ki Allah Rasûlü(s.a.s); “Çocuklarınıza değer verin, onlara ikramda bulunun, onların terbiyelerini güzel yapın!” buyurur.[8]
Her insan çocuğuna, kendi çocuğu olması hasebiyle değer verir. Ancak buradaki değer vermeden murat, daha çok onların duygularına, düşüncelerine, sözlerine, şahsiyetlerine değer vermek ve bunu kendilerine hissettirmektir. Onların terbiyelerine dikkat etmek, onları İslâm edeb ve terbiyesiyle yetiştirmek, onlara güzel hasletler aşılamak, onları hem kendilerine, hem âilelerine, hem ülkelerine, hem de inandıkları dâvâya faydalı olacak, takdire değer hizmetler sunacak şekilde yetiştirmektir. Bu onlara ayrı bir değer kazandıracaktır. Bir anne ve babanın çocuğuna yapacağı en büyük iyiliklerden biri de şüphesiz bu olsa gerektir.
Bir anne ve baba çocuğunu güzel ahlâk, edeb ve terbiye çerçevesinde yetiştirmek, ona güzel hasletler aşılamak istiyorsa kendisi de güzel ahlâka, bu güzel hasletlere sahip olmalı, iç dünyasında güzel duygular beslemeli, bunu dış dünyaya yansıtmalıdır.
Dr. M. Şerafettin KALAY
[1] Sahih-i Müslim, Fedâil (4/ 1805).
[2] Bak: Sahih-i Buhârî, Edeb (18/ 160), Sahih-i Müslim, Fedâil (4/ 1804-1805).
[3] Sahih-i Müslim, Fedâil (4/ 1804).
[4] Sünen-i İbn Mâce, Et’ime (2/ 1117) Zevâid’de(2/ 1118); “İsnâdı sahih, ricâli güvenilir,” denmiştir.
[5] El-İstî‘âb (3/ 551), el-İsâbe (3/ 559).
Hicret’in ilk çocuğu Abdullah İbn Zübeyr dir. O, hicret ederek Medîne ye gelen Zübeyr ile Esmâ nın oğluydu. Nu man ise hicretten sonra dünyaya gelen ilk Medine’li çocuktur.
[6] El-İstî‘âb (3/ 551).
[7] El-İstî‘âb (3/ 552).
[8] Sünen-i İbn Mâce, Edeb (2/ 1211).
11 Aralık 2017 Pazartesi
Kâbe (Beytullah)’yi İlk Görüş-Dr. M. Şerafettin KALAY
Yaklaştıkça artan heyecan, daha başka bir güzellik kazanan telbiye sesleri… Ve Beytullah’ı ilk görüş…
İnsan bu karşılaşmaya gerçekten ruhen ve bedenen mümkün olduğunca hazırlıklı olmalı, kendisini yüce duygularla dolu dolu hissetmelidir. O şu anda uzak diyarlarda yaşayan insanların aşkını, şevkini duyduğu ancak fazlaca karşılaşmadığı bir anı yakalamıştır. Bu an, zor ele geçen bir andır… Gönüldeki değeri de ona göre takdir edilmeli, bu ana ona göre hazırlanmalıdır.
Kâbe’nin yeri, dünya kurulduğu anda, Beytullah’ın inşası için hazır temel… Bu yer, o günden beri farklı olan nokta…
Kâbe… Hz. İbrahim’den hatıra. Yeryüzünde kurulan ilk mabed. Semada meleklerin tavaf ettiği Beyt-i Ma’mur’un iz düşümü. Semaya doğru devam ettiği gibi, arzın derinliklerine doğru da devam eden mukaddeslik…
Çevresinde İslam nurunun doğduğu, acı-tatlı nice hatıralarının yaşandığı yer. İsmail (as) ve İbrahim (as)’in duasını, susuzluktan kıvranışını; Hacer’in çaresizliğini, çırpınışını,teslimiyetlerini hatırlatan yer…
Baba – oğlun emr-i ilahiyi yerine getirerek inşa ettiği beyt. Mü’min gönüllerin kilitlendiği nokta… Bilallerin ezanlarının çınladığı; Allah Rasûlü’nün (sas), Abdullah ibn Mesudların (ra) Kur’an okuyuş seslerinin dalgalandığı yer…
Fetih günü coşkulu tavafın, veda haccındaki unutulmaz güzelliklerin yaşandığı yer… Binlerce yıl nice âlimlerin, âriflerin, zâhidlerin, mücahidlerin, Allah sevgisiyle dolu nice mü’min gönüllerin çevresinde pervane oldukları Kâbe… Anlatılmakla bitmeyecek, satırlara sığmayacak yer… Ve sen onun önündesin…
Bizi Yaratana, bu Beyt’in sahibine;
“Yüzünü artık Mescid-i Haram’a çevir. Beytullah’ı kıble edin. Siz, nerede olursanız olun yüzlerinizi O’na çevirin.” (Bakara 2/144) buyurarak onu mü’minlerin kıblegâhı kılan âlemlerin Rabbine dua ediyoruz. Bu dualara ne kadar ihtiyacımız var…
Kendimize, ailemize, anne ve babamıza, yakınlarımıza, sevdiklerimize, üzerimizde hakkı olanlara ve ümmet-i Muhammed’e. İslam âlemine dua… Eller karıncalanıncaya, gönülde ne varsa Mevlâ’ya arz edilinceye, sema rahmetle yarılıncaya, gözyaşları zapt edilemez hale gelinceye kadar dua…
İslam âlemi, ümmet-i Muhammed’in serpildiği coğrafya, bu dualara, Mevlâ’ya yönelme şuuruna ne kadar muhtaç…
Ümmet şuurunun gelişmesi için, mü’min gönüllerin birbirini sevmesi, ülfetle kaynaşması için, ilim, irfan ve İslam şuuruyla yoğrulması, cehaletten ve binbir çeşnisi çıkan bütün dalâlet türlerinden sıyrılması için, yıllar yılı peşinden sürüklendiği boş, aldatıcı serapların, batıl tezgâhların iç yüzünü görmesi, kendisini ve ailesini kurtarması için, ona karanlık gelecekler hazırlayanların ağlarına düşmemesi için,
Allah ismi anılınca gönlünün sevgiyle ürpereceği, haşyetle dolacağı olgunluğa ermesi için,
Allah’ın emirlerini hayata geçirerek imanına iman katacak seviyeye gelmesi için, taşlaşan, vurdumduymaz hale gelen kalplerin yumuşaması için, imanı içten gelen bir sevgiyle sevmek, küfürden, dalâletten, çirkeften, bütün batıl yollardan nefret ederek uzaklaşmak için, hak ile batılı ayırdedecek derin basiret için dua ediniz… Dualar ediniz…
İslam âlemindeki bu yangınların sönmesi, kardeşin kardeşi kırmaması, zalimlerin safında yer alıp mazluma vurulmaması, İslam âlemindeki kanayan yaralara bigâne kalınmaması için, yaraları saracak, görünmeyenleri gösterecek, söylenmeyenleri söyleyecek, saklı tezgâhları ortaya çıkaracak, Ümmet-i Muhammed’e yol gösterecek bir ilim-irfan, fikir ve zikir ekibinin ortaya çıkması için dua ediniz…
Bosna gafletinin ve katliamının bir daha yaşanmaması, Çeçenistan’da, Afganistan’da, Irak’ta akan kanın Müslümanlar lehine durması için, yurdumuzda ve birçok İslam ülkesinde oynanan oyunlara meydan verilmemesi, Filistin’de devam eden zulmün İslam lehine son bulması için, orada yaşananları, Yahudi zulmünü boş gözlerle seyreden milletlerin aklını, izanını başına toplaması için dua ediniz.
Rabbimiz,“Zulmedenlere en küçük meyil bile göstermeyin…” (Hud, 11/113) buyurarak bizi zalimden tarafa gösterilecek en küçük bir meyilden bile sakındırırken, zulme katılmaya çağıran bütün anlayışların yok olması için dua ediniz. Allah Rasûlü’nün (sas) bir duası var. O, Rabb’ine şöyle yalvarıyor:
“Allahım! Zalimi zalimle boğuştur. Onları birbirine düşür. Bizleri de bu boğuşmadan salim ve ganimet elde etmiş olarak çıkar.”
Bu dua ile dua ediniz. İslam âleminin idaresinin zalimlerin, Allah’tan korkmayanların, merhamet duygusu olmayanların, ahiret muhasebesini hesaba katmayanların eline geçmemesi, elinde kalmaması için dua ediniz. Allah şiarı tanımayanların, Allah’a kulluk şuuruna ermeyenlerin, İblis uğruna işgüzarlık sergileyenlerin, Allah’ın hükmünü yeryüzünden silmeye çalışanların, buna zemin hazırlama gayreti içinde olanların, bize asırlar boyu izzet ve şeref veren, güzel ahlak ve ulvi düşüncelerle donatan dîn-i mübînin nurunu söndürmeye çalışanların ıslahı için, ıslah olacak yapı ve şahsiyette değillerse, -kalpleri hakka mühürlüyse- kahrı için dua ediniz.
Bütün bunları, bunlar gibi diğer eksik ve hatalarımızı, gafletlerimizi hatta içimizde filizlenen ihanetleri de düşünerek dua ediniz, şuur tazeleyiniz.
Gözyaşıyla yıkanacak çok kirimiz, ağlanacak çok halimiz var; göz pınarlarını açınız. Bu makamda, hakkın safında bütünüyle yer almak, Allah yolundan asla kopmamak, Rabbimizin huzuruna bu ahde sadık kalarak çıkmak için azmediniz, ahdediniz…
Beytullah’ı görürken, onun çevresinde Mevlâ’ya yönelirken, Arafat’ta vakfe anının ulvî duygularını yaşarken, hep bu şuurla el açıp dualar ediniz.
İnsan bu karşılaşmaya gerçekten ruhen ve bedenen mümkün olduğunca hazırlıklı olmalı, kendisini yüce duygularla dolu dolu hissetmelidir. O şu anda uzak diyarlarda yaşayan insanların aşkını, şevkini duyduğu ancak fazlaca karşılaşmadığı bir anı yakalamıştır. Bu an, zor ele geçen bir andır… Gönüldeki değeri de ona göre takdir edilmeli, bu ana ona göre hazırlanmalıdır.
Kâbe’nin yeri, dünya kurulduğu anda, Beytullah’ın inşası için hazır temel… Bu yer, o günden beri farklı olan nokta…
Kâbe… Hz. İbrahim’den hatıra. Yeryüzünde kurulan ilk mabed. Semada meleklerin tavaf ettiği Beyt-i Ma’mur’un iz düşümü. Semaya doğru devam ettiği gibi, arzın derinliklerine doğru da devam eden mukaddeslik…
Çevresinde İslam nurunun doğduğu, acı-tatlı nice hatıralarının yaşandığı yer. İsmail (as) ve İbrahim (as)’in duasını, susuzluktan kıvranışını; Hacer’in çaresizliğini, çırpınışını,teslimiyetlerini hatırlatan yer…
Baba – oğlun emr-i ilahiyi yerine getirerek inşa ettiği beyt. Mü’min gönüllerin kilitlendiği nokta… Bilallerin ezanlarının çınladığı; Allah Rasûlü’nün (sas), Abdullah ibn Mesudların (ra) Kur’an okuyuş seslerinin dalgalandığı yer…
Fetih günü coşkulu tavafın, veda haccındaki unutulmaz güzelliklerin yaşandığı yer… Binlerce yıl nice âlimlerin, âriflerin, zâhidlerin, mücahidlerin, Allah sevgisiyle dolu nice mü’min gönüllerin çevresinde pervane oldukları Kâbe… Anlatılmakla bitmeyecek, satırlara sığmayacak yer… Ve sen onun önündesin…
Bizi Yaratana, bu Beyt’in sahibine;
“Yüzünü artık Mescid-i Haram’a çevir. Beytullah’ı kıble edin. Siz, nerede olursanız olun yüzlerinizi O’na çevirin.” (Bakara 2/144) buyurarak onu mü’minlerin kıblegâhı kılan âlemlerin Rabbine dua ediyoruz. Bu dualara ne kadar ihtiyacımız var…
Kendimize, ailemize, anne ve babamıza, yakınlarımıza, sevdiklerimize, üzerimizde hakkı olanlara ve ümmet-i Muhammed’e. İslam âlemine dua… Eller karıncalanıncaya, gönülde ne varsa Mevlâ’ya arz edilinceye, sema rahmetle yarılıncaya, gözyaşları zapt edilemez hale gelinceye kadar dua…
İslam âlemi, ümmet-i Muhammed’in serpildiği coğrafya, bu dualara, Mevlâ’ya yönelme şuuruna ne kadar muhtaç…
Ümmet şuurunun gelişmesi için, mü’min gönüllerin birbirini sevmesi, ülfetle kaynaşması için, ilim, irfan ve İslam şuuruyla yoğrulması, cehaletten ve binbir çeşnisi çıkan bütün dalâlet türlerinden sıyrılması için, yıllar yılı peşinden sürüklendiği boş, aldatıcı serapların, batıl tezgâhların iç yüzünü görmesi, kendisini ve ailesini kurtarması için, ona karanlık gelecekler hazırlayanların ağlarına düşmemesi için,
Allah ismi anılınca gönlünün sevgiyle ürpereceği, haşyetle dolacağı olgunluğa ermesi için,
Allah’ın emirlerini hayata geçirerek imanına iman katacak seviyeye gelmesi için, taşlaşan, vurdumduymaz hale gelen kalplerin yumuşaması için, imanı içten gelen bir sevgiyle sevmek, küfürden, dalâletten, çirkeften, bütün batıl yollardan nefret ederek uzaklaşmak için, hak ile batılı ayırdedecek derin basiret için dua ediniz… Dualar ediniz…
İslam âlemindeki bu yangınların sönmesi, kardeşin kardeşi kırmaması, zalimlerin safında yer alıp mazluma vurulmaması, İslam âlemindeki kanayan yaralara bigâne kalınmaması için, yaraları saracak, görünmeyenleri gösterecek, söylenmeyenleri söyleyecek, saklı tezgâhları ortaya çıkaracak, Ümmet-i Muhammed’e yol gösterecek bir ilim-irfan, fikir ve zikir ekibinin ortaya çıkması için dua ediniz…
Bosna gafletinin ve katliamının bir daha yaşanmaması, Çeçenistan’da, Afganistan’da, Irak’ta akan kanın Müslümanlar lehine durması için, yurdumuzda ve birçok İslam ülkesinde oynanan oyunlara meydan verilmemesi, Filistin’de devam eden zulmün İslam lehine son bulması için, orada yaşananları, Yahudi zulmünü boş gözlerle seyreden milletlerin aklını, izanını başına toplaması için dua ediniz.
Rabbimiz,“Zulmedenlere en küçük meyil bile göstermeyin…” (Hud, 11/113) buyurarak bizi zalimden tarafa gösterilecek en küçük bir meyilden bile sakındırırken, zulme katılmaya çağıran bütün anlayışların yok olması için dua ediniz. Allah Rasûlü’nün (sas) bir duası var. O, Rabb’ine şöyle yalvarıyor:
“Allahım! Zalimi zalimle boğuştur. Onları birbirine düşür. Bizleri de bu boğuşmadan salim ve ganimet elde etmiş olarak çıkar.”
Bu dua ile dua ediniz. İslam âleminin idaresinin zalimlerin, Allah’tan korkmayanların, merhamet duygusu olmayanların, ahiret muhasebesini hesaba katmayanların eline geçmemesi, elinde kalmaması için dua ediniz. Allah şiarı tanımayanların, Allah’a kulluk şuuruna ermeyenlerin, İblis uğruna işgüzarlık sergileyenlerin, Allah’ın hükmünü yeryüzünden silmeye çalışanların, buna zemin hazırlama gayreti içinde olanların, bize asırlar boyu izzet ve şeref veren, güzel ahlak ve ulvi düşüncelerle donatan dîn-i mübînin nurunu söndürmeye çalışanların ıslahı için, ıslah olacak yapı ve şahsiyette değillerse, -kalpleri hakka mühürlüyse- kahrı için dua ediniz.
Bütün bunları, bunlar gibi diğer eksik ve hatalarımızı, gafletlerimizi hatta içimizde filizlenen ihanetleri de düşünerek dua ediniz, şuur tazeleyiniz.
Gözyaşıyla yıkanacak çok kirimiz, ağlanacak çok halimiz var; göz pınarlarını açınız. Bu makamda, hakkın safında bütünüyle yer almak, Allah yolundan asla kopmamak, Rabbimizin huzuruna bu ahde sadık kalarak çıkmak için azmediniz, ahdediniz…
Beytullah’ı görürken, onun çevresinde Mevlâ’ya yönelirken, Arafat’ta vakfe anının ulvî duygularını yaşarken, hep bu şuurla el açıp dualar ediniz.
10 Aralık 2017 Pazar
Toprağın Örttükleri-Dr. M. Şerafettin KALAY
Yeryüzündeki kabristanları dolaşınız. Hepsi bu dünya hayatını bitirmiş, bu dünyadan gelmiş geçmiş insanlardır. Kiminin dünyada yâdı kalmış, kimi ise hepten unutulup gitmiştir. Kiminin geride bıraktığı izler güzel, kimininki çirkin, kiminki kelimenin tam manasıyla felâkettir…
Kimi dünya hayatında zalimdir, kimi mazlum, kimi de kendi halinde bir hayat sürmüş ve ömrünü bitirmiştir. Kimi peşinden dua, kimi beddua almıştır. Kimi geride kalıcı, hayırlı eser bırakmış, kimi fitne ve fesat yuvaları terk etmiş, harabeler, zulüm makineleri veya düzeni bırakmış, kimi mazlumun âhını yüklenerek kabre gelmiştir.
Zalimlerin kimi küçük çapta zalimdir, kimi dünya çapında. Kimi birkaç kişinin âhını almış, onun hesabını verecektir; kimi de Merhum Mehmet Âkif’in Firavun için söylediği;
“Hayâtın ayrı felâket, memâtın ayrı belâ”
Mısrasında olduğu gibi halk için yaşarken ayrı bir zulüm çarkı, öldükten sonra ayrı bir musîbet olmuştur. Zulmü ve belâsı ölümünden sonraya da uzanmıştır. Şüphesiz ebedî hayatta yıllar veya asırlar süren bir zulüm çarkının hesabıyla karşılaşacaktır.
Ancak üzerinde düşünülmesi gereken ve önümüzde duran bir hakikat, bir ibret levhası vardır: Şu anda hepsi toprağın altındadır ve dünyaya dönüş yolları kapalıdır. Geri dönüp hatalarını tamir etme imkânları da yoktur. Hançerledikleri sînelere artık merhem süremez, açtıkları yaraları kapatamaz, yanlışı silip doğruyu yazamazlar. Kirlerini ve çirkeflerinin ne pişmanlık gözyaşlarıyla, ne suyla, ne de sabunla yıkayamazlar… Bu fırsat artık gerilerde kalmıştır.
Artık zalim, mazlum hepsi yerin altındadır ve akış, hesap gününe doğrudur. Zevk ü safâlar da geride kalmıştır; saraylar, köşkler, mâlikâneler, su gibi tüketilen içkiler, çılgınca sürdürülen eğlenceler, gasb edilen, yağmalanan mallar, mülkler; uğruna kan akıtılan koltuklar, iktidarlar da geride kalmıştır.
Sürekli; “Emriniz olur efendim!”, “Siz nasıl emrederseniz efendim!”, “Haklısınız efendim!”, “Zâtı âlileriniz nasıl münasip görürse öyledir efendim!”… diyen dalkavuklar, seviyesizlikte seviye, alçaklıkta yükselme hırsı taşıyanlar da, sergiledikleri şahsiyetsizler ve bayağılıklar da onun için sona ermiştir…
Merhum Abdülfettah Ebu Ğudde Hoca Efendi’den duymuştum “Kabristanı ziyâret ettim, orada bile zenginler fakirlere üstünlük taslamakla meşguldü,” demişti. Kimden naklettiğini hatırlayamıyorum, fakat çok ciddî bir gerçeğe parmak bastığına da inanıyorum.
Bazı kabirleri çerçeveleyen şatafatlı mermerler, üzerlerini örten süslü tavanlar, onları kuşatan binalar, dağ gibi yükselen piramitler, hoş görünümlü türbeler ve daha neler neler, artık toprağın içindekilere fayda vermeyecek, mumyaya sığınmış cîfeler de kendini kurtaramayacaktır.
Çünkü önümüzde, dünya malının, kalabalık evlâdın, makam ve mansıbın fayda vermediği bir gün vardır. O gün neyin fayda vereceği bellidir.
Zikr-i Hakîm’e kulak veriyoruz: “O gün, ne mal fayda verir, ne de evlâd. Ancak Allah’ın huzuruna kalb-i selîm ile gelenler fayda bulacaklardır.” (Şuarâ 26/ 88-89)
Şâir bu gerçeği şöyle mısralara dökmüştür:
“Sanma hâce kim senden zer ü sîm (1) isterler. * Yevme lâ yenfeû da kalb-i selîm isterler.”
Evet, artık Firavun’un firavunluğu, Nemrut’un nemrutluğu, Kârûn’un kârunluğu, Kisrâların, Kayserlerin saltanatı, millete baş belâsı olan Tâğûtların sayılı günleri bitmiş, hepsi toprak olmuştur. Onlara özenenlerin sonu da şüphesiz budur.
Ebu Cehil, Ebu Lehb de toprakta, Bilal, Yâsir, Sümeyye(ra) de… Dillerde dolaşışları, gönüllerde yer edişleri birbirinden ne kadar farklı?! Hesap gününde her şey ne kadar değişik?!.
Artık hepsinin önünde îman nûruyla, ihlâs ve samimiyetle dolu selîm kalbin fayda vereceği gün var. Tevâzûnun, hayırlı amellerin, Allah yolun sergilenen fedakârlıkların, sabrın, istikâmetin, cömertliğin, muhtaca el uzatışın, mazlûmun yanında yer alışın, hakkı müdafaanın, iyilikleri yeryüzüne hâkim kılma, kötülük ve çirkefleri yeryüzünden silme mücadelesinde doğru saflarda yer almanın değer taşıdığı gün var…
Kabir başında her duran insanın ibretle tefekkür etmesi gereken gerçek budur. Tefekkür enginliği, dibi bulunmaz bir enginlik, zenginliği, ulaşılamaz bir zenginliktir.
Bakınız Muhammed Zâhid el-Kevserî(rh.a.), kendi kabir taşına ne yazdırdıkları arasında şöyle bir beyit vardır:
“Ey ibretli nazarlarla bu kabrin başında duran insan!
Bilesin ki dünün ziyaretçisiydi, bugün kabirde uzanan…”
*
Ebubekir(ra), kendisine halife olarak biat edildikten sonra yaptığı konuşmada Allah’a hamd ü senâ ettikten sonra şöyle diyordu:
“En hayırlınız ben değildim; bu görevi bana verdiniz. Şimdi doğru yaptığım sürece bana yardımcı olunuz. Yanlış yaparsam beni doğrultunuz. Doğru söz, emânetin / emin olmanın bir gereğidir; yalan ise hıyanettir.
Hakkı gasb edilen bir insan, kendisi zayıf olsa da, -Allah’ın izniyle- hakkını geri alıp kendisine teslim edinceye kadar benim gözümde güçlüdür. Başkasının hakkını gasb etmiş bir insan, kendisi güçlü bir insan olsa da -Allah’ın izniyle- bu hakkı ondan alıncaya kadar gözümde zayıftır.
Allah yolunda cihadı terk eden bir milleti Allah zillete düşürür. Fuhşiyat ve rezaletlerin yayıldığı bir millette, daha önceden bilinmeyen, tanınmayan hastalıklar, belâlar ortaya çıkar.
Ben Allah’a ve Rasûlü’ne itaat ettiğim sürece siz de bana itaat edin. Ben Allah ve Rasûlü’ne isyan etmişsem üzerinizdeki itaat hakkım da sona erer.
Şimdi namaza kalkınız! Allah’ın rahmeti üzerinize olsun!”(2)
Bu sözler sıradan sözler değildir ve çok şeyler ifade eder. Doğruda tasdik ve yardım, ameli ve tesirini çoğaltır. Bu da hem doğru yapanın hem de yardım edenin ecrini artırır. İnsandaki güzel ve hayırlı duyguları ateşler. Feyz ve bereket, huzur ve sükûn getirir.
Yanlıştaki, eğrideki tasdik ve yardım, hem yapanın hem de yardım edenin günahını artırır. Eğrilerin doğru görülmeye başlamasına, giderek çoğalmasına sebep olur. Yanlış, hata yapana iyilik değil kötülük yapılmış olur. Acılara acı, zulme zulüm katar.
Sonunda adaletsizlik, huzursuzluk, dağınıklık, perişanlık vardır. Hâkim-i Mutlak’ın önündeki perişanlık tasavvur edilemeyecek derecededir.
Dr. M. Şerafettin KALAY
(1) Zer ü sîm: Altın ve gümüş
(2) El-Bidâye ve’n-Nihâye, İbn Kesîr (6/ 305-306)http://www.siyerinebi.com/tr/topragin-orttukleri
Kimi dünya hayatında zalimdir, kimi mazlum, kimi de kendi halinde bir hayat sürmüş ve ömrünü bitirmiştir. Kimi peşinden dua, kimi beddua almıştır. Kimi geride kalıcı, hayırlı eser bırakmış, kimi fitne ve fesat yuvaları terk etmiş, harabeler, zulüm makineleri veya düzeni bırakmış, kimi mazlumun âhını yüklenerek kabre gelmiştir.
Zalimlerin kimi küçük çapta zalimdir, kimi dünya çapında. Kimi birkaç kişinin âhını almış, onun hesabını verecektir; kimi de Merhum Mehmet Âkif’in Firavun için söylediği;
“Hayâtın ayrı felâket, memâtın ayrı belâ”
Mısrasında olduğu gibi halk için yaşarken ayrı bir zulüm çarkı, öldükten sonra ayrı bir musîbet olmuştur. Zulmü ve belâsı ölümünden sonraya da uzanmıştır. Şüphesiz ebedî hayatta yıllar veya asırlar süren bir zulüm çarkının hesabıyla karşılaşacaktır.
Ancak üzerinde düşünülmesi gereken ve önümüzde duran bir hakikat, bir ibret levhası vardır: Şu anda hepsi toprağın altındadır ve dünyaya dönüş yolları kapalıdır. Geri dönüp hatalarını tamir etme imkânları da yoktur. Hançerledikleri sînelere artık merhem süremez, açtıkları yaraları kapatamaz, yanlışı silip doğruyu yazamazlar. Kirlerini ve çirkeflerinin ne pişmanlık gözyaşlarıyla, ne suyla, ne de sabunla yıkayamazlar… Bu fırsat artık gerilerde kalmıştır.
Artık zalim, mazlum hepsi yerin altındadır ve akış, hesap gününe doğrudur. Zevk ü safâlar da geride kalmıştır; saraylar, köşkler, mâlikâneler, su gibi tüketilen içkiler, çılgınca sürdürülen eğlenceler, gasb edilen, yağmalanan mallar, mülkler; uğruna kan akıtılan koltuklar, iktidarlar da geride kalmıştır.
Sürekli; “Emriniz olur efendim!”, “Siz nasıl emrederseniz efendim!”, “Haklısınız efendim!”, “Zâtı âlileriniz nasıl münasip görürse öyledir efendim!”… diyen dalkavuklar, seviyesizlikte seviye, alçaklıkta yükselme hırsı taşıyanlar da, sergiledikleri şahsiyetsizler ve bayağılıklar da onun için sona ermiştir…
Merhum Abdülfettah Ebu Ğudde Hoca Efendi’den duymuştum “Kabristanı ziyâret ettim, orada bile zenginler fakirlere üstünlük taslamakla meşguldü,” demişti. Kimden naklettiğini hatırlayamıyorum, fakat çok ciddî bir gerçeğe parmak bastığına da inanıyorum.
Bazı kabirleri çerçeveleyen şatafatlı mermerler, üzerlerini örten süslü tavanlar, onları kuşatan binalar, dağ gibi yükselen piramitler, hoş görünümlü türbeler ve daha neler neler, artık toprağın içindekilere fayda vermeyecek, mumyaya sığınmış cîfeler de kendini kurtaramayacaktır.
Çünkü önümüzde, dünya malının, kalabalık evlâdın, makam ve mansıbın fayda vermediği bir gün vardır. O gün neyin fayda vereceği bellidir.
Zikr-i Hakîm’e kulak veriyoruz: “O gün, ne mal fayda verir, ne de evlâd. Ancak Allah’ın huzuruna kalb-i selîm ile gelenler fayda bulacaklardır.” (Şuarâ 26/ 88-89)
Şâir bu gerçeği şöyle mısralara dökmüştür:
“Sanma hâce kim senden zer ü sîm (1) isterler. * Yevme lâ yenfeû da kalb-i selîm isterler.”
Evet, artık Firavun’un firavunluğu, Nemrut’un nemrutluğu, Kârûn’un kârunluğu, Kisrâların, Kayserlerin saltanatı, millete baş belâsı olan Tâğûtların sayılı günleri bitmiş, hepsi toprak olmuştur. Onlara özenenlerin sonu da şüphesiz budur.
Ebu Cehil, Ebu Lehb de toprakta, Bilal, Yâsir, Sümeyye(ra) de… Dillerde dolaşışları, gönüllerde yer edişleri birbirinden ne kadar farklı?! Hesap gününde her şey ne kadar değişik?!.
Artık hepsinin önünde îman nûruyla, ihlâs ve samimiyetle dolu selîm kalbin fayda vereceği gün var. Tevâzûnun, hayırlı amellerin, Allah yolun sergilenen fedakârlıkların, sabrın, istikâmetin, cömertliğin, muhtaca el uzatışın, mazlûmun yanında yer alışın, hakkı müdafaanın, iyilikleri yeryüzüne hâkim kılma, kötülük ve çirkefleri yeryüzünden silme mücadelesinde doğru saflarda yer almanın değer taşıdığı gün var…
Kabir başında her duran insanın ibretle tefekkür etmesi gereken gerçek budur. Tefekkür enginliği, dibi bulunmaz bir enginlik, zenginliği, ulaşılamaz bir zenginliktir.
Bakınız Muhammed Zâhid el-Kevserî(rh.a.), kendi kabir taşına ne yazdırdıkları arasında şöyle bir beyit vardır:
“Ey ibretli nazarlarla bu kabrin başında duran insan!
Bilesin ki dünün ziyaretçisiydi, bugün kabirde uzanan…”
*
Ebubekir(ra), kendisine halife olarak biat edildikten sonra yaptığı konuşmada Allah’a hamd ü senâ ettikten sonra şöyle diyordu:
“En hayırlınız ben değildim; bu görevi bana verdiniz. Şimdi doğru yaptığım sürece bana yardımcı olunuz. Yanlış yaparsam beni doğrultunuz. Doğru söz, emânetin / emin olmanın bir gereğidir; yalan ise hıyanettir.
Hakkı gasb edilen bir insan, kendisi zayıf olsa da, -Allah’ın izniyle- hakkını geri alıp kendisine teslim edinceye kadar benim gözümde güçlüdür. Başkasının hakkını gasb etmiş bir insan, kendisi güçlü bir insan olsa da -Allah’ın izniyle- bu hakkı ondan alıncaya kadar gözümde zayıftır.
Allah yolunda cihadı terk eden bir milleti Allah zillete düşürür. Fuhşiyat ve rezaletlerin yayıldığı bir millette, daha önceden bilinmeyen, tanınmayan hastalıklar, belâlar ortaya çıkar.
Ben Allah’a ve Rasûlü’ne itaat ettiğim sürece siz de bana itaat edin. Ben Allah ve Rasûlü’ne isyan etmişsem üzerinizdeki itaat hakkım da sona erer.
Şimdi namaza kalkınız! Allah’ın rahmeti üzerinize olsun!”(2)
Bu sözler sıradan sözler değildir ve çok şeyler ifade eder. Doğruda tasdik ve yardım, ameli ve tesirini çoğaltır. Bu da hem doğru yapanın hem de yardım edenin ecrini artırır. İnsandaki güzel ve hayırlı duyguları ateşler. Feyz ve bereket, huzur ve sükûn getirir.
Yanlıştaki, eğrideki tasdik ve yardım, hem yapanın hem de yardım edenin günahını artırır. Eğrilerin doğru görülmeye başlamasına, giderek çoğalmasına sebep olur. Yanlış, hata yapana iyilik değil kötülük yapılmış olur. Acılara acı, zulme zulüm katar.
Sonunda adaletsizlik, huzursuzluk, dağınıklık, perişanlık vardır. Hâkim-i Mutlak’ın önündeki perişanlık tasavvur edilemeyecek derecededir.
Dr. M. Şerafettin KALAY
(1) Zer ü sîm: Altın ve gümüş
(2) El-Bidâye ve’n-Nihâye, İbn Kesîr (6/ 305-306)http://www.siyerinebi.com/tr/topragin-orttukleri
9 Aralık 2017 Cumartesi
İmanınızı Hayırlı, Güzel Amellerle Dış Dünyaya Aksettiriniz-Dr. M. Şerafettin KALAY
Süfyân İbn Abdullah es-Sekafî(ra) anlatıyor:
“Ya Rasûlallah! Bana İslâm hakkında öyle bir söz söyle ki senden sonra bu konuda hiç kimseye bir şey sorma ihtiyacı duymayayım.” dedim.
Şöyle buyurdu: “Allah’a iman ettim, de, sonra da dosdoğru ol!”1
Birkaç kelimeden meydana gelen bu kısacık cümle çok şey anlatan bir cümledir. Dev bir ağacı içinde taşıyan küçücük çekirdek gibidir. Gönülden iman, sonra dosdoğru bir hayat. Konuşurken, ticarette, adâlette, dostlar arasındaki münasebette, ilimle amelde, edeb ve terbiyede, ibadette, aile yuvasında… Kısaca hayatın bütününde dosdoğru olmak…
Bu bir hayat düsturu, Rabbimizin bizden istediklerinin özü.
Doğruluk, imanın söz ve amellerle dış dünyaya aksedişi.
Rabbimiz bu aksedişi bizden istiyor. Bunu ifade eden nice ayet-i kerimeler ve hadis-i şerifler vardır:
Zikr-i Hakim’de mü’minlere verilen şu müjdeye dikkat ediniz:
“İman eden ve salih amel işleyenleri altlarından ırmaklar akan cennet bahçeleri ile müjdele! Cennet meyvelerinden her biri kendilerine rızık olarak verildikçe ‘Daha önce de dünyada bununla rızıklanmıştık.’ derler. Kendilerine bahşedilen bu rızıklar dünyadaki meyvelere benzer olarak kendilerine sunulur.” (Bakara 2/25)
Bu ayet-i kerimede dikkat çekmek istediğimiz Cennet bahçeleri ve meyvelerinden ziyade bu nimetleri hak edenlerin imanlarını salih amellerinin takip edişidir.
Zikr-i Hakîm’de ne zaman iman zikredilse arkasından bu imanı dışarıya aksettiren güzel, salih amellere vurgu yapılır. Bunun misallerinden biri de zikredilen ayet-i kerimedir. Bunun daha nice örnekleri vardır.
Kur’an-ı Kerim’de mü’min tarif edilirken; “O, Allah’a iman edendir.” diye tarif edilmiyor. Allah’a imanının dış dünyaya aksedişine vurgular yapıyor, misaller sergiliyor. Enfâl Sûresi’nin 3. ayetinde mü’min şöyle tarif ediliyor:
“Mü’minler o kimselerdir ki; Allah’ın ism-i celâli anılınca kalpleri sevgi ve haşyetle ürperir, kendilerine Allah’ın ayetleri okunduğunda onu kabul edip, emir ve yasaklarını yerine getirerek hayatlarına yansıtır, imanlarına iman katarlar. Onlar Rabblerine gerçekten güvenip dayanan, tevekkül eden kimselerdir.”
Mü’minûn Sûresi’nin ilk ayet-i kerimelerinde mü’minlerin vasıfları sayılıyor. Namazlarını huşû içinde kılışları, lüzumsuz, manasız, boş sözlerden uzak duruşları, zekatı hakkıyla verişleri, iffetlerini koruyuşları, kendilerine verilen emanetlere ve ahidlerine sadakatleri, namazlarını vakitlerinde ve erkanına uygun olarak eda edişleri dile getirildikten sonra Firdevs Bahçeleri’ne varis olacak ve orada ebedî kalacak insanların böyle mü’minler oldukları vurgulanır.2
Bir başka ifadeyle imanın meyvelerinden örnekler sunulur.
Kehf Sûresi’nin 107 ve 108. ayetlerinde de şöyle buyruluyor:
“İman edip salih amel işleyenler için makam olarak Firdevs Bahçeleri vardır. Orada ebedî olarak kalıcıdırlar. Oradan hiç ayrılmak istemeyeceklerdir.”
İmanın peşinden salih amellerin zikredilişi, Kur’ân-ı Kerim’de daha birçok yerde önümüze çıkar ve bizlere ibret levhaları sunar. Bunların en dikkat çekicilerinden biri de şüphesiz Asr Sûresi’nde yer alandır:
“Asra yemin olsun ki! İnsan gerçekten ziyan içindedir. Ancak iman edip hayırlı, güzel, salih amel işleyenler; birbirlerine hakkı tavsiye edenler; sabır ve sebatı tavsiye edenler bundan müstesnadır.”
İmanla salih ameli yanyana getiren bu ayet-i kerimeler, içlerinde taşıdıkları emirler ve irşadlar yanında için için bize bir şey daha emrediyor. İmanımız meyve vermeli, dış dünyaya güzel ameller olarak aksetmelidir. İman yolcusu böyle olur. Mü’min gönüllerden dışarı akseden ameller, bir araya gelince hayat daha güzel, dünya daha huzurlu ve emniyetli olacaktır.
Dışarıya aksetmeyen iman nasıl bir iman olabilir? Varsa neden varlığını belli etmiyor? Veya dış dünyaya kötü davranışlar aksediyor, dillerden kötü kelimeler dökülüyorsa bu nasıl bir imandır? Varlığı ve canlılığı ne kadar korunur?!.
Bir iman meyve vermiyor, güzel amellere dökülmüyorsa kime ne faydası var? İnsanlığa, cemiyete, aileye, çocuklara, bugüne ve gelecek nesillere ne katkısı olur? Güzel ameller olmadan ebedî saadet kazanılır mı?
Bunlar ve daha nice sorular zihinde birbirlerini takip eder. Hepsi üzerinde düşünmeye ve değerlendirilmeye muhtaç sorulardır. Üzerinde münakaşalar, münazaralar da yapılmıştır. Onlara girmeden özetle şunları söylüyoruz:
Amel imandan ayrıdır, ancak amel imanın meyvesi olduğunda, ondan kaynaklandığında değer kazanır. Ebedî saadet yoluna imanla girilir, o yolda amelle yürünür. İman amellerle çiçek açar, meyveler verir. Çiçekler ve meyveler hayatı güzelleştirir, besler, canlandırır. Hayat mânâ kazanır, ölüm mânâ kazanır, geçmiş mânâ kazanır, gelecek mânâ kazanır…
Aile yuvalarımız, iman nurunun dışa aksedişine, güzelliklere güzellik katışına en çok ihtiyaç duyulan ve en layık yerlerdendir. Bunda ihmalkâr olmayınız. Böylece yuvalarınız iman meyvelerinizle gıdalanır, saadetle dolar. Hak-hukuk onunla yerli yerini bulur, emniyet ve huzur gönüllerde taht kurar. Ve güzel ameller hiçbir zaman zayi olmaz. Çünkü din gününün sahibi, herşeye kadir olan Rabbimiz öyle buyuruyor:
“İman edip salih amel işleyenler bilmelidirler ki, biz güzel ameller işleyenlerin ecrini zayi etmeyiz.”
(Kehf 18/ 30)
Dr. M. Şerafettin KALAY
“Ya Rasûlallah! Bana İslâm hakkında öyle bir söz söyle ki senden sonra bu konuda hiç kimseye bir şey sorma ihtiyacı duymayayım.” dedim.
Şöyle buyurdu: “Allah’a iman ettim, de, sonra da dosdoğru ol!”1
Birkaç kelimeden meydana gelen bu kısacık cümle çok şey anlatan bir cümledir. Dev bir ağacı içinde taşıyan küçücük çekirdek gibidir. Gönülden iman, sonra dosdoğru bir hayat. Konuşurken, ticarette, adâlette, dostlar arasındaki münasebette, ilimle amelde, edeb ve terbiyede, ibadette, aile yuvasında… Kısaca hayatın bütününde dosdoğru olmak…
Bu bir hayat düsturu, Rabbimizin bizden istediklerinin özü.
Doğruluk, imanın söz ve amellerle dış dünyaya aksedişi.
Rabbimiz bu aksedişi bizden istiyor. Bunu ifade eden nice ayet-i kerimeler ve hadis-i şerifler vardır:
Zikr-i Hakim’de mü’minlere verilen şu müjdeye dikkat ediniz:
“İman eden ve salih amel işleyenleri altlarından ırmaklar akan cennet bahçeleri ile müjdele! Cennet meyvelerinden her biri kendilerine rızık olarak verildikçe ‘Daha önce de dünyada bununla rızıklanmıştık.’ derler. Kendilerine bahşedilen bu rızıklar dünyadaki meyvelere benzer olarak kendilerine sunulur.” (Bakara 2/25)
Bu ayet-i kerimede dikkat çekmek istediğimiz Cennet bahçeleri ve meyvelerinden ziyade bu nimetleri hak edenlerin imanlarını salih amellerinin takip edişidir.
Zikr-i Hakîm’de ne zaman iman zikredilse arkasından bu imanı dışarıya aksettiren güzel, salih amellere vurgu yapılır. Bunun misallerinden biri de zikredilen ayet-i kerimedir. Bunun daha nice örnekleri vardır.
Kur’an-ı Kerim’de mü’min tarif edilirken; “O, Allah’a iman edendir.” diye tarif edilmiyor. Allah’a imanının dış dünyaya aksedişine vurgular yapıyor, misaller sergiliyor. Enfâl Sûresi’nin 3. ayetinde mü’min şöyle tarif ediliyor:
“Mü’minler o kimselerdir ki; Allah’ın ism-i celâli anılınca kalpleri sevgi ve haşyetle ürperir, kendilerine Allah’ın ayetleri okunduğunda onu kabul edip, emir ve yasaklarını yerine getirerek hayatlarına yansıtır, imanlarına iman katarlar. Onlar Rabblerine gerçekten güvenip dayanan, tevekkül eden kimselerdir.”
Mü’minûn Sûresi’nin ilk ayet-i kerimelerinde mü’minlerin vasıfları sayılıyor. Namazlarını huşû içinde kılışları, lüzumsuz, manasız, boş sözlerden uzak duruşları, zekatı hakkıyla verişleri, iffetlerini koruyuşları, kendilerine verilen emanetlere ve ahidlerine sadakatleri, namazlarını vakitlerinde ve erkanına uygun olarak eda edişleri dile getirildikten sonra Firdevs Bahçeleri’ne varis olacak ve orada ebedî kalacak insanların böyle mü’minler oldukları vurgulanır.2
Bir başka ifadeyle imanın meyvelerinden örnekler sunulur.
Kehf Sûresi’nin 107 ve 108. ayetlerinde de şöyle buyruluyor:
“İman edip salih amel işleyenler için makam olarak Firdevs Bahçeleri vardır. Orada ebedî olarak kalıcıdırlar. Oradan hiç ayrılmak istemeyeceklerdir.”
İmanın peşinden salih amellerin zikredilişi, Kur’ân-ı Kerim’de daha birçok yerde önümüze çıkar ve bizlere ibret levhaları sunar. Bunların en dikkat çekicilerinden biri de şüphesiz Asr Sûresi’nde yer alandır:
“Asra yemin olsun ki! İnsan gerçekten ziyan içindedir. Ancak iman edip hayırlı, güzel, salih amel işleyenler; birbirlerine hakkı tavsiye edenler; sabır ve sebatı tavsiye edenler bundan müstesnadır.”
İmanla salih ameli yanyana getiren bu ayet-i kerimeler, içlerinde taşıdıkları emirler ve irşadlar yanında için için bize bir şey daha emrediyor. İmanımız meyve vermeli, dış dünyaya güzel ameller olarak aksetmelidir. İman yolcusu böyle olur. Mü’min gönüllerden dışarı akseden ameller, bir araya gelince hayat daha güzel, dünya daha huzurlu ve emniyetli olacaktır.
Dışarıya aksetmeyen iman nasıl bir iman olabilir? Varsa neden varlığını belli etmiyor? Veya dış dünyaya kötü davranışlar aksediyor, dillerden kötü kelimeler dökülüyorsa bu nasıl bir imandır? Varlığı ve canlılığı ne kadar korunur?!.
Bir iman meyve vermiyor, güzel amellere dökülmüyorsa kime ne faydası var? İnsanlığa, cemiyete, aileye, çocuklara, bugüne ve gelecek nesillere ne katkısı olur? Güzel ameller olmadan ebedî saadet kazanılır mı?
Bunlar ve daha nice sorular zihinde birbirlerini takip eder. Hepsi üzerinde düşünmeye ve değerlendirilmeye muhtaç sorulardır. Üzerinde münakaşalar, münazaralar da yapılmıştır. Onlara girmeden özetle şunları söylüyoruz:
Amel imandan ayrıdır, ancak amel imanın meyvesi olduğunda, ondan kaynaklandığında değer kazanır. Ebedî saadet yoluna imanla girilir, o yolda amelle yürünür. İman amellerle çiçek açar, meyveler verir. Çiçekler ve meyveler hayatı güzelleştirir, besler, canlandırır. Hayat mânâ kazanır, ölüm mânâ kazanır, geçmiş mânâ kazanır, gelecek mânâ kazanır…
Aile yuvalarımız, iman nurunun dışa aksedişine, güzelliklere güzellik katışına en çok ihtiyaç duyulan ve en layık yerlerdendir. Bunda ihmalkâr olmayınız. Böylece yuvalarınız iman meyvelerinizle gıdalanır, saadetle dolar. Hak-hukuk onunla yerli yerini bulur, emniyet ve huzur gönüllerde taht kurar. Ve güzel ameller hiçbir zaman zayi olmaz. Çünkü din gününün sahibi, herşeye kadir olan Rabbimiz öyle buyuruyor:
“İman edip salih amel işleyenler bilmelidirler ki, biz güzel ameller işleyenlerin ecrini zayi etmeyiz.”
(Kehf 18/ 30)
Dr. M. Şerafettin KALAY
1 Sahih-i Müslim, İman (1/ 65)
2 Bak: Mü’minûn Sûresi (23) Âyet : 1-11.
http://www.siyerinebi.com/tr/imaninizi-hayirli-guzel-amellerle-dis-dunyaya-aksettiriniz
2 Bak: Mü’minûn Sûresi (23) Âyet : 1-11.
http://www.siyerinebi.com/tr/imaninizi-hayirli-guzel-amellerle-dis-dunyaya-aksettiriniz
8 Aralık 2017 Cuma
Yuvanızı Karşılıklı Sevgi, Rahmet ve Şefkat Temelleri Üzerine Kurunuz-Dr. M. Şerafettin KALAY
Abdullah ibn Amr ibn Âs (r.a) rivayet ediyor: Rasûlullah (s.a.s) buyurdu ki:
“Rahmân olan Allah, merhamet edenlere merhamet eder. Yeryüzündekilere merhamet edin ki, gökyüzündeki de size merhamet etsin.”[1]
Merhamet, yeri ve yönü doğru olduğunda güzeldir. Aile içinde daha da güzeldir. Sevgiyle yoğrulduğunda çok daha güzeldir. Hatta yuvaların temel taşıdır.
Şu ayet-i kerimeyi dikkatle okuyunuz ve bizlere ne emrettiği, bizleri neye irşad ettiği üzerinde tefekkür ediniz:
“Kaynaşıp huzur duymanız için size kendi cinsinizden eşler yaratıp aranızda sevgi ve merhamet geliştirmesi onun varlığı ve yüceliğinin delillerindendir. Doğrusu bunda düşünen, tefekkür eden bir topluluk için gerçekten ibret vardır.” (Rum 30/21)
Yuvaların kuruluşuna dikkat ediniz. Kısa bir zaman dilimi öncesinde birbirini hiç tanımayan nice kadın ve erkek, gün gelir bir vesileyle tanışır, giderek birbirleriyle kaynaşır ve yeni bir yuva kurarlar. Hayatın geri kalan basamaklarını birlikte tırmanmaya başlar böylece birbirlerine en yakın iki insan haline gelirler. Acıda tatlıda, varlık ve yoklukta beraber olmaya azmederler. Sırlarını birbirlerine açar, dertleşir, zorlukları aşmak için birbirlerine destek olurlar; ileriye yönelik hayaller kurarlar. Birbirlerinde huzur bulurlar. Aralarında sevgi ve rahmet oluşur. Onlar artık bir aile olmuşlardır. Onların sayesinde önceki aileleri kenetlenir, kaynaşır. Ailenin uzakta kalan fertleri zamanla birbirini tanır. Önlerinde yeni bir dünya, yeni ufuklar açılır. Yeni dost halkaları meydana gelir.
Eşler birbirlerine kendi kardeşleri, anne, baba ve yakınları yanında davranamayacağı kadar rahat davranabilir; onlara karşı açılamayan perdeler açılır; sırlar, hayaller, ümitler paylaşılır.
Anne-baba, kardeş-akraba bağlarının kıymeti oldukça büyüktür ve bu bağlar meşru ölçüler içinde titizlik gösterilmesi gereken bağlardır. Ancak evlilik ve yuva bağı, diğerlerinden çok başka, daha değişik bir bağdır.
Diğer bir ifade ile bir erkeğe en yakın varlık artık bir kadın, bir kadına en yakın varlık da bir erkektir. Onlar birbirlerinin hasmı değil birbirlerini bütünleyicidirler.
Kadın ve erkeğin her birine tek tek yaşama imkânı verilmiştir ama gerçek saadet, bütünlüktedir. Yaratılış böyledir ve böyle olması gerekir.
Rabbimiz:
“Ey İnsanlar! Biz sizi bir erkek ve bir kadından yarattık. Birbirinizle tanışmanız, kaynaşmanız, belirgin niteliklerle bilinmeniz için sizleri kavimlere, kabilelere ayırdık. Şüphesiz Allah katında en değerli olanınız, en takvalı olanınızdır.Elbette ki Allah her şeyi bütün yönleri ve incelikleriyle bilir ve her şeyden haberdardır.” (Hucurât 49/ 13) buyuruyor.
Bu gerçek bütün yönleriyle idrak edilmeli, güzellik ve değer takvada aranmalı, kalplerin takva duyguları ile dolu olması için gayret gösterilmelidir.
*
Ayet-i kerime “aranızda sevgi ve merhamet geliştirmesi” ifadesiyle dikkatlerimizi bir yuvanın temelinin meveddet ve rahmet olması gerektiğine çekiyor. Meveddet, karşılıklı sevgi demektir. Rahmet ise, bilindiği gibi şefkat, acıma duygusu, merhamet demektir. Haksızlığa, zulme uğratmama ve zulme rıza göstermeme şuurudur.
Hayatın inişleri ve çıkışları, acı ve tatlıları, sevinçleri, kederleri, öfkeleri, hüzünleri, varlık anları, yokluk anları vardır. Hayatın seyri içinde işlenen hatalar vardır. Doğru yapıldığı zannedilip de sonradan ciddi bir hata olduğu anlaşılanlar da vardır. Bir yuva içinde bütün bunlar yaşanabilir, her bir yuva bu merhalelerden geçebilir. Yaşanan bütün fırtınalardan, depremlerden, girilen bütün girdaplardan yuvayı kurtaracak olan, temelinin meveddet ve rahmet üzerine sağlam bir şekilde kurulu olmasıdır.
Gönül inceliği, zarafeti gerçek bir nimettir; kaybı da büyük bir kayıptır. Allah Rasûlü (s.a.s) bunu şöyle vurgular:
“Kim, incelik, edep ve terbiyeden mahrum edilmişse, o kişi bütün hayırdan mahrum edilmiştir.” [2]
Eşlerden her biri, kendi üzerine düşeni yerine getirmeye gayret ettiği gibi, yaşanılan dünyanın her zaman güllük gülistanlık olmadığını, rüzgârın her zaman istenilen taraftan esmediğini bilmeli; sıkıntılı, acılı, gergin anların, varlık ve yokluk zamanlarının olduğunu fark etmeli; zaman zaman kendini eşinin yerine koyarak yaşanılanları onun açısından da değerlendirmelidir. Gergin ve sıkıntılı anlarında eşinin üstüne gitmemeli, rahatlatıcı tavır ve sözler sergilemeli, toplanan bulutları, şimşekleri yavaş yavaş dağıtmasını bilmelidir. Ortalık rahatlayınca, gerginliğin sebebi sorulmalı, öğrenilince de ortadan kaldırılması veya sabır ve tahammülle karşılanması konusunda yardımlaşılmalıdır.
Sevgi ve rahmet, karşılıklı hukukun korunma kaynağıdır. İşlenecek hataları affedici olabilmek gönülde güzel duygular canlandırır. Affedene olgunluk verir, affedilene sevgi ve hürmet aşılar. Yuvanın devamı ve saadeti için bunlar gerçekten lüzumludur.
Sevgi ve rahmet, karşılıklı fedakârlıkların, kalp kazanıcı, gönül alıcı davranışların da kaynağıdır. Yuvalar bunlarla çiçek açar, bunlarla yeni baharlar yaşar. Bunlarla gelecek günlere güvenle bakar, bunlarla ümitlerine ümit ekler. Hayat ırmağının şırıltıları, böyle olunca daha güzel, çiçekler arasından ummana yol alışı daha şirindir…
[1] Sünen-i Ebû Davud, Edeb (5/ 231), Sünen-i Tirmizî, Birr ve Sıla (4/ 323-324) .
[2] Sahih-i Müslim, Birr ve Sıla (4/ 2003), Sünen -i Ebû Davud, Edeb (5/157).
http://www.siyerinebi.com/tr/yuvanizi-karsilikli-sevgi-rahmet-ve-sefkat-temelleri-uzerine-kurunuz
“Rahmân olan Allah, merhamet edenlere merhamet eder. Yeryüzündekilere merhamet edin ki, gökyüzündeki de size merhamet etsin.”[1]
Merhamet, yeri ve yönü doğru olduğunda güzeldir. Aile içinde daha da güzeldir. Sevgiyle yoğrulduğunda çok daha güzeldir. Hatta yuvaların temel taşıdır.
Şu ayet-i kerimeyi dikkatle okuyunuz ve bizlere ne emrettiği, bizleri neye irşad ettiği üzerinde tefekkür ediniz:
“Kaynaşıp huzur duymanız için size kendi cinsinizden eşler yaratıp aranızda sevgi ve merhamet geliştirmesi onun varlığı ve yüceliğinin delillerindendir. Doğrusu bunda düşünen, tefekkür eden bir topluluk için gerçekten ibret vardır.” (Rum 30/21)
Yuvaların kuruluşuna dikkat ediniz. Kısa bir zaman dilimi öncesinde birbirini hiç tanımayan nice kadın ve erkek, gün gelir bir vesileyle tanışır, giderek birbirleriyle kaynaşır ve yeni bir yuva kurarlar. Hayatın geri kalan basamaklarını birlikte tırmanmaya başlar böylece birbirlerine en yakın iki insan haline gelirler. Acıda tatlıda, varlık ve yoklukta beraber olmaya azmederler. Sırlarını birbirlerine açar, dertleşir, zorlukları aşmak için birbirlerine destek olurlar; ileriye yönelik hayaller kurarlar. Birbirlerinde huzur bulurlar. Aralarında sevgi ve rahmet oluşur. Onlar artık bir aile olmuşlardır. Onların sayesinde önceki aileleri kenetlenir, kaynaşır. Ailenin uzakta kalan fertleri zamanla birbirini tanır. Önlerinde yeni bir dünya, yeni ufuklar açılır. Yeni dost halkaları meydana gelir.Eşler birbirlerine kendi kardeşleri, anne, baba ve yakınları yanında davranamayacağı kadar rahat davranabilir; onlara karşı açılamayan perdeler açılır; sırlar, hayaller, ümitler paylaşılır.
Anne-baba, kardeş-akraba bağlarının kıymeti oldukça büyüktür ve bu bağlar meşru ölçüler içinde titizlik gösterilmesi gereken bağlardır. Ancak evlilik ve yuva bağı, diğerlerinden çok başka, daha değişik bir bağdır.
Diğer bir ifade ile bir erkeğe en yakın varlık artık bir kadın, bir kadına en yakın varlık da bir erkektir. Onlar birbirlerinin hasmı değil birbirlerini bütünleyicidirler.
Kadın ve erkeğin her birine tek tek yaşama imkânı verilmiştir ama gerçek saadet, bütünlüktedir. Yaratılış böyledir ve böyle olması gerekir.
Rabbimiz:
“Ey İnsanlar! Biz sizi bir erkek ve bir kadından yarattık. Birbirinizle tanışmanız, kaynaşmanız, belirgin niteliklerle bilinmeniz için sizleri kavimlere, kabilelere ayırdık. Şüphesiz Allah katında en değerli olanınız, en takvalı olanınızdır.Elbette ki Allah her şeyi bütün yönleri ve incelikleriyle bilir ve her şeyden haberdardır.” (Hucurât 49/ 13) buyuruyor.
Bu gerçek bütün yönleriyle idrak edilmeli, güzellik ve değer takvada aranmalı, kalplerin takva duyguları ile dolu olması için gayret gösterilmelidir.
*
Ayet-i kerime “aranızda sevgi ve merhamet geliştirmesi” ifadesiyle dikkatlerimizi bir yuvanın temelinin meveddet ve rahmet olması gerektiğine çekiyor. Meveddet, karşılıklı sevgi demektir. Rahmet ise, bilindiği gibi şefkat, acıma duygusu, merhamet demektir. Haksızlığa, zulme uğratmama ve zulme rıza göstermeme şuurudur.
Hayatın inişleri ve çıkışları, acı ve tatlıları, sevinçleri, kederleri, öfkeleri, hüzünleri, varlık anları, yokluk anları vardır. Hayatın seyri içinde işlenen hatalar vardır. Doğru yapıldığı zannedilip de sonradan ciddi bir hata olduğu anlaşılanlar da vardır. Bir yuva içinde bütün bunlar yaşanabilir, her bir yuva bu merhalelerden geçebilir. Yaşanan bütün fırtınalardan, depremlerden, girilen bütün girdaplardan yuvayı kurtaracak olan, temelinin meveddet ve rahmet üzerine sağlam bir şekilde kurulu olmasıdır.
Gönül inceliği, zarafeti gerçek bir nimettir; kaybı da büyük bir kayıptır. Allah Rasûlü (s.a.s) bunu şöyle vurgular:
“Kim, incelik, edep ve terbiyeden mahrum edilmişse, o kişi bütün hayırdan mahrum edilmiştir.” [2]
Eşlerden her biri, kendi üzerine düşeni yerine getirmeye gayret ettiği gibi, yaşanılan dünyanın her zaman güllük gülistanlık olmadığını, rüzgârın her zaman istenilen taraftan esmediğini bilmeli; sıkıntılı, acılı, gergin anların, varlık ve yokluk zamanlarının olduğunu fark etmeli; zaman zaman kendini eşinin yerine koyarak yaşanılanları onun açısından da değerlendirmelidir. Gergin ve sıkıntılı anlarında eşinin üstüne gitmemeli, rahatlatıcı tavır ve sözler sergilemeli, toplanan bulutları, şimşekleri yavaş yavaş dağıtmasını bilmelidir. Ortalık rahatlayınca, gerginliğin sebebi sorulmalı, öğrenilince de ortadan kaldırılması veya sabır ve tahammülle karşılanması konusunda yardımlaşılmalıdır.
Sevgi ve rahmet, karşılıklı hukukun korunma kaynağıdır. İşlenecek hataları affedici olabilmek gönülde güzel duygular canlandırır. Affedene olgunluk verir, affedilene sevgi ve hürmet aşılar. Yuvanın devamı ve saadeti için bunlar gerçekten lüzumludur.
Sevgi ve rahmet, karşılıklı fedakârlıkların, kalp kazanıcı, gönül alıcı davranışların da kaynağıdır. Yuvalar bunlarla çiçek açar, bunlarla yeni baharlar yaşar. Bunlarla gelecek günlere güvenle bakar, bunlarla ümitlerine ümit ekler. Hayat ırmağının şırıltıları, böyle olunca daha güzel, çiçekler arasından ummana yol alışı daha şirindir…
[1] Sünen-i Ebû Davud, Edeb (5/ 231), Sünen-i Tirmizî, Birr ve Sıla (4/ 323-324) .
[2] Sahih-i Müslim, Birr ve Sıla (4/ 2003), Sünen -i Ebû Davud, Edeb (5/157).
http://www.siyerinebi.com/tr/yuvanizi-karsilikli-sevgi-rahmet-ve-sefkat-temelleri-uzerine-kurunuz
Kaydol:
Kayıtlar (Atom)