YARATAN RABBİNİN ADIYLA OKU!!!
15 Eylül 2017 Cuma
14 Eylül 2017 Perşembe
İman Meselesinde İki Mühim Kavram: Tevhid ve Şirk
Muhammed Emin Yıldırım Hocanın, Akaid Medresesi’nde “İman Meselesinde İki Büyük Kavram: Tevhid ve Şirk” konusunu işledi.
Ders Notları:Kur’an-ı Kerim, defaatle ‘ekserü’n-nas’ yani insanların çoğunun, akletmediğini, şükretmediğini, iman etmediğini, küfürde direttiklerini, inkârı içselleştirdiklerini bize beyan etmektedir.
“İnsanların çoğu akletmezler”
“İnsanların çoğu şükretmezler”
“İnsanların çoğu iman etmezler.”
“İnsanların çoğu küfürden başkasını kabullenmezler.”
Ders Notları:Kur’an-ı Kerim, defaatle ‘ekserü’n-nas’ yani insanların çoğunun, akletmediğini, şükretmediğini, iman etmediğini, küfürde direttiklerini, inkârı içselleştirdiklerini bize beyan etmektedir.
“İnsanların çoğu akletmezler”
“İnsanların çoğu şükretmezler”
“İnsanların çoğu iman etmezler.”
“İnsanların çoğu küfürden başkasını kabullenmezler.”
(Kurtubî, Tefsir, XIV, 277)
“İmanın anlaşılması için temel kavramları ortaya koymuş ve o kavramlar üzerinden imanı onların dünyasına taşımıştır.”
Tevhid, vahdet veya vuhud kökünden gelen bir mastardır. Sözlük anlamı: Bir, birlik, birlemek ve teklemek demektir. Yani Bir olanı birlemektir aslında…
Ümmetin vahdeti ancak tevhid ile sağlanabilir. Tevhid olmazsa, vahdette olmayacaktır.
İmanda vahdetin adı tevhid, sosyal hayatta tevhidin adı vahdettir.
İstilahi manasına gelince tevhid: Allah’ın tek olduğuna, eşi, benzeri, muadili, rakibi, muarızı, hasmı olmadığına, evrende hâkimiyeti onunla paylaşan hiçbir şey olmadığına kesinkes inanmaktır.
Kur’an’ın üç temel konusu: Tevhid, Nübüvvet ve Haşr
Kur’an’da tevhidin üç temel alanı: Ulûhiyette tevhid, Rububiyette tevhid, Ubudiyette tevhid
Ulûhiyette tevhid: Allah’tan başka ilah yoktur.
Rububiyette tevhid: Allah’tan başka hüküm koyacak yoktur.
Ubudiyette tevhid: Allah’tan başka ibadet edilecek yoktur.
Ulûhiyette Tevhid’in de üç temel alanı vardır:
Allah’ın (cc) Zatında Tevhid
Sıfatlarında Tevhid
Fiillerinde Tevhid
Rızıkta, korkuda, ümitte, sevgide, güçte, kudrette yani aklınıza gelen hayatın her alanında tevhid, bir olanı birlemek olmalı ki, gerçek manada muvahhid olunabilsin.
Tevhidin üç temel alanı/çevresi var:
1. Bir olan ve birlenen: Allah
2. Biri birlemek zorunda olan: İnsan
3. Birin yarattığı imtihan yurdu olan dünyanın da içinde bulunduğu: Kâinat
Rabbimizin nazarında tevhid ne demektir?
Tevhid, Allah’ın sıfatlarında ve fiilerinde mükemmelliğinin ilanıdır.
Tevhid, Allah’ın kulları üzerindeki hakkıdır.
Tevhid, Allah’ın en hassas olduğu mevzudur.
Tevhid, Allah’ın kullarını elçileri aracılığı ile davet ettiği en temel hakikattir.
Tevhid, Allah’ın kullarına mükâfatlarını ulaştıracağı en önemli sebeptir.
İnsan nazarında tevhid ne demektir?
Tevhid, ruhun, aklın ve bedenin özgürlüğüdür.
Tevhid, insana şeref kazandırtan en önemli adımdır.
Tevhid, insanın fıtratına kotlanmış huduri bir bilgidir.
Tevhid, insanı parçalanmaktan, bölmekten, bölünmekten kurtaran en mühim vesiledir.
Tevhid, bütün beşeri boyalardan arınıp, Allah’ın boyası ile boyalanmaktır.
Kâinat çerçevesinden bakınca tevhid ne demektir?
Tevhid, kâinatın hakikatidir.
Tevhid, varlığın sırrıdır.
Tevhid, âlemlerin dengesidir.
Tevhid, bütün bir varlığın Allah adına ve Allah namına okunmasıdır.
Tevhid, mahlûkatın kesreti üzerinden, Halik’ın vahdetine ulaşmaktır.
el-Vahid isminin el-Ahad isminden farkları nelerdir?
1. Vahid ismi Allah’ın birliğini sübuti sıfatları (ne olduğunu belirten) bağlamında ifade eder. Ama Ahad ismi, Allah’ın birliğini selbî sıfatlar (ne olmadığını belirten) bağlamında ifade eder.
2. Ahad ismi Allah’ın ezelden beri bir olduğuna, Vahid ismi Allah’ın ebede kadar bir olacağına işaret eder.
3. Ahad ismi Allah’ın zatı bakımından, Vahid ismi sıfatları bakımından bir olduğunu belirtir.
Bundan dolayıdır ki, Vahid kelimesinin Vuhdan diye cemi varken, Ahad isminin cemi yoktur.
4. Vahid kelimesi sayı anlamında bir şeyi nitelendirmek için kullanılırken, Ahad kelimesi böyle bir nitelendirme için kullanılmaz.
5. Vahid kelimesi birliği ifade eder, Ahad kelimesi kesinkes birliği ifade eder.
6. Vahid ismi ispatta, Ahad ismi nefiyde kullanılır.
Sahabe’ye böyle bir tevhid bilincini kazandırtan neydi?
1. Doğru ve güvenilir bir rehber
2. Hakikatin ağırlığına uygun bir üslup
3. Ön yargılardan uzak bir zihin
Efendimiz (sas) çok sade ve yalın bir şekilde 23 yıllık risalet vazifesi boyunca dilinden düşürmeği bir nebevî haykırış vardı. Neydi bu? “Kulu La ilahe illallah tuflihu/ La ilahe illalah deyin kurtulun!”
“Rabbim buyurdu ki: “Kullarımdan bir kısmı mümin, bir kısmı kâfir olarak sabahladı. ‘Allah’ın rahmet ve bereketi ile bize yağmur yağdı’ diyen; Bana inanmış, yıldızı inkâr etmiş olur. ‘Falan ve filan yıldızın batıp doğması ile üzerimize yağmur yağdı diyen de, Beni inkâr etmiş, yıldıza inanmış olur.” (Buhari, Ezan,156)
“Sübhanallah! Siz ne dediğinizin farkında mısınız? Siz aynen İsrailoğullarının Musa’dan istediğini benden istiyorsunuz. Onlar demişlerdi ki: “اجْعَل لَّنَا إِلَهًا كَمَا لَهُمْ آلِهَةٌ/Onların ilahları gibi bizim içinde bir ilah yap!” (Araf, 138)
"Nefsim kudret elinde bulunan Allahu Teâla’ya yemin ederim ki, böyle yapmakla sizden öncekilerin yolunu takip edeceksiniz.” (Tirmizi, Fiten, 18)
“Sen ne dediğinin farkında mısın? Nasıl sen beni Allah’a denk tutarsın. Ne demek, Allah’ın dilediği ve benim dilediğim, meşiet yani dilemek sadece Allah’ındır. Allah’ın dilediği de ve sözünü öylece tamamla!” (Ahmed b. Hanbel, el-Müsned, 1/283)
“Sen ne fena bir hatipsin. O ikisine diyeceğine ayrı ayrı; ‘Allah ve Resulü’ne isyan eden ise muhakkak sapıtmıştır’ deseydin ya!” (Müslim, Cuma, 48)
“Vallahi! Ben yarın nefisimin başına geleceklerden emin değilim. Ben nasıl yarın olacakları bilebilirim ki? Ben ancak bana bildirileni bilebilirim. Siz böyle söylemeyin, biraz önce okuduklarınızı; yani Bedir şehitleri için söylediklerinizi tekrarlayın.”
“Yalnız biri iste; başkaları istenmeye değmiyor.
“Biri çağır; başkaları imdada gelmiyor.
“Biri talep et; başkaları lâyık değiller.
“Biri gör; başkaları her vakit görünmüyorlar, zevâl perdesinde saklanıyorlar.
“Biri bil; mârifetine yardım etmeyen başka bilmekler faydasızdır.
“Biri söyle; Ona âit olmayan sözler, mâlâyânî sayılabilir.” (17. Söz)
Şirk muhtevasına göre beş kısma ayrılır:
1. Şirk-i istiklâl
Vasıtasız şirk; Mecûsîler’le düalist inanç gruplarında görüldüğü gibi iki ilâhın varlığını kabul etmek.
2. Şirk-i teb‘îz
Kısmî şirk; Allah’ın birliğini kabul etmekle birlikte Hıristiyanlık’taki teslîs inancı gibi ilâhlardan oluşan bir tanrı inancını benimsemek.
3. Şirk-i takrîb
Allah’a yakınlık sağlamaları ve O’nun katında şefaatçi olmaları için putlara ve heykellere tapınmak.
4. Şirk-i taklîd
Câhiliye Arapları’nda olduğu gibi atalarını taklit ederek putlara ve heykellere ilâh niteliği nisbet etmek.
5. Şirk-i esbâb
Tabiat kanunlarının Allah’ın yaratmasıyla değil nesne ve olayların doğalarının gereği olduğuna inanmak. (Yeni İlm-i Kelâm, II, 102-103).
Meseleyi farklı bir boyutta ele alsak ve şuan 21. yüzyıl insanı olarak, bugünün şirklerini saysak, onlar içinde şunları söyleyebiliriz:
1. Hâkimiyet Şirki
2. Velayet Şirki
3. Tevessül/Vesile Şirki
4. İstiğaze/Yardım isteme Şirki
5. İtaat Şirki
Türleri açısından şirki ele alsak, aynen küfürde olduğu gibi, iki kısımda ele almalıyız.
1. Büyük Şirk
2. Küçük Şirk
Ya da;
1. Açık Şirk
2. Gizli Şirk
Kelime-i Tevhid’in Anlamı
Şimdi bu mesajları bellemek için Kelime-i Tevhid’in anlamı üzerinden biraz durmalıyız. Nedir Kelime-i Tevhid? Dört kelimeden, iki cümleden oluşan bir terkiptir: La ilahe illallah
La
İlahe
İlla
Allah
Dört kelime…
İki cümle ise: La ilahe nefiy
İlalllah: İspat
“La İlahe” nasıl anlaşılmalı?
1. İmha olmadan, inşa olmaz.
2. Reddedilmeden, kabul edilmez.
3. Temizlemeden, davet gerçekleşmez.
4. Kazımadan, boya sürülmez.
5. Zararlı olan defedilmeden, yararlı olan celp edilemez.
“İllallah” nasıl anlaşılmalı?
1. ‘Allah’ demek yetmez, sadece ve sadece ‘Allah’ demek gerekir.
2. ‘Evet’ demek yetmez, önce gür bir seda ile ‘Hayır’ demek gerekir.
3. ‘İman’ etmek yetmez, evvelinde ‘İnkâr’ etmek gerekir.
4. ‘Hakka’ ittiba etmek yetmez, öncesinde ‘Batılı’ izale etmek gerekir.
5. ‘Ben’ demek yetmez, Fatiha Süresi’nin bilincine ererek, ‘Biz’ demek gerekir.
“İmanın anlaşılması için temel kavramları ortaya koymuş ve o kavramlar üzerinden imanı onların dünyasına taşımıştır.”
Tevhid, vahdet veya vuhud kökünden gelen bir mastardır. Sözlük anlamı: Bir, birlik, birlemek ve teklemek demektir. Yani Bir olanı birlemektir aslında…
Ümmetin vahdeti ancak tevhid ile sağlanabilir. Tevhid olmazsa, vahdette olmayacaktır.
İmanda vahdetin adı tevhid, sosyal hayatta tevhidin adı vahdettir.
İstilahi manasına gelince tevhid: Allah’ın tek olduğuna, eşi, benzeri, muadili, rakibi, muarızı, hasmı olmadığına, evrende hâkimiyeti onunla paylaşan hiçbir şey olmadığına kesinkes inanmaktır.
Kur’an’ın üç temel konusu: Tevhid, Nübüvvet ve Haşr
Kur’an’da tevhidin üç temel alanı: Ulûhiyette tevhid, Rububiyette tevhid, Ubudiyette tevhid
Ulûhiyette tevhid: Allah’tan başka ilah yoktur.
Rububiyette tevhid: Allah’tan başka hüküm koyacak yoktur.
Ubudiyette tevhid: Allah’tan başka ibadet edilecek yoktur.
Ulûhiyette Tevhid’in de üç temel alanı vardır:
Allah’ın (cc) Zatında Tevhid
Sıfatlarında Tevhid
Fiillerinde Tevhid
Rızıkta, korkuda, ümitte, sevgide, güçte, kudrette yani aklınıza gelen hayatın her alanında tevhid, bir olanı birlemek olmalı ki, gerçek manada muvahhid olunabilsin.
Tevhidin üç temel alanı/çevresi var:
1. Bir olan ve birlenen: Allah
2. Biri birlemek zorunda olan: İnsan
3. Birin yarattığı imtihan yurdu olan dünyanın da içinde bulunduğu: Kâinat
Rabbimizin nazarında tevhid ne demektir?
Tevhid, Allah’ın sıfatlarında ve fiilerinde mükemmelliğinin ilanıdır.
Tevhid, Allah’ın kulları üzerindeki hakkıdır.
Tevhid, Allah’ın en hassas olduğu mevzudur.
Tevhid, Allah’ın kullarını elçileri aracılığı ile davet ettiği en temel hakikattir.
Tevhid, Allah’ın kullarına mükâfatlarını ulaştıracağı en önemli sebeptir.
İnsan nazarında tevhid ne demektir?
Tevhid, ruhun, aklın ve bedenin özgürlüğüdür.
Tevhid, insana şeref kazandırtan en önemli adımdır.
Tevhid, insanın fıtratına kotlanmış huduri bir bilgidir.
Tevhid, insanı parçalanmaktan, bölmekten, bölünmekten kurtaran en mühim vesiledir.
Tevhid, bütün beşeri boyalardan arınıp, Allah’ın boyası ile boyalanmaktır.
Kâinat çerçevesinden bakınca tevhid ne demektir?
Tevhid, kâinatın hakikatidir.
Tevhid, varlığın sırrıdır.
Tevhid, âlemlerin dengesidir.
Tevhid, bütün bir varlığın Allah adına ve Allah namına okunmasıdır.
Tevhid, mahlûkatın kesreti üzerinden, Halik’ın vahdetine ulaşmaktır.
el-Vahid isminin el-Ahad isminden farkları nelerdir?
1. Vahid ismi Allah’ın birliğini sübuti sıfatları (ne olduğunu belirten) bağlamında ifade eder. Ama Ahad ismi, Allah’ın birliğini selbî sıfatlar (ne olmadığını belirten) bağlamında ifade eder.
2. Ahad ismi Allah’ın ezelden beri bir olduğuna, Vahid ismi Allah’ın ebede kadar bir olacağına işaret eder.
3. Ahad ismi Allah’ın zatı bakımından, Vahid ismi sıfatları bakımından bir olduğunu belirtir.
Bundan dolayıdır ki, Vahid kelimesinin Vuhdan diye cemi varken, Ahad isminin cemi yoktur.
4. Vahid kelimesi sayı anlamında bir şeyi nitelendirmek için kullanılırken, Ahad kelimesi böyle bir nitelendirme için kullanılmaz.
5. Vahid kelimesi birliği ifade eder, Ahad kelimesi kesinkes birliği ifade eder.
6. Vahid ismi ispatta, Ahad ismi nefiyde kullanılır.
Sahabe’ye böyle bir tevhid bilincini kazandırtan neydi?
1. Doğru ve güvenilir bir rehber
2. Hakikatin ağırlığına uygun bir üslup
3. Ön yargılardan uzak bir zihin
Efendimiz (sas) çok sade ve yalın bir şekilde 23 yıllık risalet vazifesi boyunca dilinden düşürmeği bir nebevî haykırış vardı. Neydi bu? “Kulu La ilahe illallah tuflihu/ La ilahe illalah deyin kurtulun!”
“Rabbim buyurdu ki: “Kullarımdan bir kısmı mümin, bir kısmı kâfir olarak sabahladı. ‘Allah’ın rahmet ve bereketi ile bize yağmur yağdı’ diyen; Bana inanmış, yıldızı inkâr etmiş olur. ‘Falan ve filan yıldızın batıp doğması ile üzerimize yağmur yağdı diyen de, Beni inkâr etmiş, yıldıza inanmış olur.” (Buhari, Ezan,156)
“Sübhanallah! Siz ne dediğinizin farkında mısınız? Siz aynen İsrailoğullarının Musa’dan istediğini benden istiyorsunuz. Onlar demişlerdi ki: “اجْعَل لَّنَا إِلَهًا كَمَا لَهُمْ آلِهَةٌ/Onların ilahları gibi bizim içinde bir ilah yap!” (Araf, 138)
"Nefsim kudret elinde bulunan Allahu Teâla’ya yemin ederim ki, böyle yapmakla sizden öncekilerin yolunu takip edeceksiniz.” (Tirmizi, Fiten, 18)
“Sen ne dediğinin farkında mısın? Nasıl sen beni Allah’a denk tutarsın. Ne demek, Allah’ın dilediği ve benim dilediğim, meşiet yani dilemek sadece Allah’ındır. Allah’ın dilediği de ve sözünü öylece tamamla!” (Ahmed b. Hanbel, el-Müsned, 1/283)
“Sen ne fena bir hatipsin. O ikisine diyeceğine ayrı ayrı; ‘Allah ve Resulü’ne isyan eden ise muhakkak sapıtmıştır’ deseydin ya!” (Müslim, Cuma, 48)
“Vallahi! Ben yarın nefisimin başına geleceklerden emin değilim. Ben nasıl yarın olacakları bilebilirim ki? Ben ancak bana bildirileni bilebilirim. Siz böyle söylemeyin, biraz önce okuduklarınızı; yani Bedir şehitleri için söylediklerinizi tekrarlayın.”
“Yalnız biri iste; başkaları istenmeye değmiyor.
“Biri çağır; başkaları imdada gelmiyor.
“Biri talep et; başkaları lâyık değiller.
“Biri gör; başkaları her vakit görünmüyorlar, zevâl perdesinde saklanıyorlar.
“Biri bil; mârifetine yardım etmeyen başka bilmekler faydasızdır.
“Biri söyle; Ona âit olmayan sözler, mâlâyânî sayılabilir.” (17. Söz)
Şirk muhtevasına göre beş kısma ayrılır:
1. Şirk-i istiklâl
Vasıtasız şirk; Mecûsîler’le düalist inanç gruplarında görüldüğü gibi iki ilâhın varlığını kabul etmek.
2. Şirk-i teb‘îz
Kısmî şirk; Allah’ın birliğini kabul etmekle birlikte Hıristiyanlık’taki teslîs inancı gibi ilâhlardan oluşan bir tanrı inancını benimsemek.
3. Şirk-i takrîb
Allah’a yakınlık sağlamaları ve O’nun katında şefaatçi olmaları için putlara ve heykellere tapınmak.
4. Şirk-i taklîd
Câhiliye Arapları’nda olduğu gibi atalarını taklit ederek putlara ve heykellere ilâh niteliği nisbet etmek.
5. Şirk-i esbâb
Tabiat kanunlarının Allah’ın yaratmasıyla değil nesne ve olayların doğalarının gereği olduğuna inanmak. (Yeni İlm-i Kelâm, II, 102-103).
Meseleyi farklı bir boyutta ele alsak ve şuan 21. yüzyıl insanı olarak, bugünün şirklerini saysak, onlar içinde şunları söyleyebiliriz:
1. Hâkimiyet Şirki
2. Velayet Şirki
3. Tevessül/Vesile Şirki
4. İstiğaze/Yardım isteme Şirki
5. İtaat Şirki
Türleri açısından şirki ele alsak, aynen küfürde olduğu gibi, iki kısımda ele almalıyız.
1. Büyük Şirk
2. Küçük Şirk
Ya da;
1. Açık Şirk
2. Gizli Şirk
Kelime-i Tevhid’in Anlamı
Şimdi bu mesajları bellemek için Kelime-i Tevhid’in anlamı üzerinden biraz durmalıyız. Nedir Kelime-i Tevhid? Dört kelimeden, iki cümleden oluşan bir terkiptir: La ilahe illallah
La
İlahe
İlla
Allah
Dört kelime…
İki cümle ise: La ilahe nefiy
İlalllah: İspat
“La İlahe” nasıl anlaşılmalı?
1. İmha olmadan, inşa olmaz.
2. Reddedilmeden, kabul edilmez.
3. Temizlemeden, davet gerçekleşmez.
4. Kazımadan, boya sürülmez.
5. Zararlı olan defedilmeden, yararlı olan celp edilemez.
“İllallah” nasıl anlaşılmalı?
1. ‘Allah’ demek yetmez, sadece ve sadece ‘Allah’ demek gerekir.
2. ‘Evet’ demek yetmez, önce gür bir seda ile ‘Hayır’ demek gerekir.
3. ‘İman’ etmek yetmez, evvelinde ‘İnkâr’ etmek gerekir.
4. ‘Hakka’ ittiba etmek yetmez, öncesinde ‘Batılı’ izale etmek gerekir.
5. ‘Ben’ demek yetmez, Fatiha Süresi’nin bilincine ererek, ‘Biz’ demek gerekir.
13 Eylül 2017 Çarşamba
12 Eylül 2017 Salı
11 Eylül 2017 Pazartesi
Hadislerde geçen "bizden değildir" ifadesi nasıl anlaşılmalıdır?
Bismillahirrahmanirrahim. Elhamdülillahi Rabb'il âlemin. Ve sallallahu ve selleme ala seyyidina Muhammed ve ala alihi ve sahbihi ecmaîn.
Hadislerde geçen "bizden değildir" ifadesi nasıl anlaşılmalıdır? Mesela, "Bizi aldatan bizden değildir.", "Komşusu açken tok yatan bizden değildir." gibi...
Soru Detayı
- Efendimiz (asm)'in birçok hadislerinde menfi şeyler yapanları 'bizden değildir.' diyerek ikaz etmesini nasıl anlamalıyız? - Efendimiz'in kutlu dairesinde nasıl sürekli kalabiliriz? O kutlu daireden çıkanlar tekrar kabul edilir mi?
Cevap
Hadisi-i şeriflerde bu gibi yanlış fiilleri işleyenlere "bizden değildir" ifadesinin kullanılması, hakiki iman etmenin ve Müslüman olmanın gereğinin yapılmadığını açıklamak içindir. Yani yapılan bu yanlış fiil, İslam'ın tasvib ettiği sünnet yolu değildir. Yoksa bunları yapan "dinden çıkmış" demek değildir.
Bir kişi dinden çıkmış olsa bile, ona tövbe kapısı açıktır.
Sorularla İslamiyet
Hadislerde geçen "bizden değildir" ifadesi nasıl anlaşılmalıdır? Mesela, "Bizi aldatan bizden değildir.", "Komşusu açken tok yatan bizden değildir." gibi...
Soru Detayı
- Efendimiz (asm)'in birçok hadislerinde menfi şeyler yapanları 'bizden değildir.' diyerek ikaz etmesini nasıl anlamalıyız? - Efendimiz'in kutlu dairesinde nasıl sürekli kalabiliriz? O kutlu daireden çıkanlar tekrar kabul edilir mi?
Cevap
Hadisi-i şeriflerde bu gibi yanlış fiilleri işleyenlere "bizden değildir" ifadesinin kullanılması, hakiki iman etmenin ve Müslüman olmanın gereğinin yapılmadığını açıklamak içindir. Yani yapılan bu yanlış fiil, İslam'ın tasvib ettiği sünnet yolu değildir. Yoksa bunları yapan "dinden çıkmış" demek değildir.
Bir kişi dinden çıkmış olsa bile, ona tövbe kapısı açıktır.
Sorularla İslamiyet
https://sorularlaislamiyet.com/hadislerde-gecen-bizden-degildir-ifadesi-nasil-anlasilmalidir-mesela-bizi-aldatan-bizden-degildir
Sallallahu ve sellem ve ala seyyidina Muhammed ve ala alihi ve sahbihi ecmain. Ve’l hamdüli’llahi rabbi’l âlemin.
Tüm hata ettiklerim nefsimden, isabet ettiklerim Allah-u Teala’dandır.
EN DOĞRUSUNU ALLAH azze ve celle BİLİR
Sallallahu ve sellem ve ala seyyidina Muhammed ve ala alihi ve sahbihi ecmain. Ve’l hamdüli’llahi rabbi’l âlemin.
Tüm hata ettiklerim nefsimden, isabet ettiklerim Allah-u Teala’dandır.
EN DOĞRUSUNU ALLAH azze ve celle BİLİR
10 Eylül 2017 Pazar
Sahâbe’nin İman Anlayışı
Muhammed Emin Yıldırım Hocanın, Akaid Medresesi’nde “Sahabenin İman Anlayışı” konusunu işledi.
Dersten Notlar:Mesrûk b. Ecda (v.63/683) bir sözünde der ki: “Ben Efendimiz’in (sas) ashâbının birçoğunu gördüm ve onlarla beraber zaman geçirdim. Onların hali aynen şuna benzer: Hani susuzluktan sinesi çatlayan toprağa yağmur yağar da o toprak alabildiğince suyu içerisine alır, gerisi ise tertemiz bir halde toprağın üstünde kalır. Sonra o kalan su, suya ihtiyacı olan canlılardan birini, ikisini, onunu, yüzünü sular. Hatta onlardan bazılarının üstlerindeki su arzın tamamını yetecek gibi olur. İşte sahâbe nesli böyle bir nesildir. Onlar Efendimiz’den (sas) aldıkları mesajları önce içlerine almış, o mesajları içselleştirmiş, sonra da durumlarına göre ümmeti o mesajlarla sulamışlar yani nasiplendirmişlerdir.” (Zehebî, et-Tefsir ve’l-Müfessirûn, I, 36)
Hz. Peygamber (sas) imanı nasıl talim etmiştir?
1. Ayrıntılara ve tartışmalara kapı açmadan çok sade ve duru bir şekilde iman esaslarını öğretmiştir.
2. Öncelikle muhataplarını ümmileştirmiş, zihin ve kalplerinde var olan perdeleri kaldırmış, sonra onlara imanı talim etmiştir.
3. İmanın anlaşılması için temel kavramları ortaya koymuş ve o kavramlar üzerinden imanı onların dünyasına taşımıştır.
4. İman meselesinin önem ve değerini her fırsatta gündeme taşımış, kabulünün neler kazandırtacağını, inkârının nelere yol açacağını net bir şekilde ortaya koymuştur.
5. İmanın lezzet ve tadına varmaları için, yol ve yöntemi göstermiş, yüreklerine atılan iman tohumunun meyveye durması için sürekli irtifa kaydeden bir menhec belirlemiştir.
Kur’an- Kerim’de Sahabe
Doğrudan en az 300 ayet Sahabe’yi konu alır ve Sahabe’yi anlatır.
Bu ayetler de Sahabe’nin güzellikleri anlatıldığı gibi, bazı yanlışları da uyarılır.
Mesela; Cuma Süresi 11. ayet, hutbede Hz. Peygamber’i ayakta bırakmaları
Enfal Süresi 67-69 arası ayetler, Bedir esirleri konusunda yapılan ikazları
Ali İmran Süresi 152. ayette Uhud’da dağılmaları konusunda yapılan ikaz
Tevbe Süresi 40. ayette Huneyn’de sayılarının çokluğuna takılıp dağılmaları
Nur Süresi’nde İfk Hadisesine karışan Sahabiler üzerinden yapılan ikazlar
Tevbe Süresi 117. ayette Tebük Gazvesine mazeretsiz iştirak etmeyenlere yapılan ikazlar
Ahzab Süresi 29 ve 30 ayetlerde Annelerimizin dünyevi taleplerine karşı yapılan ikazlar
Kur’an-ı Kerim Sahabe’yi Nasıl Anlatıyor?
1. Sahabe, insanlık tarihinin en hayırlı topluluğudur.
“Siz, insanların iyiliği için ortaya çıkarılmış en hayırlı ümmetsiniz; iyiliği emreder, kötülükten meneder ve Allah’a inanırsınız. Ehl-i kitap da inansaydı, elbet bu, kendileri için çok iyi olurdu. (Gerçi) içlerinde iman edenler var; (fakat) çoğu yoldan çıkmışlardır.” (Ali İmran, 110)
2. Sahabe, hakiki ve sağlam bir imanı ortaya koymuş bir cemaattir.
“İman edip de Allah yolunda hicret ve cihad edenler, (muhacirleri) barındıran ve yardım edenler var ya, işte gerçek müminler onlardır. Onlar için mağfiret ve bol rızık vardır.” (Enfal, 74)
3. Sahabe, iman iddialarını söz ve amelle tasdik eden sadıklar neslidir.
“(Allah’ın verdiği bu ganimet malları,) yurtlarından ve mallarından uzaklaştırılmış olan, Allah’tan bir lütuf ve rıza dileyen, Allah’ın dinine ve Peygamberine yardım eden fakir muhacirlerindir. İşte doğru olanlar bunlardır.” (Haşr, 8)
4. Sahabe, imanlarını Allah’a tasdik ettirerek, rıza makamını elde etmiş bir zümredir.
“(İslâm dinine girme hususunda) öne geçen ilk muhacirler ve ensar ile onlara güzellikle tabi olanlar var ya, işte Allah onlardan razı olmuştur, onlar da Allah’tan razı olmuşlardır. Allah onlara, içinde ebedî kalacakları, zemininden ırmaklar akan cennetler hazırlamıştır. İşte bu büyük kurtuluştur.” (Tevbe, 100)
5. Sahabe, imanın en önemli azığı olan takvayı hayatlarının eksenine yerleştiren bir topluluktur.
“O zaman inkâr edenler, kalplerine taassubu, cahiliye taassubunu yerleştirmişlerdi. Allah da elçisine ve müminlere sükûnet ve güvenini indirdi, onların takvâ sözünü tutmalarını sağladı. Zaten onlar buna lâyık ve ehil kimselerdi. Allah her şeyi bilendir.” (Fetih, 26)
6. Sahabe, sadece iman etmemiş, imanı sevmiş ve bununla akli olgunluğa ermiş bir cemaattir.
“Hem bilin ki, içinizde Allah’ın elçisi vardır. Şayet o, birçok işlerde size uysaydı, sıkıntıya düşerdiniz. Fakat Allah size imanı sevdirmiş ve onu gönüllerinize sindirmiştir. Küfrü, fıskı ve isyanı da size çirkin göstermiştir. İşte doğru yolda olanlar bunlardır.” (Hucurat, 7)
7. Sahabe, imanlarının bir göstergesi olarak müminlere karşı şefkatli, kâfirlere karşı şiddetli bir nesildir.
“Muhammed Allah’ın elçisidir. Beraberinde bulunanlar da kâfirlere karşı çetin, kendi aralarında merhametlidirler…” (Fetih, 29)
8. Sahabe, imanlarının bir işareti olarak Allah’a ibadet etmeyi bir sevda haline getirmiş, bir cemaattir.
“Onları rükûya varırken, secde ederken görürsün. Allah’tan lütuf ve rıza isterler. Onların nişanları yüzlerindeki secde izidir. Bu, onların Tevrat’taki vasıflarıdır. İncil’deki vasıfları da şöyledir: Onlar filizini yarıp çıkarmış, gittikçe onu kuvvetlendirerek kalınlaşmış, gövdesi üzerine dikilmiş bir ekine benzerler ki bu, ekicilerin de hoşuna gider. Allah böylece onları çoğaltıp kuvvetlendirmekle kâfirleri öfkelendirir. Allah onlardan inanıp iyi işler yapanlara mağfiret ve büyük mükâfat vâdetmiştir.” (Fetih, 29)
9. Sahabe, imanlarının kendilerine yüklediği bilinç ile mallarını ve canlarını feda eden bir topluluktur.
“Peygamber ve onunla beraber inananlar, mallarıyla, canlarıyla cihad ettiler. İşte bütün hayırlar onlarındır ve onlar kurtuluşa erenlerin kendileridir.” (Tevbe, 88)
10. Sahabe, imanın kendilerine kazandırttığı isâr ruhu ile hareket eden bir nesildir.
“Daha önceden Medine’yi yurt edinmiş ve gönüllerine imanı yerleştirmiş olan kimseler, kendilerine göç edip gelenleri severler ve onlara verilenlerden dolayı içlerinde bir rahatsızlık hissetmezler. Kendileri zaruret içinde bulunsalar bile onları kendilerine tercih ederler. Kim nefsinin cimriliğinden korunursa, işte onlar kurtuluşa erenlerdir.” (Haşr, 9)
11. Sahabe, iman yolundaki gayretleri ile cenneti kazanmış ve bunun müjdesini bizzat Rabbimizden almış bir nesildir.
“Ne oluyor size ki, Allah yolunda harcamıyorsunuz? Hâlbuki göklerin ve yerin mirası Allah’ındır. Elbette içinizden, fetihten önce harcayan ve savaşanlar, daha sonra harcayıp savaşanlara eşit değildir. Onların derecesi, sonradan infak eden ve savaşanlardan daha yüksektir. Bununla beraber Allah hepsine de en güzel olanı vâdetmiştir. Allah’ın yaptıklarınızdan haberi vardır.” (Hadid, 10)
Kur’an-ı Kerim anlattığı kıssalarla ve bu kıssaların içerisindeki mesajlarla şahsiyetleri inşa etmeyi hedefler…
Tüm bu kıssaların Hz. Peygamber’e (sas) ve Sahabe’ye bir bilinç aşıladığını görüyoruz.
Özellikle Peygamberler dışında anlatılan 5 kıssa, ‘Sahabe’nin İman Anlayışının’ temellerini oluşturmuştur.
Hangileridir bu 5 kıssa?
1. Firavun’un sihirbazlarının iman kıssası
2. Tâlût ve Câlût kıssası
3. Ashab-ı Kehf kıssası
4. Ashab-ı Uhdud kıssası
5. Ashab-ı Karye kıssası
Firavun’un sihirbazlarının iman kıssası
Araf Süresi, 103 ila 126 ayetlerin arasında anlatılır.
“Rabbimiz! Bize dayanma gücü ver ve bizlerin canını Müslümanlar olarak al!”
Tâlût ve Câlût kıssası
Bakara 246 ila 251. ayetler
“Nice az topluluklar var ki, Allah’ın izni ile çok büyük topluluklara galip gelmiştir.”
Ashab-ı Kehf kıssası
Kehf Süresi 9 ila 22 ayetler içerisinde anlatılır.
Ashab-ı Uhdud kıssası
Buruc Süresi 4 ila9 ayetleri içerisinde anlatılır.
Ashab-ı Karye kıssası
Yasin Süresi 13- 29 ayetleri arasında anlatılan kıssadır.
“Şehrin öte ucundan koşarak gelen bir adam dedi ki: “Ey Kavmim! Gönderilen elçilere uyun! Sizden hiçbir ücret istemeyen bu elçilere uyun. “
Bu kıssaların iman noktasında mesajları şunlardı:
1. Firavun’un sihirbazlarının iman kıssası/ Pazarlıksız bir iman
2. Tâlût ve Câlût kıssası/İtaatkar bir iman
3. Ashab-ı Kehf kıssası/Bahanesiz bir iman
4. Ashab-ı Uhdud kıssası/Beklentisiz bir iman
5. Ashab-ı Karye kıssası/İsâr ruhlu bir iman
Sahabe’nin iman anlayışı nasıldı? soruna verilecek cevap şudur: “Onların imanları pazarlıksız bir iman, itaatkar bir iman, bahanesiz bir iman, beklentisiz bir iman ve isâr ruhlu bir imandır.”
Örnekler:
Pazarlıksız bir iman: Abdullah b. Selam
İtaatkâr bir iman: Hudeybiye güzel bir örnektir… Attab b. Esid
Bahanesiz bir iman: Bedir yolunda istişareler Ebu Bekir, Ömer, Miktat b. Amr ve Sa’d b. Muaz
Beklentisiz bir iman: Şeddad b. Hâd isimli sahabenin naklettiği bedevi
İsâr ruhlu bir iman: Yaşamak için yaşamak değil, yaşatmak için yaşamak… Ebû Eyyüb el-Ensari ve Ümmü Haram…
En son bir hadis:
Bera b. Âzib (ra) naklediyor, diyor ki: “Biz Resulullah’ın yanında oturuyorduk. Bir ara bize: “İmanın en sağlam kulpu nedir bilir misiniz?” diye sordu. Sahabe’den biri: “Namaz” dedi. Hz. Peygamber sallallahu aleyhi vesellem: “Namaz güzeldir. Fakat o değildir!” dedi. Bunun üzerine başka bir sahabî: “Ramazan orucu!” dedi. Hz. Peygamber sallallahu aleyhi vesellem: “O güzeldir. Fakat o değildir!” buyurdu. Bu sefer başka bir sahabî: “O halde cihattır!” dedi. Hz. Peygamber sallallahu aleyhi vesellem: “O da güzeldir. Fakat o da değildir!” dedi. Sonra kendisi cevap olarak şöyle buyurdu:“İmanın en sağlam kulpu, Allah için sevmek ve yine Allah için buğzetmektir.”(Ahmed b. Hanbel, el-Müsned, 4/286; Beyhaki, Şu’abü’l-İman, 13)
Muhammed Emin Yıldırım
Dersten Notlar:Mesrûk b. Ecda (v.63/683) bir sözünde der ki: “Ben Efendimiz’in (sas) ashâbının birçoğunu gördüm ve onlarla beraber zaman geçirdim. Onların hali aynen şuna benzer: Hani susuzluktan sinesi çatlayan toprağa yağmur yağar da o toprak alabildiğince suyu içerisine alır, gerisi ise tertemiz bir halde toprağın üstünde kalır. Sonra o kalan su, suya ihtiyacı olan canlılardan birini, ikisini, onunu, yüzünü sular. Hatta onlardan bazılarının üstlerindeki su arzın tamamını yetecek gibi olur. İşte sahâbe nesli böyle bir nesildir. Onlar Efendimiz’den (sas) aldıkları mesajları önce içlerine almış, o mesajları içselleştirmiş, sonra da durumlarına göre ümmeti o mesajlarla sulamışlar yani nasiplendirmişlerdir.” (Zehebî, et-Tefsir ve’l-Müfessirûn, I, 36)
Hz. Peygamber (sas) imanı nasıl talim etmiştir?
1. Ayrıntılara ve tartışmalara kapı açmadan çok sade ve duru bir şekilde iman esaslarını öğretmiştir.
2. Öncelikle muhataplarını ümmileştirmiş, zihin ve kalplerinde var olan perdeleri kaldırmış, sonra onlara imanı talim etmiştir.
3. İmanın anlaşılması için temel kavramları ortaya koymuş ve o kavramlar üzerinden imanı onların dünyasına taşımıştır.
4. İman meselesinin önem ve değerini her fırsatta gündeme taşımış, kabulünün neler kazandırtacağını, inkârının nelere yol açacağını net bir şekilde ortaya koymuştur.
5. İmanın lezzet ve tadına varmaları için, yol ve yöntemi göstermiş, yüreklerine atılan iman tohumunun meyveye durması için sürekli irtifa kaydeden bir menhec belirlemiştir.
Kur’an- Kerim’de Sahabe
Doğrudan en az 300 ayet Sahabe’yi konu alır ve Sahabe’yi anlatır.
Bu ayetler de Sahabe’nin güzellikleri anlatıldığı gibi, bazı yanlışları da uyarılır.
Mesela; Cuma Süresi 11. ayet, hutbede Hz. Peygamber’i ayakta bırakmaları
Enfal Süresi 67-69 arası ayetler, Bedir esirleri konusunda yapılan ikazları
Ali İmran Süresi 152. ayette Uhud’da dağılmaları konusunda yapılan ikaz
Tevbe Süresi 40. ayette Huneyn’de sayılarının çokluğuna takılıp dağılmaları
Nur Süresi’nde İfk Hadisesine karışan Sahabiler üzerinden yapılan ikazlar
Tevbe Süresi 117. ayette Tebük Gazvesine mazeretsiz iştirak etmeyenlere yapılan ikazlar
Ahzab Süresi 29 ve 30 ayetlerde Annelerimizin dünyevi taleplerine karşı yapılan ikazlar
Kur’an-ı Kerim Sahabe’yi Nasıl Anlatıyor?
1. Sahabe, insanlık tarihinin en hayırlı topluluğudur.
“Siz, insanların iyiliği için ortaya çıkarılmış en hayırlı ümmetsiniz; iyiliği emreder, kötülükten meneder ve Allah’a inanırsınız. Ehl-i kitap da inansaydı, elbet bu, kendileri için çok iyi olurdu. (Gerçi) içlerinde iman edenler var; (fakat) çoğu yoldan çıkmışlardır.” (Ali İmran, 110)
2. Sahabe, hakiki ve sağlam bir imanı ortaya koymuş bir cemaattir.
“İman edip de Allah yolunda hicret ve cihad edenler, (muhacirleri) barındıran ve yardım edenler var ya, işte gerçek müminler onlardır. Onlar için mağfiret ve bol rızık vardır.” (Enfal, 74)
3. Sahabe, iman iddialarını söz ve amelle tasdik eden sadıklar neslidir.
“(Allah’ın verdiği bu ganimet malları,) yurtlarından ve mallarından uzaklaştırılmış olan, Allah’tan bir lütuf ve rıza dileyen, Allah’ın dinine ve Peygamberine yardım eden fakir muhacirlerindir. İşte doğru olanlar bunlardır.” (Haşr, 8)
4. Sahabe, imanlarını Allah’a tasdik ettirerek, rıza makamını elde etmiş bir zümredir.
“(İslâm dinine girme hususunda) öne geçen ilk muhacirler ve ensar ile onlara güzellikle tabi olanlar var ya, işte Allah onlardan razı olmuştur, onlar da Allah’tan razı olmuşlardır. Allah onlara, içinde ebedî kalacakları, zemininden ırmaklar akan cennetler hazırlamıştır. İşte bu büyük kurtuluştur.” (Tevbe, 100)
5. Sahabe, imanın en önemli azığı olan takvayı hayatlarının eksenine yerleştiren bir topluluktur.
“O zaman inkâr edenler, kalplerine taassubu, cahiliye taassubunu yerleştirmişlerdi. Allah da elçisine ve müminlere sükûnet ve güvenini indirdi, onların takvâ sözünü tutmalarını sağladı. Zaten onlar buna lâyık ve ehil kimselerdi. Allah her şeyi bilendir.” (Fetih, 26)
6. Sahabe, sadece iman etmemiş, imanı sevmiş ve bununla akli olgunluğa ermiş bir cemaattir.
“Hem bilin ki, içinizde Allah’ın elçisi vardır. Şayet o, birçok işlerde size uysaydı, sıkıntıya düşerdiniz. Fakat Allah size imanı sevdirmiş ve onu gönüllerinize sindirmiştir. Küfrü, fıskı ve isyanı da size çirkin göstermiştir. İşte doğru yolda olanlar bunlardır.” (Hucurat, 7)
7. Sahabe, imanlarının bir göstergesi olarak müminlere karşı şefkatli, kâfirlere karşı şiddetli bir nesildir.
“Muhammed Allah’ın elçisidir. Beraberinde bulunanlar da kâfirlere karşı çetin, kendi aralarında merhametlidirler…” (Fetih, 29)
8. Sahabe, imanlarının bir işareti olarak Allah’a ibadet etmeyi bir sevda haline getirmiş, bir cemaattir.
“Onları rükûya varırken, secde ederken görürsün. Allah’tan lütuf ve rıza isterler. Onların nişanları yüzlerindeki secde izidir. Bu, onların Tevrat’taki vasıflarıdır. İncil’deki vasıfları da şöyledir: Onlar filizini yarıp çıkarmış, gittikçe onu kuvvetlendirerek kalınlaşmış, gövdesi üzerine dikilmiş bir ekine benzerler ki bu, ekicilerin de hoşuna gider. Allah böylece onları çoğaltıp kuvvetlendirmekle kâfirleri öfkelendirir. Allah onlardan inanıp iyi işler yapanlara mağfiret ve büyük mükâfat vâdetmiştir.” (Fetih, 29)
9. Sahabe, imanlarının kendilerine yüklediği bilinç ile mallarını ve canlarını feda eden bir topluluktur.
“Peygamber ve onunla beraber inananlar, mallarıyla, canlarıyla cihad ettiler. İşte bütün hayırlar onlarındır ve onlar kurtuluşa erenlerin kendileridir.” (Tevbe, 88)
10. Sahabe, imanın kendilerine kazandırttığı isâr ruhu ile hareket eden bir nesildir.
“Daha önceden Medine’yi yurt edinmiş ve gönüllerine imanı yerleştirmiş olan kimseler, kendilerine göç edip gelenleri severler ve onlara verilenlerden dolayı içlerinde bir rahatsızlık hissetmezler. Kendileri zaruret içinde bulunsalar bile onları kendilerine tercih ederler. Kim nefsinin cimriliğinden korunursa, işte onlar kurtuluşa erenlerdir.” (Haşr, 9)
11. Sahabe, iman yolundaki gayretleri ile cenneti kazanmış ve bunun müjdesini bizzat Rabbimizden almış bir nesildir.
“Ne oluyor size ki, Allah yolunda harcamıyorsunuz? Hâlbuki göklerin ve yerin mirası Allah’ındır. Elbette içinizden, fetihten önce harcayan ve savaşanlar, daha sonra harcayıp savaşanlara eşit değildir. Onların derecesi, sonradan infak eden ve savaşanlardan daha yüksektir. Bununla beraber Allah hepsine de en güzel olanı vâdetmiştir. Allah’ın yaptıklarınızdan haberi vardır.” (Hadid, 10)
Kur’an-ı Kerim anlattığı kıssalarla ve bu kıssaların içerisindeki mesajlarla şahsiyetleri inşa etmeyi hedefler…
Tüm bu kıssaların Hz. Peygamber’e (sas) ve Sahabe’ye bir bilinç aşıladığını görüyoruz.
Özellikle Peygamberler dışında anlatılan 5 kıssa, ‘Sahabe’nin İman Anlayışının’ temellerini oluşturmuştur.
Hangileridir bu 5 kıssa?
1. Firavun’un sihirbazlarının iman kıssası
2. Tâlût ve Câlût kıssası
3. Ashab-ı Kehf kıssası
4. Ashab-ı Uhdud kıssası
5. Ashab-ı Karye kıssası
Firavun’un sihirbazlarının iman kıssası
Araf Süresi, 103 ila 126 ayetlerin arasında anlatılır.
“Rabbimiz! Bize dayanma gücü ver ve bizlerin canını Müslümanlar olarak al!”
Tâlût ve Câlût kıssası
Bakara 246 ila 251. ayetler
“Nice az topluluklar var ki, Allah’ın izni ile çok büyük topluluklara galip gelmiştir.”
Ashab-ı Kehf kıssası
Kehf Süresi 9 ila 22 ayetler içerisinde anlatılır.
Ashab-ı Uhdud kıssası
Buruc Süresi 4 ila9 ayetleri içerisinde anlatılır.
Ashab-ı Karye kıssası
Yasin Süresi 13- 29 ayetleri arasında anlatılan kıssadır.
“Şehrin öte ucundan koşarak gelen bir adam dedi ki: “Ey Kavmim! Gönderilen elçilere uyun! Sizden hiçbir ücret istemeyen bu elçilere uyun. “
Bu kıssaların iman noktasında mesajları şunlardı:
1. Firavun’un sihirbazlarının iman kıssası/ Pazarlıksız bir iman
2. Tâlût ve Câlût kıssası/İtaatkar bir iman
3. Ashab-ı Kehf kıssası/Bahanesiz bir iman
4. Ashab-ı Uhdud kıssası/Beklentisiz bir iman
5. Ashab-ı Karye kıssası/İsâr ruhlu bir iman
Sahabe’nin iman anlayışı nasıldı? soruna verilecek cevap şudur: “Onların imanları pazarlıksız bir iman, itaatkar bir iman, bahanesiz bir iman, beklentisiz bir iman ve isâr ruhlu bir imandır.”
Örnekler:
Pazarlıksız bir iman: Abdullah b. Selam
İtaatkâr bir iman: Hudeybiye güzel bir örnektir… Attab b. Esid
Bahanesiz bir iman: Bedir yolunda istişareler Ebu Bekir, Ömer, Miktat b. Amr ve Sa’d b. Muaz
Beklentisiz bir iman: Şeddad b. Hâd isimli sahabenin naklettiği bedevi
İsâr ruhlu bir iman: Yaşamak için yaşamak değil, yaşatmak için yaşamak… Ebû Eyyüb el-Ensari ve Ümmü Haram…
En son bir hadis:
Bera b. Âzib (ra) naklediyor, diyor ki: “Biz Resulullah’ın yanında oturuyorduk. Bir ara bize: “İmanın en sağlam kulpu nedir bilir misiniz?” diye sordu. Sahabe’den biri: “Namaz” dedi. Hz. Peygamber sallallahu aleyhi vesellem: “Namaz güzeldir. Fakat o değildir!” dedi. Bunun üzerine başka bir sahabî: “Ramazan orucu!” dedi. Hz. Peygamber sallallahu aleyhi vesellem: “O güzeldir. Fakat o değildir!” buyurdu. Bu sefer başka bir sahabî: “O halde cihattır!” dedi. Hz. Peygamber sallallahu aleyhi vesellem: “O da güzeldir. Fakat o da değildir!” dedi. Sonra kendisi cevap olarak şöyle buyurdu:“İmanın en sağlam kulpu, Allah için sevmek ve yine Allah için buğzetmektir.”(Ahmed b. Hanbel, el-Müsned, 4/286; Beyhaki, Şu’abü’l-İman, 13)
Muhammed Emin Yıldırım
9 Eylül 2017 Cumartesi
8 Eylül 2017 Cuma
Sahabenin Kur’an Anlayışı
Son vahyin ilk muhatapları olan Sahabe neslinden bize intikal eden her rivayet anlamlı ve değerlidir. Birde bu rivayetler, onların Kur’an’ı nasıl anladıkları ve nasıl yaşadıkları bağlamında olursa bu önem ve değer daha da artmaktadır. Çünkü onların Kur’an karşısındaki duruşları, ayetlerin mesajlarını hayatlarına nasıl aktardıkları, cahiliyenin zifiri karanlığından vahyin dirilten aydınlığına nasıl ulaştıkları, bizler için hayati değer taşıyan bilgilerdir. İşte biz yeryüzünün en büyük iman hamlesini vahyin mesajları ile gerçekleştirmiş olan bu bahtiyarlar topluluğunun Kur’an anlayışlarını, bundan dolayı çok iyi anlamak zorundayız.
Bizler; “Sahabenin Kur’an Anlayışı” dediğimiz zaman 3 kelimeden oluşan bir serlevhayı kendimize yol haritası olarak belirlediğimizi ikrar etmiş oluruz. Gelin bu 3 kelimeyi birer birer ele alıp, iyice anlamaya çalışalım.
Serlevhamızın ilk kelimesi Sahabe’dir. Sahabe dediğimiz zaman sayfalar dolusu bilgiyi sizinle paylaşmamız gerekir. Ama ille de bazı hususiyetleri öne çıkarmak zorunda kalsak, şöyle 5 temel noktada bu kutlu nesli özetleyebiliriz:
Sahabe: Bizlerin Müslümanlığının aynalarıdır.
Sahabe: Efendimiz’in elindeki ilahi fırça ile şekillenen bir toplumdur.
Sahabe: Bizlerin kökleridir.
Sahabe: Rıza makamını elde etmiş bir nesildir.
Sahabe: Bizler için üsve-i hasene olan bir topluluktur.
İşte Sahabe dediğimiz zaman bu 5 nokta ve daha nice şeyler zihin dünyamızda şekillenir. Peki, serlevhamızın ikinci kelimesi olan Kur’an deyince neler zihnimizde çağrışım yapar? Elbette ki, Kur’an deyince, akan sular durur. Kur’an deyince, kelimeler ve cümleler yetersiz kalır. Kur’an deyince yüzlerce, önemli nokta zihnimizde belirir. Mesela; Kur’an deyince, Allah’ın kelamı demiş oluruz. Allah’ın insanoğluna en büyük tenezzülünün o olduğunu söylemiş oluruz. 23 yıllık Nübüvvetli günlerin en büyük semeresinin Kur’an olduğunu ikrar etmiş oluruz. Efendimiz’e verilen en büyük mucizenin o olduğunu dile getirmiş oluruz ve daha nice şeyleri söylemiş oluruz. Burada da Kur’an deyince biz, çok fazla bilinmeyen, yada bilinip de ilk anda akla gelmeyen 5 noktaya dikkatlerinizi çekmek istiyoruz. Nedir bu 5 nokta?
Kur’an: Bir ucu Allah’ın elinde, bir ucu insanın elinde olan canlı bir hitaptır.
Kur’an: İndiği dönemdeki canlılığı ihmal edilerek, o bir vadide, insanlık ise başka bir vadide seyahat ederek, mehcur bırakılmış bir kitaptır.
Kur’an: Sahibi tarafından düşünenlere, aklını kullanabilenlere ithaf edilmiş bir kitaptır.
Kur’an: Uyuşuk bedenleri hareketlendiren, insanlığa yepyeni bir kan ve aksiyon kazandıran ilahi bir nimettir.
Kur’an: Uğruna en değerli şeylerin feda edileceği, hatta yolunda ölünebileceği ilahi mesajlar manzumesidir.
Gelelim serlevhamızın üçüncü ve son kelimesi olan “Anlayış” kelimesine; ne demektir anlayış? Anlayış kelimesine sözlüklerimiz şöyle bir anlam verirler: “Bir şeyi anlama tarzı, ele alma şekli, bir şeyi değerlendirme açısı.” Bu manalardan da anladığımız gibi, anlayış çok çok önemlidir. Eğer bir insan karşısında duran bir hadiseyi, yanlış anlamış ise, yanlış bakış açılarından olaya bakmış, yanlış ve eksik bir değerlendirme açısı oluşturmuş ise, ortaya doğru eylemler koyması mümkün değildir. Anlayış tarzını düzeltmeden de, o eylemler bir türlü düzelmeyecektir.
Bugün İslam dünyasının aynı ve tek bir metin olan Kur’an’dan yola çıkarak, yüzlerce farklı düşünce akımları oluşturmaları ve bu akımların sonucunda farklı eylemler ortaya koymaları işte bu anlayış farkından kaynaklanmaktadır. Öyleyse bugünün dünyasında yaşamak zorunda olan biz Kur’an’ın modern muhataplarının, Kur’an’ın doğrudan muhatapları olan Sahabe neslinden ve tabiî ki Kur’an’ın dolaylı muhatapları olan sonraki nesillerin Kur’an anlayışlarından alacağımız çok önemli mesajların varlığı muhakkaktır. Bize düşende başta vahyin canlı şahitleri olan Sahabe neslinin ve onlardan sonra gelenlerin menzile varmak için yürüdükleri yolda bıraktıkları izleri takip etmektir. Unutmayalım ki, büyüklerin ayak izlerine basarak yürümek, küçük adımları da büyütecektir.
Muhammed Emin YILDIRIM
Serlevhamızın ilk kelimesi Sahabe’dir. Sahabe dediğimiz zaman sayfalar dolusu bilgiyi sizinle paylaşmamız gerekir. Ama ille de bazı hususiyetleri öne çıkarmak zorunda kalsak, şöyle 5 temel noktada bu kutlu nesli özetleyebiliriz:
Sahabe: Bizlerin Müslümanlığının aynalarıdır.
Sahabe: Efendimiz’in elindeki ilahi fırça ile şekillenen bir toplumdur.
Sahabe: Bizlerin kökleridir.
Sahabe: Rıza makamını elde etmiş bir nesildir.
Sahabe: Bizler için üsve-i hasene olan bir topluluktur.
İşte Sahabe dediğimiz zaman bu 5 nokta ve daha nice şeyler zihin dünyamızda şekillenir. Peki, serlevhamızın ikinci kelimesi olan Kur’an deyince neler zihnimizde çağrışım yapar? Elbette ki, Kur’an deyince, akan sular durur. Kur’an deyince, kelimeler ve cümleler yetersiz kalır. Kur’an deyince yüzlerce, önemli nokta zihnimizde belirir. Mesela; Kur’an deyince, Allah’ın kelamı demiş oluruz. Allah’ın insanoğluna en büyük tenezzülünün o olduğunu söylemiş oluruz. 23 yıllık Nübüvvetli günlerin en büyük semeresinin Kur’an olduğunu ikrar etmiş oluruz. Efendimiz’e verilen en büyük mucizenin o olduğunu dile getirmiş oluruz ve daha nice şeyleri söylemiş oluruz. Burada da Kur’an deyince biz, çok fazla bilinmeyen, yada bilinip de ilk anda akla gelmeyen 5 noktaya dikkatlerinizi çekmek istiyoruz. Nedir bu 5 nokta?
Kur’an: Bir ucu Allah’ın elinde, bir ucu insanın elinde olan canlı bir hitaptır.
Kur’an: İndiği dönemdeki canlılığı ihmal edilerek, o bir vadide, insanlık ise başka bir vadide seyahat ederek, mehcur bırakılmış bir kitaptır.
Kur’an: Sahibi tarafından düşünenlere, aklını kullanabilenlere ithaf edilmiş bir kitaptır.
Kur’an: Uyuşuk bedenleri hareketlendiren, insanlığa yepyeni bir kan ve aksiyon kazandıran ilahi bir nimettir.
Kur’an: Uğruna en değerli şeylerin feda edileceği, hatta yolunda ölünebileceği ilahi mesajlar manzumesidir.
Gelelim serlevhamızın üçüncü ve son kelimesi olan “Anlayış” kelimesine; ne demektir anlayış? Anlayış kelimesine sözlüklerimiz şöyle bir anlam verirler: “Bir şeyi anlama tarzı, ele alma şekli, bir şeyi değerlendirme açısı.” Bu manalardan da anladığımız gibi, anlayış çok çok önemlidir. Eğer bir insan karşısında duran bir hadiseyi, yanlış anlamış ise, yanlış bakış açılarından olaya bakmış, yanlış ve eksik bir değerlendirme açısı oluşturmuş ise, ortaya doğru eylemler koyması mümkün değildir. Anlayış tarzını düzeltmeden de, o eylemler bir türlü düzelmeyecektir.
Bugün İslam dünyasının aynı ve tek bir metin olan Kur’an’dan yola çıkarak, yüzlerce farklı düşünce akımları oluşturmaları ve bu akımların sonucunda farklı eylemler ortaya koymaları işte bu anlayış farkından kaynaklanmaktadır. Öyleyse bugünün dünyasında yaşamak zorunda olan biz Kur’an’ın modern muhataplarının, Kur’an’ın doğrudan muhatapları olan Sahabe neslinden ve tabiî ki Kur’an’ın dolaylı muhatapları olan sonraki nesillerin Kur’an anlayışlarından alacağımız çok önemli mesajların varlığı muhakkaktır. Bize düşende başta vahyin canlı şahitleri olan Sahabe neslinin ve onlardan sonra gelenlerin menzile varmak için yürüdükleri yolda bıraktıkları izleri takip etmektir. Unutmayalım ki, büyüklerin ayak izlerine basarak yürümek, küçük adımları da büyütecektir.
Muhammed Emin YILDIRIM
7 Eylül 2017 Perşembe
Vahyin Lisanında Efendimiz’in (s.a.v.) Şahsiyeti
Öyleyse nedir bu 12 temel ilke?
O (s.a.v.) bir beşerdir.
“De ki: Rabbimi tenzih ederim. Ben sadece ‘beşer’ bir elçiyim. Zaten kendilerine hidayet rehberleri geldiğinde, insanların bu elçilere inanmalarını engelleyen en önemli sebep; ‘Allah peygamber olarak bir ‘beşer’ mi gönderdi’ demeleriydi.” (İsra, 93,94)
O (s.a.v.) Allah’ın seçilmiş bir nebisi ve resulüdür.
“Ey ‘Nebi!’ Sana ve sana uyan müminlere Allah yeter." (Enfal, 64)
“Ey ‘Resûl!’ Rabbinden sana indirileni tebliğ et. Eğer bunu yapmazsan O’nun elçiliğini tam anlamı ile yapmamış olursun.” (Maide, 67)
O (s.a.v.) peygamberlik ailesinin son mührüdür.
“Muhammed sizin erkeklerinizden hiçbirinin babası değildir. Fakat O, Allah’ın Resulû ve ‘Hateme’n-Nebiyyin’ peygamberlik ailesinin son mührüdür.” (Ahzâb, 40)
O (s.a.v.) muhteşem bir ahlak üzeredir.
“Muhakkak ki sen ‘Hulukin Azîm’ muhteşem bir ahlak üzeresin.” (Kalem, 4)
O (s.a.v.) âlemlere rahmet olarak gönderilmiştir.
“Biz seni ancak ‘Rahmeten li’l alemîn’ alemlere rahmet olarak gönderdik.” (Enbiya, 107)
O (s.a.v.) en güzel örnek ve modeldir.
“Muhakkak Allah’ın Resulü sizler için, Allah’a ve ahiret gününe kavuşmayı umanlar ve Allah’ı çokça hatırlayanlar için ‘Üsvetü’n-Hasenetün’ en güzel bir örnek ve modeldir." (Ahzab, 21)
O (s.a.v.) kerim bir elçidir.
“Hiç şüphesiz bu Kur’an ‘Resûlin Kerîm’ çok kerim bir elçinin sözüdür." (Hakka, 40)
O (s.a.v.) hayatın ve ahiretin şahididir.
“Ey Nebi! Biz seni hakikaten bir ‘Şahid’ şahit, bir müjdeci ve bir uyarıcı olarak gönderdik.” (Ahzab, 45)
O (s.a.v.) güzel haberleri dile getiren bir müjdeleyicidir.
“Biz seni ancak ‘Mübeşşir’ müjdeleyici ve uyarıcı olarak gönderdik." (Furkan, 56)
O (s.a.v.) insanlığı sonlarının hayrı için uyaran ideal bir uyarıcıdır.
“Biz seni bütün insanlara ancak bir müjdeleyici ve ‘Nezir’ uyarıcı olarak gönderdik; fakat insanların çoğu bunu bilmezler.” (Sebe, 28)
O (s.a.v.) eşsiz bir davetçidir.
“Allah’a ‘Dâ’ davet eden, salih ameller ortaya koyan ve ‘Ben Müslümanlardanım’ diyenden daha güzel sözlü kim vardır?” (Fussilet, 33)
O (s.a.v.) getirdiği mesajlarla varlığı aydınlatan ve ışık saçan bir kandildir.
“Sen Allah’ın izni ile insanlığı davet eden bir davetçi ve ‘Sirace’n-Münir’ nur ve ışık saçan bir kandilsin.” (Ahzab, 46)
İlahî Kelamın Efendimiz’in şahsiyetinin anahtarlarını öğretme adına dile getirdiği bu ilkeler ışığında, o bereketli hayatın sahibini daha iyi tanımak zorundayız. Çünkü O’nu (s.a.v.) tanıdıkça başta Rabbimiz olmak üzere, Kur’an’ı, İslamı, İmanı ve tabiî ki hayatı tanıyacağız. Hayatı tanıdıkça da her şeye Rabbimizin verdiği kadar değer vererek, bir değerler anarşisine meydan vermeyeceğiz.Zaten bugün en büyük sorunumuz bu anarşi değil mi?
Muhammed Emin YILDIRIM
O (s.a.v.) bir beşerdir.
“De ki: Rabbimi tenzih ederim. Ben sadece ‘beşer’ bir elçiyim. Zaten kendilerine hidayet rehberleri geldiğinde, insanların bu elçilere inanmalarını engelleyen en önemli sebep; ‘Allah peygamber olarak bir ‘beşer’ mi gönderdi’ demeleriydi.” (İsra, 93,94)
O (s.a.v.) Allah’ın seçilmiş bir nebisi ve resulüdür.
“Ey ‘Nebi!’ Sana ve sana uyan müminlere Allah yeter." (Enfal, 64)
“Ey ‘Resûl!’ Rabbinden sana indirileni tebliğ et. Eğer bunu yapmazsan O’nun elçiliğini tam anlamı ile yapmamış olursun.” (Maide, 67)
O (s.a.v.) peygamberlik ailesinin son mührüdür.
“Muhammed sizin erkeklerinizden hiçbirinin babası değildir. Fakat O, Allah’ın Resulû ve ‘Hateme’n-Nebiyyin’ peygamberlik ailesinin son mührüdür.” (Ahzâb, 40)
O (s.a.v.) muhteşem bir ahlak üzeredir.
“Muhakkak ki sen ‘Hulukin Azîm’ muhteşem bir ahlak üzeresin.” (Kalem, 4)
O (s.a.v.) âlemlere rahmet olarak gönderilmiştir.
“Biz seni ancak ‘Rahmeten li’l alemîn’ alemlere rahmet olarak gönderdik.” (Enbiya, 107)
O (s.a.v.) en güzel örnek ve modeldir.
“Muhakkak Allah’ın Resulü sizler için, Allah’a ve ahiret gününe kavuşmayı umanlar ve Allah’ı çokça hatırlayanlar için ‘Üsvetü’n-Hasenetün’ en güzel bir örnek ve modeldir." (Ahzab, 21)
O (s.a.v.) kerim bir elçidir.
“Hiç şüphesiz bu Kur’an ‘Resûlin Kerîm’ çok kerim bir elçinin sözüdür." (Hakka, 40)
O (s.a.v.) hayatın ve ahiretin şahididir.
“Ey Nebi! Biz seni hakikaten bir ‘Şahid’ şahit, bir müjdeci ve bir uyarıcı olarak gönderdik.” (Ahzab, 45)
O (s.a.v.) güzel haberleri dile getiren bir müjdeleyicidir.
“Biz seni ancak ‘Mübeşşir’ müjdeleyici ve uyarıcı olarak gönderdik." (Furkan, 56)
O (s.a.v.) insanlığı sonlarının hayrı için uyaran ideal bir uyarıcıdır.
“Biz seni bütün insanlara ancak bir müjdeleyici ve ‘Nezir’ uyarıcı olarak gönderdik; fakat insanların çoğu bunu bilmezler.” (Sebe, 28)
O (s.a.v.) eşsiz bir davetçidir.
“Allah’a ‘Dâ’ davet eden, salih ameller ortaya koyan ve ‘Ben Müslümanlardanım’ diyenden daha güzel sözlü kim vardır?” (Fussilet, 33)
O (s.a.v.) getirdiği mesajlarla varlığı aydınlatan ve ışık saçan bir kandildir.
“Sen Allah’ın izni ile insanlığı davet eden bir davetçi ve ‘Sirace’n-Münir’ nur ve ışık saçan bir kandilsin.” (Ahzab, 46)
İlahî Kelamın Efendimiz’in şahsiyetinin anahtarlarını öğretme adına dile getirdiği bu ilkeler ışığında, o bereketli hayatın sahibini daha iyi tanımak zorundayız. Çünkü O’nu (s.a.v.) tanıdıkça başta Rabbimiz olmak üzere, Kur’an’ı, İslamı, İmanı ve tabiî ki hayatı tanıyacağız. Hayatı tanıdıkça da her şeye Rabbimizin verdiği kadar değer vererek, bir değerler anarşisine meydan vermeyeceğiz.Zaten bugün en büyük sorunumuz bu anarşi değil mi?
Muhammed Emin YILDIRIM
6 Eylül 2017 Çarşamba
Şeytanların Kardeşleri
İhvane’ş-Şeyâtîn/Şeytanların Kardeşleri ifadesi, çok önemli bir nitelendirmedir ve öyle her önüne gelene karşı kullanılamayacak kadar da ağırdır. Peki, bu ağır ve önemli ifadeyi neden biz kullanma ihtiyacı hissettik? Öncelikle şunu söyleyelim ki; bu ifade bize yada başka birine ait bir ifade değil, Kur’an’ın kullandığı bir nitelendirmedir. O halde sorumuzu şöyle düzeltelim; Kur’an bu ağır ifadeyi kime karşı kullanmış olabilir? Hakikati inkâr edenlere mi? Allah’ın bir rahmet vesilesi olarak gönderdiği mesajlara karşı duyarsız davrananlara mı? Gelen elçileri katledip, kitaplarını tahrif ve tebdil edenlere mi? Allah’a karşı savaş açanlara mı? Büyüklük taslayıp, rablık iddiasında bulunan sahte ilahlara mı? Günah bataklığında yüzenlere mi? Günahına meşru kılıflar bulup, tevbe edeceği yerde, yaptığı yanlışları savunanlara mı? Faiz, içki, kumar, zina ve daha başka yasaklara karşı sınır tanımayanlara mı? Bu listeyi uzattıkça uzatalım; eğer ilgili ayeti bilmiyorsak, inanın en son sıraya yazacağımız bir eylemi Allah (c.c.) şeytanlarla kardeş olmak gibi ağır bir ifade ile nitelendirir. Öyleyse daha fazla sözü uzatmadan söyleyelim; Rabbimiz bu ifadeyi israf edenler için kullanır.
İsra Sûresinin 26 ve 27. ayetlerinde Rabbimiz şöyle buyurur: “Bir de akrabaya, yoksula, yolcuya hakkını ver. Gereksiz yere de saçıp savurma. Çünkü amaçsız yere saçıp savuranlar ihvane’ş-Şeyâtîn/şeytanların kardeşleridir. Şeytan ise Rabbine karşı çok nankördür.”
Görüldüğü gibi Kur’an amaçsız yere saçıp savuranları, yani israf edenleri böyle ağır bir ifade ile nitelendirir. Peki, neden Rabbimiz duyanların tüylerini ürpertecek kadar dehşetli olan bu ifadeyi, israf edenler için kullanmış olabilir? Âcizane bunun iki temel sebebinin olduğunu düşünüyoruz.
İlki: Her israf eden, amaçsız yere saçıp, savurduğu şeylerin asli sahibi olarak kendisini zan eder.“Benim değil mi istediğimi yaparım” zihniyeti ile emanetçi olduğunu unutur, farkında olarak yada olmadan Allah’a ait bir hakkı kendi insiyatifindeymiş gibi görür. Haddini aşar, sınırları ihlal eder, ademin rolünü oynayacağı yerde, iblisin rolünü oynar ve şeytanlara kardeş olur.
İkincisi: Her israf edenin amaçsız yere saçıp savurduğu şey, aslında birinin hakkının ihlalidir. Çünkü yaratılan hiçbir şey başıboş ve amaçsız değildir. Öyleyse insan kendine emanet edilen her bir şeyi asıl hak sahibine vermekle sorumludur. Dolayısı ile amaçsız yere harcadığı her şey başka birinin hakkını gasp etmektir. Hak ihlali ise Allah katında insanı zor duruma düşüren en önemli alandır. Bu alanda sınırları ihlal eden ve bunu bir tabiat haline getiren elbette şeytanlarla aynı yolda yürümeye başlayacak ve onlara kardeş olacaktır. İşte bu iki temel sebepten dolayı Kur’an bu ağır ifadeyi israf edenler için kullanmıştır.
Burada israf kavramı üzerinde biraz olsun durmak gerekiyor. Ne yazık ki, birçok İslamî kavram gibi biz israf kavramının da anlamını daraltmış ve bunu sadece mal, mülk, eşya, para, yiyecek gibi maddelerle sınırlamışızdır. Elbette bunlarda israftır ve bu alanlarda hepimizin hayatında az yada çok israflar mevcuttur. Ama unutmamamız gereken temel bir nokta vardır ki, israf hayatımızın her alanında amaçsız olarak harcadığımız tüm nimetler için geçerlidir. Başta mal, mülk, eşya olmak üzere zaman, ömür, sağlık ve daha nice şeylerde de israf olmaktadır. Bize düşen ellerimizdeki tüm nimetlere karşı büyük bir sorumluluk bilinci ile hareket etmektir.
Fırat’ın kenarında abdest alıyor olsak bile, o suyu israf etmemekle bizi yükümlü tutan bir dinin mensupları olarak; başta sofralarımızda olmak üzere, evlerimizde, işlerimizde, okullarımızda yaptığımız israfları görüp, bunların önüne artık bir set çekmemiz gerekmiyor mu? Dökülen yemekler, ziyan olan ekmekler, boşa akıtılan musluklar, gereksiz yere yanan lambalar, lüzumsuzca tüketilen benzinler, asmak için yer bulamadığımız elbiseler, oturacak yer bulamayacak kadar evlerimizi işgal eden eşyalar, yıllardır sakladığımıza rağmen daha kutularından açmadığımız yığınla araç-gereçler ve daha neler neler acaba bizi yavaş yavaş Kur’an’ın bu ağır ifadesinin muhatabı olmaya götürmüyor mu?
Ya israf ettiğimiz zamanlara ne demeli! Televizyon ve internet karşısında öldürülen zamanlar, fındıkkabuğunu doldurmayacak meselelere ayrılan saatler, cihad(!) ediyoruz diye sabahlara kadar süren tartışmalar, toplantı yapıyoruz diye yapılan laf gebelikleri, evde bizlerin yüzlerine hasret çocukların zamanlarından çaldığımız vakitleri sigara dumanları altında havaya savurmalar, acaba bizleri o ifadenin muhatabı olmaya doğru götürmüyor mu?
Bir şeyi samimiyetle itiraf edelim ki; israf hayatımızı tamamen kuşatmıştır. Bugün zamanın yetmediğinden şikâyetçi olan bizler, ellerimizi vicdanlarımıza koyarak yeniden bir muhasebe yapmak zorundayız; yetmeyen zaman mı, yoksa gereksiz yere harcadığımız şeyleri karşılamak için bir ömür tükettiğimiz nefesler yada amaçsızca saçıp-savurduğumuz vakitler mi?
Bize emanet edilen her şeye yazık ediyoruz, kıymet bilmiyoruz, üreteceğimiz yerde tüketiyoruz. Adem ile kardeş olmak varken, şeytanlarla kardeşliği tercih ediyoruz. Sahi şeytanlarla kardeş olanların akıbetlerini bilmiyor muyuz?
Muhammed Emin Yıldırım
http://www.siyervakfi.org/seytanlarin-kardesleri-2/
İsra Sûresinin 26 ve 27. ayetlerinde Rabbimiz şöyle buyurur: “Bir de akrabaya, yoksula, yolcuya hakkını ver. Gereksiz yere de saçıp savurma. Çünkü amaçsız yere saçıp savuranlar ihvane’ş-Şeyâtîn/şeytanların kardeşleridir. Şeytan ise Rabbine karşı çok nankördür.”
Görüldüğü gibi Kur’an amaçsız yere saçıp savuranları, yani israf edenleri böyle ağır bir ifade ile nitelendirir. Peki, neden Rabbimiz duyanların tüylerini ürpertecek kadar dehşetli olan bu ifadeyi, israf edenler için kullanmış olabilir? Âcizane bunun iki temel sebebinin olduğunu düşünüyoruz.
İlki: Her israf eden, amaçsız yere saçıp, savurduğu şeylerin asli sahibi olarak kendisini zan eder.“Benim değil mi istediğimi yaparım” zihniyeti ile emanetçi olduğunu unutur, farkında olarak yada olmadan Allah’a ait bir hakkı kendi insiyatifindeymiş gibi görür. Haddini aşar, sınırları ihlal eder, ademin rolünü oynayacağı yerde, iblisin rolünü oynar ve şeytanlara kardeş olur.
İkincisi: Her israf edenin amaçsız yere saçıp savurduğu şey, aslında birinin hakkının ihlalidir. Çünkü yaratılan hiçbir şey başıboş ve amaçsız değildir. Öyleyse insan kendine emanet edilen her bir şeyi asıl hak sahibine vermekle sorumludur. Dolayısı ile amaçsız yere harcadığı her şey başka birinin hakkını gasp etmektir. Hak ihlali ise Allah katında insanı zor duruma düşüren en önemli alandır. Bu alanda sınırları ihlal eden ve bunu bir tabiat haline getiren elbette şeytanlarla aynı yolda yürümeye başlayacak ve onlara kardeş olacaktır. İşte bu iki temel sebepten dolayı Kur’an bu ağır ifadeyi israf edenler için kullanmıştır.
Burada israf kavramı üzerinde biraz olsun durmak gerekiyor. Ne yazık ki, birçok İslamî kavram gibi biz israf kavramının da anlamını daraltmış ve bunu sadece mal, mülk, eşya, para, yiyecek gibi maddelerle sınırlamışızdır. Elbette bunlarda israftır ve bu alanlarda hepimizin hayatında az yada çok israflar mevcuttur. Ama unutmamamız gereken temel bir nokta vardır ki, israf hayatımızın her alanında amaçsız olarak harcadığımız tüm nimetler için geçerlidir. Başta mal, mülk, eşya olmak üzere zaman, ömür, sağlık ve daha nice şeylerde de israf olmaktadır. Bize düşen ellerimizdeki tüm nimetlere karşı büyük bir sorumluluk bilinci ile hareket etmektir.
Fırat’ın kenarında abdest alıyor olsak bile, o suyu israf etmemekle bizi yükümlü tutan bir dinin mensupları olarak; başta sofralarımızda olmak üzere, evlerimizde, işlerimizde, okullarımızda yaptığımız israfları görüp, bunların önüne artık bir set çekmemiz gerekmiyor mu? Dökülen yemekler, ziyan olan ekmekler, boşa akıtılan musluklar, gereksiz yere yanan lambalar, lüzumsuzca tüketilen benzinler, asmak için yer bulamadığımız elbiseler, oturacak yer bulamayacak kadar evlerimizi işgal eden eşyalar, yıllardır sakladığımıza rağmen daha kutularından açmadığımız yığınla araç-gereçler ve daha neler neler acaba bizi yavaş yavaş Kur’an’ın bu ağır ifadesinin muhatabı olmaya götürmüyor mu?
Ya israf ettiğimiz zamanlara ne demeli! Televizyon ve internet karşısında öldürülen zamanlar, fındıkkabuğunu doldurmayacak meselelere ayrılan saatler, cihad(!) ediyoruz diye sabahlara kadar süren tartışmalar, toplantı yapıyoruz diye yapılan laf gebelikleri, evde bizlerin yüzlerine hasret çocukların zamanlarından çaldığımız vakitleri sigara dumanları altında havaya savurmalar, acaba bizleri o ifadenin muhatabı olmaya doğru götürmüyor mu?
Bir şeyi samimiyetle itiraf edelim ki; israf hayatımızı tamamen kuşatmıştır. Bugün zamanın yetmediğinden şikâyetçi olan bizler, ellerimizi vicdanlarımıza koyarak yeniden bir muhasebe yapmak zorundayız; yetmeyen zaman mı, yoksa gereksiz yere harcadığımız şeyleri karşılamak için bir ömür tükettiğimiz nefesler yada amaçsızca saçıp-savurduğumuz vakitler mi?
Bize emanet edilen her şeye yazık ediyoruz, kıymet bilmiyoruz, üreteceğimiz yerde tüketiyoruz. Adem ile kardeş olmak varken, şeytanlarla kardeşliği tercih ediyoruz. Sahi şeytanlarla kardeş olanların akıbetlerini bilmiyor muyuz?
Muhammed Emin Yıldırım
http://www.siyervakfi.org/seytanlarin-kardesleri-2/
5 Eylül 2017 Salı
Yücelten de Alçaltan da Kur’an’dır
Sözün sultanı olan Efendimiz (s.a.v.) bir gün Ashabına ilahî kelamın değer ve kıymetini öğretme adına şöyle bir söz söyler: “Gerçekten Allah bu kitap ile bazı toplulukları yüceltir, bazılarını ise alçaltır.”(Müslim, Müsafirîn, 269; İbn Mace, Mukaddime, 16)
Bu sözü belleklerine silinmemek üzere yazan o altın neslin kahramanlarından biri de Hz. Ömer’di. Şahsiyetini adalet, kuvvet ve rahmet üzere oluşturan İslam’ın yüz akı yiğitlerinden biri olan Hz. Ömer, hep bu sözün gölgesinde yaşamış; İslam’dan daha büyük bir şerefin olmadığını hayatında birçok tabloda bizlere göstermiştir. Onun 10,5 yıl süren, değil dostlara düşmanlara bile örnek olan hilafet yıllarının birinde, Mekke valisi Nâfi b. Abdulharis ile aralarında geçen bir konuşma çok manidardır ve bizler için çok önemli mesajlar taşımaktadır.
Vali Nâfi görevli olduğu bir gün yerine azatlı kölelerden biri olan İbni Ebzâ’yı vekil olarak bırakır ve Medine’ye doğru yola çıkar. Medine’ye varmadan Usfân denen mıntıkada Halife Ömer ile karşılaşır. Hz. Ömer Mekke valisini karşısında görünce ilk önce sorduğu; “Kimi yerine vekil bıraktın?” sorusu olur. Çünkü Hz. Ömer devlet işlerinde çok ciddidir, asla en küçük bir ehliyetsizliğe ve disiplinsizliğe yer verilmesine tahammül etmemektedir. Vali Nâfi, “Yerime İbni Ebzâ’yı bıraktım” der. Hz. Ömer tanımadığı bu şahıs hakkında bilgi almak adına bu sefer de; “O kim?” diye sorar. Vali Nâfi; “Bizim azatlı kölelerimizden biridir” diye cevap verir. Mekke’nin sosyal yapısını çok iyi bilen Hz. Ömer şaşırır ve Nâfi’ye derki: “Şimdi sen Mekkelilerin üzerine azatlı bir köleyi mi vekil olarak bıraktın?” Nâfi verdiği cevapla Hz. Ömer’e yıllar önce Efendimiz’den duyduğu sözü hatırlatır. Der ki: “Ey Müminlerin Emiri! İbni Ebzâ içimizde Allah’ın kitabını en iyi bilenlerden biridir; böyle olduğu için zaten ben onu vekil olarak bıraktım.” Hz. Ömer bir anda sarsılır ve yukarıda aktardığımız hadisi hatırlar; Kur’an’ın kendisine tabi olup, onun ahkamı ile amel edenleri ve ahlakı ile ahlaklananları yükselttiğini, ama ona sırtlarını dönenleri, o yokmuş gibi yaşayanları, onu devri geçmiş bir mesaj olarak anlayanları yada onu gözden çıkarılacak kadar basit bir şey gibi ona muamele edenleri ise alçalttığını ikrar eder.
Bu gerçek dün böyleydi de, bugün böyle değil midir? Hakikaten Kur’an bazılarını yükseltip yüceltirken, bazılarını alçaltıp, ayaklar altına düşürmüyor mu? Dün sıradan bir köle iken birden Kâbe’nin çatısında ezanı haykıracak kadar Bilal’i yükseltirken; Mekke’nin en soylu ve en asil insanı Amr ibn Hişam’ı (Ebu Cehil’i) alçaltmadı mı? Dün sıradan bir deve çobanı olan Rebi İbn Amr’ı yükseltip onu binlerce askerin komutanı yapıp, İran topraklarına silinmez harflerle adını kazıtırken, efsanevi komutan Rüstem-i Zal’ı onun karşısında alçaltmadı mı? Dün cahiliyenin zifiri karanlığında her türlü insanlıktan uzak olarak yaşayan çöl insanlarını yükselterek koca bir medeniyetin temellerini attırırken, aynı çağa damgasını vuran nice devletleri birer birer tarih sayfasından silerek alçaltmadı mı? Dün bir avuç insanı Arap yarımadasından ta Avrupa’nın göbeğine kadar getirip, orada yüzyıllar boyu bir kültür ve ilim havuzu oluştururken, aynı insanları Kur’an’a sırt döndükleri için o topraklarda kökleri kazınırcasına alçaltmadı mı? Dün onlarca devlet ve beylik arasında Kur’an’a tabi oldukları için seçilip, üç kıtada adlarını duyuracak kadar büyüyen ve altı yüz yıl bir imparatorlukla destan üzere destan yazan Osmanlı’yı yüceltirken, onların soyundan gelenleri ise Kur’an’a sırt döndükleri için koca bir coğrafyanın neredeyse zekâtı kadar bir toprak parçasına sıkıştırıp onun bunun emirleri ile hareket eden bir memur seviyesine düşürmedi mi? Dün Kur’an’dan aldığı güç ile öldürülen bir tek Müslüman için dünyaları ayağa kaldıracak kadar yücelerde bulunan aynı medeniyetin çocukları, şimdilerde her gün yüzlerce kardeşinin ölümünü sadece seyreden bir hale düşmedi mi? Dün bir karış toprağına değil ayak basanları, göz dikenleri bile titretecek bir güce sahip iken, bugün öz yurdunda garip yaşamaya mahkûm olacak bir düzeye düşürmedi mi?
Kur’an konuşuyor ve diyor ki: “Başınıza her gelen ellerinizle yaptıklarınızdandır.” Ne yaptık ki bu hallere düştük? Ne yaptığımız ortada; Kur’an’a sarılacağımız yerde, onu terk edip başka şeylere sarıldık. Kur’an’a hicret edeceğimiz yerde, ondan başka şeylere hicret ettik. Kur’an’ı hayatımızın eksenine taşıyıp, onu hayatımıza yön verecek imam kılacağımız yerde, onu hayatlarımızın dışına ittik. Kur’an ile şeref kazanacağımız yerde, şerefi yanlış yerlerde arar olduk.
Ümmet olarak kaybettiğimiz değerlere yeniden kavuşma adına Allah’ın bizlere en büyük tenezzülü olan, bizlere hayat kaynağı ve her türlü dertlerimizin şifası olan Kur’an’a yeniden yönelmek zorundayız. Onu anladıkça hayatlarımız anlamlı bir hale gelecek, onu yücelttikçe bizlerde onun sayesinde yüceleceğiz. Ya böyle olmazsa; o yine yüceliğini, değerini ve cazibesini muhafaza edecek, ama biz ne yazık ki alçaldıkça alçalacağız.
Muhammed Emin YILDIRIM
Bu sözü belleklerine silinmemek üzere yazan o altın neslin kahramanlarından biri de Hz. Ömer’di. Şahsiyetini adalet, kuvvet ve rahmet üzere oluşturan İslam’ın yüz akı yiğitlerinden biri olan Hz. Ömer, hep bu sözün gölgesinde yaşamış; İslam’dan daha büyük bir şerefin olmadığını hayatında birçok tabloda bizlere göstermiştir. Onun 10,5 yıl süren, değil dostlara düşmanlara bile örnek olan hilafet yıllarının birinde, Mekke valisi Nâfi b. Abdulharis ile aralarında geçen bir konuşma çok manidardır ve bizler için çok önemli mesajlar taşımaktadır.
Vali Nâfi görevli olduğu bir gün yerine azatlı kölelerden biri olan İbni Ebzâ’yı vekil olarak bırakır ve Medine’ye doğru yola çıkar. Medine’ye varmadan Usfân denen mıntıkada Halife Ömer ile karşılaşır. Hz. Ömer Mekke valisini karşısında görünce ilk önce sorduğu; “Kimi yerine vekil bıraktın?” sorusu olur. Çünkü Hz. Ömer devlet işlerinde çok ciddidir, asla en küçük bir ehliyetsizliğe ve disiplinsizliğe yer verilmesine tahammül etmemektedir. Vali Nâfi, “Yerime İbni Ebzâ’yı bıraktım” der. Hz. Ömer tanımadığı bu şahıs hakkında bilgi almak adına bu sefer de; “O kim?” diye sorar. Vali Nâfi; “Bizim azatlı kölelerimizden biridir” diye cevap verir. Mekke’nin sosyal yapısını çok iyi bilen Hz. Ömer şaşırır ve Nâfi’ye derki: “Şimdi sen Mekkelilerin üzerine azatlı bir köleyi mi vekil olarak bıraktın?” Nâfi verdiği cevapla Hz. Ömer’e yıllar önce Efendimiz’den duyduğu sözü hatırlatır. Der ki: “Ey Müminlerin Emiri! İbni Ebzâ içimizde Allah’ın kitabını en iyi bilenlerden biridir; böyle olduğu için zaten ben onu vekil olarak bıraktım.” Hz. Ömer bir anda sarsılır ve yukarıda aktardığımız hadisi hatırlar; Kur’an’ın kendisine tabi olup, onun ahkamı ile amel edenleri ve ahlakı ile ahlaklananları yükselttiğini, ama ona sırtlarını dönenleri, o yokmuş gibi yaşayanları, onu devri geçmiş bir mesaj olarak anlayanları yada onu gözden çıkarılacak kadar basit bir şey gibi ona muamele edenleri ise alçalttığını ikrar eder.
Bu gerçek dün böyleydi de, bugün böyle değil midir? Hakikaten Kur’an bazılarını yükseltip yüceltirken, bazılarını alçaltıp, ayaklar altına düşürmüyor mu? Dün sıradan bir köle iken birden Kâbe’nin çatısında ezanı haykıracak kadar Bilal’i yükseltirken; Mekke’nin en soylu ve en asil insanı Amr ibn Hişam’ı (Ebu Cehil’i) alçaltmadı mı? Dün sıradan bir deve çobanı olan Rebi İbn Amr’ı yükseltip onu binlerce askerin komutanı yapıp, İran topraklarına silinmez harflerle adını kazıtırken, efsanevi komutan Rüstem-i Zal’ı onun karşısında alçaltmadı mı? Dün cahiliyenin zifiri karanlığında her türlü insanlıktan uzak olarak yaşayan çöl insanlarını yükselterek koca bir medeniyetin temellerini attırırken, aynı çağa damgasını vuran nice devletleri birer birer tarih sayfasından silerek alçaltmadı mı? Dün bir avuç insanı Arap yarımadasından ta Avrupa’nın göbeğine kadar getirip, orada yüzyıllar boyu bir kültür ve ilim havuzu oluştururken, aynı insanları Kur’an’a sırt döndükleri için o topraklarda kökleri kazınırcasına alçaltmadı mı? Dün onlarca devlet ve beylik arasında Kur’an’a tabi oldukları için seçilip, üç kıtada adlarını duyuracak kadar büyüyen ve altı yüz yıl bir imparatorlukla destan üzere destan yazan Osmanlı’yı yüceltirken, onların soyundan gelenleri ise Kur’an’a sırt döndükleri için koca bir coğrafyanın neredeyse zekâtı kadar bir toprak parçasına sıkıştırıp onun bunun emirleri ile hareket eden bir memur seviyesine düşürmedi mi? Dün Kur’an’dan aldığı güç ile öldürülen bir tek Müslüman için dünyaları ayağa kaldıracak kadar yücelerde bulunan aynı medeniyetin çocukları, şimdilerde her gün yüzlerce kardeşinin ölümünü sadece seyreden bir hale düşmedi mi? Dün bir karış toprağına değil ayak basanları, göz dikenleri bile titretecek bir güce sahip iken, bugün öz yurdunda garip yaşamaya mahkûm olacak bir düzeye düşürmedi mi?
Kur’an konuşuyor ve diyor ki: “Başınıza her gelen ellerinizle yaptıklarınızdandır.” Ne yaptık ki bu hallere düştük? Ne yaptığımız ortada; Kur’an’a sarılacağımız yerde, onu terk edip başka şeylere sarıldık. Kur’an’a hicret edeceğimiz yerde, ondan başka şeylere hicret ettik. Kur’an’ı hayatımızın eksenine taşıyıp, onu hayatımıza yön verecek imam kılacağımız yerde, onu hayatlarımızın dışına ittik. Kur’an ile şeref kazanacağımız yerde, şerefi yanlış yerlerde arar olduk.
Ümmet olarak kaybettiğimiz değerlere yeniden kavuşma adına Allah’ın bizlere en büyük tenezzülü olan, bizlere hayat kaynağı ve her türlü dertlerimizin şifası olan Kur’an’a yeniden yönelmek zorundayız. Onu anladıkça hayatlarımız anlamlı bir hale gelecek, onu yücelttikçe bizlerde onun sayesinde yüceleceğiz. Ya böyle olmazsa; o yine yüceliğini, değerini ve cazibesini muhafaza edecek, ama biz ne yazık ki alçaldıkça alçalacağız.
Muhammed Emin YILDIRIM
4 Eylül 2017 Pazartesi
Önce Neyi Öğrenmeli?
Kur’an’ın modern muhatapları olan bizler, herhalde bugünün dünyasında en fazla evveliyatlarımızı/önceliklerimizi belirleme noktasında sorunlar yaşamaktayız. Öyle ki çoğu zaman 5.sırada olması gerekeni 1.sıraya, 1.sırada olması gerekeni 15. sıraya, altlarda olması gerekeni üstlere, en önde olması gerekeni en arkaya alma gibi yanlışlara kapılar açmaktayız. Bunu hayatın her alanında yaptığımız gibi ne hazindir ki, Kur’an’ı talim etme alanında da yapıyoruz. İlahi vahyi öğrenme çabalarında da bir türlü sıralamayı istifadelerimizi ziyadeleştirecek bir şekilde tesis edemiyoruz. Peki, bu konuda nasıl bir yöntem izlemeliyiz? İsterseniz cevabını her zaman yaptığımız gibi yine köklerimiz olan Sahabe nesline müracaat ederek bulmaya çalışalım.
Bu konuda sizlere Abdullah ibn Ömer’den bir örnek vermek istiyorum. Abdullah ibn Ömer dediğimiz zaman 7- 8 yaşlarında babası Hz. Ömer’den önce iman ile tanışmış bir yiğitten bahis açmış oluruz. Yaşı küçük olduğu için Bedir’e ve Uhud’a katılamayıp, ancak Hendek Gazvesinde Allah Resulü’nün arkasında kılıç sallama şerefine nail olmuş bir yiğitten bahis açmış oluruz. Adım adım Allah Resulü’nü izleyen; “Bana farz, vacip sünnet deyip durmayın; Allah Resulü filanca işi yaptı mı yapmadı mı onu söyleyin” deyip, Efendimiz’e ittiba ve sünnete temessuk noktasında bazen çizgileri zorlayacak düzeyde bir takibin sahibi olan yiğit bir şahsiyetten bahis açmış oluruz. Ve bize 170’i Buhari ve Müslim’in ortaklaşa rivayet ettikleri olmak üzere, toplam 2630 hadis rivayet ederek, Ebu Hureyre’den sonra en fazla hadis nakleden ve bizlere Müslümanca düşünme ve Müslümanca yaşama hususunda çok önemli katkılar sağlayan bir yıldızdan bahis açmış oluruz. Hayatımızın birçok alanında bize yön gösteren fikirlerin sahibi olan Abdullah ibn Ömer bakın Kur’an anlayışı konusunda bize nasıl bir ufuk açmaktadır?
Abdullah ibn Ömer bir gün sadece Kur’an’ın ezberini öncelleyen bir topluluk görür; işin sadece lafızlarını hıfzetmeye çalışan bu topluluk ne yazık ki, bu yüce sahabiyi sevindirmez ve orada şöyle der: “Biz öyle bir hayat yaşadık ki, bizlere Kur’an’dan önce iman verildi. Bir sûre Efendimiz’e nazil olur olmaz bizler; o sûre de, Allah’ın bizlere vermek istediği mesajları anlamak için gayret sarf eder, helalleri ve haramları öğrenmeye çalışırdık. Siz şimdi nasıl Kur’an’ın lafızlarını öğrenme hususunda çaba harcıyorsanız, biz bu çabadan daha fazlasını o ayetleri anlamak için harcardık. Ama bakıyorum ki, bizden sonra gelenler Fatiha’dan başlayıp, sonuna kadar okuyup ezberlemelerine rağmen; ‘Emirler nelerdir? Nehiyler nelerdir? Üzerinde kafa yorulması gereken meseleler nelerdir?’ Bunları önemsemeden aynen kötü cinsli hurmaların görüntüsü ve tadı gibi işin sadece bir boyutu ile ilgileniyorlar.”
Abdullah ibn Ömer zamanında Kur’an talimi konusundaki eksikliğe işte böyle bir feryat ediyordu. O güne bile böyle feryat eden, kim bilir bizi görseydi, bizim Kur’an ile olan yada hiç olmayan ilişkilerimizi bilseydi acaba neler söylerdi? Neler söyleyeceğini şöyle yada böyle tahmin edebiliyoruz; isterseniz bu meseleye hiç girmeyelim ve bu örnekte Abdullah ibn Ömer’in dile getirdiği bir söz üzerinde biraz duralım. Nedir bu söz? “Kur’an’dan önce imanın verilmesi…” Bu söz ile anlıyoruz ki Sahabe nesli Kur’an’ı talim etmeye başlamadan önce imanın muhatapları olmuşlardır. Bu çok önemli bir noktadır ve gerçekten üzerinde durulmaya değer bir konudur.
Peki, Kur’an’dan önce imanı öğrenen Sahabeye bunu kim öğretmiştir? Elbette ki bunu onlara her konuda olduğu gibi bu konuda da tartışılmaz muallimleri olan Alemlerin Sultanı Efendimiz öğretmiştir. Öyleyse bu bilgi ışığında şöyle bir iddiada bulunsak acaba yanlış bir iddia mı ortaya atmış oluruz? Sahabe önce Allah Resulü ile tanıştı, sonra iman ile tanıştı ve bu ön bilgi ile de Kur’an’ın rahle-i tedrisatının önünde talebe oldu. Yani Sahabe önce Efendimiz’i, sonra imanı, sonra Kur’an’ı tanıdı.
Eğer bu iddiamız doğruysa-ki bunu destekleyen bir çok delile sahibiz- şimdi daha iyi anlıyoruz Sahabenin Kur’an anlayışının temellerini ve bizim nerede yanlış yaptığımızı… Dolayısı ile “Neden Sahabe gibi ilahi vahiy ile sıcak bir ilişki kuramıyoruz?” sorusunun cevaplarından biride işte bu ayrıntıda saklıdır. Çünkü biz Sahabenin elde ettiği ve işin başında kazandığı alt bir zeminden mahrum olarak Kur’an’ın karşısına geçiyoruz. Yeterince Efendimiz’i tanımıyoruz, yeterince imanı ve imanın hakikatlerini bilmiyoruz; bunları bilmeden yada bunları zihin dünyamızda ve yüreklerimizde tam anlamı ile tesis etmeden Kur’an’dan istifade etmeye çalışıyoruz. Ne yazık ki böyle bir zeminden mahrum olduğumuz içinde tam anlamı ile bir istifadeyi elde edemiyoruz.
Öyleyse yapılması gereken aynen Sahabe nesli gibi Kur’an’ın rehberliğinde önce Efendimiz’i tanımak ve sonra imanı; marifet, tasdik, amel ve ikrar dörtlüsü ile hayata hakim kılmak ve böyle bir bilinç ile yeniden Kur’an’a muhatap olmaktır.
Muhammed Emin YILDIRIM
Bu konuda sizlere Abdullah ibn Ömer’den bir örnek vermek istiyorum. Abdullah ibn Ömer dediğimiz zaman 7- 8 yaşlarında babası Hz. Ömer’den önce iman ile tanışmış bir yiğitten bahis açmış oluruz. Yaşı küçük olduğu için Bedir’e ve Uhud’a katılamayıp, ancak Hendek Gazvesinde Allah Resulü’nün arkasında kılıç sallama şerefine nail olmuş bir yiğitten bahis açmış oluruz. Adım adım Allah Resulü’nü izleyen; “Bana farz, vacip sünnet deyip durmayın; Allah Resulü filanca işi yaptı mı yapmadı mı onu söyleyin” deyip, Efendimiz’e ittiba ve sünnete temessuk noktasında bazen çizgileri zorlayacak düzeyde bir takibin sahibi olan yiğit bir şahsiyetten bahis açmış oluruz. Ve bize 170’i Buhari ve Müslim’in ortaklaşa rivayet ettikleri olmak üzere, toplam 2630 hadis rivayet ederek, Ebu Hureyre’den sonra en fazla hadis nakleden ve bizlere Müslümanca düşünme ve Müslümanca yaşama hususunda çok önemli katkılar sağlayan bir yıldızdan bahis açmış oluruz. Hayatımızın birçok alanında bize yön gösteren fikirlerin sahibi olan Abdullah ibn Ömer bakın Kur’an anlayışı konusunda bize nasıl bir ufuk açmaktadır?
Abdullah ibn Ömer bir gün sadece Kur’an’ın ezberini öncelleyen bir topluluk görür; işin sadece lafızlarını hıfzetmeye çalışan bu topluluk ne yazık ki, bu yüce sahabiyi sevindirmez ve orada şöyle der: “Biz öyle bir hayat yaşadık ki, bizlere Kur’an’dan önce iman verildi. Bir sûre Efendimiz’e nazil olur olmaz bizler; o sûre de, Allah’ın bizlere vermek istediği mesajları anlamak için gayret sarf eder, helalleri ve haramları öğrenmeye çalışırdık. Siz şimdi nasıl Kur’an’ın lafızlarını öğrenme hususunda çaba harcıyorsanız, biz bu çabadan daha fazlasını o ayetleri anlamak için harcardık. Ama bakıyorum ki, bizden sonra gelenler Fatiha’dan başlayıp, sonuna kadar okuyup ezberlemelerine rağmen; ‘Emirler nelerdir? Nehiyler nelerdir? Üzerinde kafa yorulması gereken meseleler nelerdir?’ Bunları önemsemeden aynen kötü cinsli hurmaların görüntüsü ve tadı gibi işin sadece bir boyutu ile ilgileniyorlar.”
Abdullah ibn Ömer zamanında Kur’an talimi konusundaki eksikliğe işte böyle bir feryat ediyordu. O güne bile böyle feryat eden, kim bilir bizi görseydi, bizim Kur’an ile olan yada hiç olmayan ilişkilerimizi bilseydi acaba neler söylerdi? Neler söyleyeceğini şöyle yada böyle tahmin edebiliyoruz; isterseniz bu meseleye hiç girmeyelim ve bu örnekte Abdullah ibn Ömer’in dile getirdiği bir söz üzerinde biraz duralım. Nedir bu söz? “Kur’an’dan önce imanın verilmesi…” Bu söz ile anlıyoruz ki Sahabe nesli Kur’an’ı talim etmeye başlamadan önce imanın muhatapları olmuşlardır. Bu çok önemli bir noktadır ve gerçekten üzerinde durulmaya değer bir konudur.
Peki, Kur’an’dan önce imanı öğrenen Sahabeye bunu kim öğretmiştir? Elbette ki bunu onlara her konuda olduğu gibi bu konuda da tartışılmaz muallimleri olan Alemlerin Sultanı Efendimiz öğretmiştir. Öyleyse bu bilgi ışığında şöyle bir iddiada bulunsak acaba yanlış bir iddia mı ortaya atmış oluruz? Sahabe önce Allah Resulü ile tanıştı, sonra iman ile tanıştı ve bu ön bilgi ile de Kur’an’ın rahle-i tedrisatının önünde talebe oldu. Yani Sahabe önce Efendimiz’i, sonra imanı, sonra Kur’an’ı tanıdı.
Eğer bu iddiamız doğruysa-ki bunu destekleyen bir çok delile sahibiz- şimdi daha iyi anlıyoruz Sahabenin Kur’an anlayışının temellerini ve bizim nerede yanlış yaptığımızı… Dolayısı ile “Neden Sahabe gibi ilahi vahiy ile sıcak bir ilişki kuramıyoruz?” sorusunun cevaplarından biride işte bu ayrıntıda saklıdır. Çünkü biz Sahabenin elde ettiği ve işin başında kazandığı alt bir zeminden mahrum olarak Kur’an’ın karşısına geçiyoruz. Yeterince Efendimiz’i tanımıyoruz, yeterince imanı ve imanın hakikatlerini bilmiyoruz; bunları bilmeden yada bunları zihin dünyamızda ve yüreklerimizde tam anlamı ile tesis etmeden Kur’an’dan istifade etmeye çalışıyoruz. Ne yazık ki böyle bir zeminden mahrum olduğumuz içinde tam anlamı ile bir istifadeyi elde edemiyoruz.
Öyleyse yapılması gereken aynen Sahabe nesli gibi Kur’an’ın rehberliğinde önce Efendimiz’i tanımak ve sonra imanı; marifet, tasdik, amel ve ikrar dörtlüsü ile hayata hakim kılmak ve böyle bir bilinç ile yeniden Kur’an’a muhatap olmaktır.
Muhammed Emin YILDIRIM
3 Eylül 2017 Pazar
Sâhabe Gibi İnanmak Mümkün mü?
Muhammed Emin Yıldırım Hocanın “Nübüvvet İkliminde İman” başlığı altında işlediği dersten notlar:
Ebû Muhammed Yahyâ b. Yahyâ b. Kesîr el-Leysî el-Masmûdî el-Kurtubî’den bir hatıra….
Onu İmam Malik; “Akil-i Endelüs/Endülüs’in En Akıllısı” diye isimlendirmişti.
Evet, Sahabe olma kapısı kapandı.
Evet, Sahabe’yi sevap itibari ile geçmekte mümkün değil…
Ama bir daha evet, Sahabe gibi inanmak mümkündür, bu olmuştur, olmalıdır da, olacaktır da inşallah…
“Eğer onlar da sizin inandığınız gibi inanırlarsa doğru yolu bulmuş olurlar; dönerlerse mutlaka anlaşmazlık içine düşmüş olurlar. Onlara karşı Allah sana yeter. O işitendir, bilendir.” (Bakara, 137)
“Ümmetin yetmiş üç fırkaya bölüneceğini, bunlardan yalnız birinin kurtuluş fırkası olacağını” beyan buyurduğunu Dârimî’nin Siyerinden, Tirmizî’nin Süneninden, Süyûtî’nin Câmiü’s-Sağir’inden öğreniyoruz. Hadis şöyledir:
Ebû Muhammed Yahyâ b. Yahyâ b. Kesîr el-Leysî el-Masmûdî el-Kurtubî’den bir hatıra….
Onu İmam Malik; “Akil-i Endelüs/Endülüs’in En Akıllısı” diye isimlendirmişti.
Evet, Sahabe olma kapısı kapandı.
Evet, Sahabe’yi sevap itibari ile geçmekte mümkün değil…
Ama bir daha evet, Sahabe gibi inanmak mümkündür, bu olmuştur, olmalıdır da, olacaktır da inşallah…
“Eğer onlar da sizin inandığınız gibi inanırlarsa doğru yolu bulmuş olurlar; dönerlerse mutlaka anlaşmazlık içine düşmüş olurlar. Onlara karşı Allah sana yeter. O işitendir, bilendir.” (Bakara, 137)
“Ümmetin yetmiş üç fırkaya bölüneceğini, bunlardan yalnız birinin kurtuluş fırkası olacağını” beyan buyurduğunu Dârimî’nin Siyerinden, Tirmizî’nin Süneninden, Süyûtî’nin Câmiü’s-Sağir’inden öğreniyoruz. Hadis şöyledir:
“İsrailoğullarının başına gelen her şey, pabucun pabuca denkliği gibi, tıpa tıp ümmetimin başına da gelecektir. İsrailoğulları yetmiş iki fırkaya ayrılmışlardı. Ümmetim ise yetmiş üç fırkaya ayrılacaktır. Onlardan bir fırkanın dışında hepsi Cehennem’dedir.”
Ashab-ı Kiram sordu: “Ya Resûlallah! O kurtulan fırka kimlerdir?” Peygamber Efendimiz (asm): “Benim ve ashabımın yolu üzere olanlardır” buyurdu.(Câmiü’s-Sağîr, 3/3292; Tirmizî, İman, 18)
“(İslâm dinine girme hususunda) öne geçen ilk muhacirler ve ensar ile onlara ihsan üzere tabi olanlar var ya, işte Allah onlardan razı olmuştur, onlar da Allah’tan razı olmuşlardır. Allah onlara, içinde ebedî kalacakları, zemininden ırmaklar akan cennetler hazırlamıştır. İşte bu büyük kurtuluştur.” (Tevbe, 100)
Ayette üç sınıf nazarlara veriliyor:
Muhacirler
Ensar
Ve onlara Tabii olanlar
Kimdir bunlar?
Üç sınıfta Kur’an’da anlatılır. Birer ayet ile tanıyalım.
Muhacirler
“İman edip de hicret edenler ve Allah yolunda mallarıyla, canlarıyla cihad edenler, rütbe bakımından Allah katında daha üstündürler. Kurtuluşa erenler de işte onlardır.” (Tevbe 20)
Ensar
“Daha önceden Medine’yi yurt edinmiş ve gönüllerine imanı yerleştirmiş olan kimseler, kendilerine göç edip gelenleri severler ve onlara verilenlerden dolayı içlerinde bir rahatsızlık hissetmezler. Kendileri zaruret içinde bulunsalar bile onları kendilerine tercih ederler. Kim nefsinin cimriliğinden korunursa, işte onlar kurtuluşa erenlerdir.” (Haşr 9)
Tabii Olanlar
“Bunların arkasından gelenler şöyle derler: Rabbimiz! Bizi ve bizden önce gelip geçmiş imanlı kardeşlerimizi bağışla; kalplerimizde, iman edenlere karşı hiçbir kin bırakma! Rabbimiz! Şüphesiz ki sen çok şefkatli, çok merhametlisin!” (Haşr 10)
Tevbe Süresi 100. Ayet, bizlere ne gibi mesajlar vermektedir?
Bu ayet bizler için:
1. Beşerin neler yapabileceğini gösteren en güzel numunedir.
2. Belirlenmesi gereken en önemli emel ve en önemli bir hedeftir.
3. Her türlü olumsuzluğa karşı bir ümit kaynağıdır.
4. Doğru yolda nasıl doğru yürüneceğinin en güzel örneğidir.
5. Her daim bizler için yapılanları kontrol edeceğimiz bir mihenk taşıdır.
(Sahabe nasıl davrandı, biz bunun neresindeyiz?)
Peki, ihsan üzere tabi olmak ne demek?
1. Onları gerçek manada severek tabi olmak
2. Onları hayatın temel ölçüsü olarak kabul ederek tabi olmak
3. Onları hayırla yâd ederek tabi olmak
4. Onları iyice anlayarak tabi olmak
5. Onları kendi anlayışlarımıza, yorumlarımıza feda etmeden tabi olmak
“Hakikati inkar etmelerinden dolayı onların kalplerine buzağı sevgisi içirilmişti.” (Bakara, 93)
“O halde kimlerin iman etmesinin ilginç olduğunu ben haber vereyim. İman etmeleri çok harika ve ilginç olanlar şunlardır: Onlar benden sonra gelecekler, ellerinde Kur’an dışında hiçbir şey olmadığı halde bana iman edecekler. Kuşaklar içinde imanları en ilginç ve harika olanlar işte onlardır.” (İbn Kesir, Tefsirü’l-Kur’ani’l-Azim, c. 2, s. 164)
Ashab-ı Kiram sordu: “Ya Resûlallah! O kurtulan fırka kimlerdir?” Peygamber Efendimiz (asm): “Benim ve ashabımın yolu üzere olanlardır” buyurdu.(Câmiü’s-Sağîr, 3/3292; Tirmizî, İman, 18)
“(İslâm dinine girme hususunda) öne geçen ilk muhacirler ve ensar ile onlara ihsan üzere tabi olanlar var ya, işte Allah onlardan razı olmuştur, onlar da Allah’tan razı olmuşlardır. Allah onlara, içinde ebedî kalacakları, zemininden ırmaklar akan cennetler hazırlamıştır. İşte bu büyük kurtuluştur.” (Tevbe, 100)
Ayette üç sınıf nazarlara veriliyor:
Muhacirler
Ensar
Ve onlara Tabii olanlar
Kimdir bunlar?
Üç sınıfta Kur’an’da anlatılır. Birer ayet ile tanıyalım.
Muhacirler
“İman edip de hicret edenler ve Allah yolunda mallarıyla, canlarıyla cihad edenler, rütbe bakımından Allah katında daha üstündürler. Kurtuluşa erenler de işte onlardır.” (Tevbe 20)
Ensar
“Daha önceden Medine’yi yurt edinmiş ve gönüllerine imanı yerleştirmiş olan kimseler, kendilerine göç edip gelenleri severler ve onlara verilenlerden dolayı içlerinde bir rahatsızlık hissetmezler. Kendileri zaruret içinde bulunsalar bile onları kendilerine tercih ederler. Kim nefsinin cimriliğinden korunursa, işte onlar kurtuluşa erenlerdir.” (Haşr 9)
Tabii Olanlar
“Bunların arkasından gelenler şöyle derler: Rabbimiz! Bizi ve bizden önce gelip geçmiş imanlı kardeşlerimizi bağışla; kalplerimizde, iman edenlere karşı hiçbir kin bırakma! Rabbimiz! Şüphesiz ki sen çok şefkatli, çok merhametlisin!” (Haşr 10)
Tevbe Süresi 100. Ayet, bizlere ne gibi mesajlar vermektedir?
Bu ayet bizler için:
1. Beşerin neler yapabileceğini gösteren en güzel numunedir.
2. Belirlenmesi gereken en önemli emel ve en önemli bir hedeftir.
3. Her türlü olumsuzluğa karşı bir ümit kaynağıdır.
4. Doğru yolda nasıl doğru yürüneceğinin en güzel örneğidir.
5. Her daim bizler için yapılanları kontrol edeceğimiz bir mihenk taşıdır.
(Sahabe nasıl davrandı, biz bunun neresindeyiz?)
Peki, ihsan üzere tabi olmak ne demek?
1. Onları gerçek manada severek tabi olmak
2. Onları hayatın temel ölçüsü olarak kabul ederek tabi olmak
3. Onları hayırla yâd ederek tabi olmak
4. Onları iyice anlayarak tabi olmak
5. Onları kendi anlayışlarımıza, yorumlarımıza feda etmeden tabi olmak
“Hakikati inkar etmelerinden dolayı onların kalplerine buzağı sevgisi içirilmişti.” (Bakara, 93)
“O halde kimlerin iman etmesinin ilginç olduğunu ben haber vereyim. İman etmeleri çok harika ve ilginç olanlar şunlardır: Onlar benden sonra gelecekler, ellerinde Kur’an dışında hiçbir şey olmadığı halde bana iman edecekler. Kuşaklar içinde imanları en ilginç ve harika olanlar işte onlardır.” (İbn Kesir, Tefsirü’l-Kur’ani’l-Azim, c. 2, s. 164)
2 Eylül 2017 Cumartesi
İLMİHAL: İMAN'DA EHL-İ SÜNNET İMAMLARI-12-
72- Kendilerine Ehl-i Sünnet ve Cemaat (Peygamberin ve onun eshabının yolunda bulunanlar) ve Fırka-i Naciye (selamete kavuşanlar) adı verilen müslümanlann inançları, şu yukardan beri yazdığımız gibidir.
Bilindiği üzere, peygamber efendimiz ile görüşüp ona iman edenlere "Ashab-ı Kiram ve Ashab-ı Güzin" denir. Ashabı görüp de onlardan feyiz alan müslümanlara "Tabiîn" adı verilmiş-tir.
Ashab-ı güzin ile Tabiîne "Selef-i Salihin" denir. Bunlar ehl-i sünnetin öncüleridir. Bunlar peygamberimizin yolunu gereği üzere izlemişler ve İslamiyeti her tarafa yaymışlardır. İslam birliğini ve topluluğunu kuvvetlendirmişlerdir. Din adına uydurmalardan uzak kalmışlardır.
73- Ehl-i Sünnet'in İtikat (inanç ve iman) ile ilgili konularda yetkili büyük alimleri ve imamları vardır. Bunlardan her biri, Selef-i Salihin dediğimiz Ashab ve Tabiîn'in yolunda yürümüşlerdir. İslam aleminde yüz gösteren değişik görüşlere, felsefî nazariyelere karşı gerçeği savunmaya çalışmışlardır. İslam inancının ne kadar saf ve ne kadar doğru olduğunu genişlemesine incelemiş ve çeşitli delillerle isbatlamışlardır.
İşte bu büyük mücahid alimlerden biri İmam Matüridî, diğeri de İmam Eş'ari'dir.
74- İmam Ebû Mansur Muhammed Matüridî, hicretin (280) yılında doğmuş ve (333) yılında Semerkand'da vefat etmiştir. Memleketi olan Matürid Buhara ilçelerinden biridir. Kendisi Hanefî mezhebinde idi. Çok kıymetli tefsiri ve başka eserleri vardır. Bizim itikatta (inançta) imamımızdır. Hanefî mezhebinde bulunan müslümanlann büyük çoğunluğu inanç ve itikatta bu Ebü Mansur Matüridî'ye bağlıdır.
75- İmam Ebu'l-Hasan Aliyyü'l-Eş'arî, hicretin (260) yılında Basra'da doğmuş, (324) yılında Bağdad'da vefat etmiştir. Büyük dedesi Ashab-ı Güzin'den Ebû Musa El-Eş'arî'dir.
Ebu'l-Hasan El-Eş'arî Şafiî mezhebine bağlı idi. Ehl-i Sünnet itikatına pek çok hizmet etmiştir. Çok değerli eserleri vardır. Malikîlerle Şafiîlerin hemen hepsi, Hanefîlerin bir kısmı ile Hanbelî mezhebinde olan Müslümanların bazı ileri gelenleri itikat konularında Ebu'l-Hasan El-Eş'arî'ye uyarlar.
76- İmam Matüridî ile İmam Eş'arî arasında esas bakımından ayrılık yoktur. Her ikisi de Ashab ve Tabiîn'in yolunda gitmişlerdir. İkisi de hak üzeredir. Ancak ikinci derecede bulunan bazı konularda ayrı görüşleri vardır. Fakat bunların başlıcaları da, görünüşteki ifade değişikliğinden başka birşey değildir.
Bugün müslümanların büyük çoğunluğu itikat bakımından ya İmam Matüridî'ye veya İmam Eş'arî'ye bağlı bulunmaktadır.
Yüce Allah hepsinden razı olsun, amîn...
"Akıbet takva sahipleri içindir." (Kasas: 83)Ö.NASUHİ BİLMEN
http://www.tahavi.com/ilmihal/itikat.html
22 Ağustos 2017 Salı
***SÜNNETE UYGUN İBADET -32- Zilhicce Orucu
“Allahümme salli ala seyyidina Muhammedin ve ala alihi ve sahbihi ve sellim"
Bismillahirrahmanirrahim
Bu üç bölümdeki 6 hadis-i şeriften, Zilhiccenin ilk on gününde tutulan oruçtan Allah’ın hoşnut kalacağını, Arefe günü tutulan orucun günahlara keffaret olacağını, aşure günü oruç tutmanın faziletini, Ramazandan sonra gelen Şevval ayından altı gün oruç tutulursa bir senenin oruçlu geçirilmiş gibi sevap olacağını öğreneceğiz. [1]
1252. İbni Abbâs radıyallahu anhümâ'dan rivayet edildiğine göre Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:
"Başka günlerin hiçbirinde, –zilhiccenin ilk on gününü kastederek– şu günlerde işlenecek amel–i sâlihten, Allah katında, daha sevimli hiçbir amel yoktur."
– Allah uğrunda yapılacak cihad da mı üstün değildir, Yâ Resûlallah? dediler.
– "(Evet) Allah yolunda yapılacak cihad da. Ancak malını ve canını tehlikeye atarak cihada çıkan, şehit olup dönmeyen kimsenin cihâdı başka. (O, bundan üstündür), " buyurdu.
[2]
sadakat.net/riyazus-salihin- 226) Zilhicce Orucu (Zilhiccenin İlk On Gününde Oruç Tutmanın Ve Diğer İbadetlerin Fazileti)
[1] Abdullah Parlıyan, Açıklamalı Tam Riyazu’s-Salihin Tercümesi: 365.
[2] Buhârî, Îdeyn 11. Ayrıca bk. Ebû Dâvûd, Savm 61; Tirmizî, Savm 52; İbni Mâce, Sıyâm 39.
"Allahümme salli ala seyyidina Muhammedin ve ala alihi ve sahbihi ve sellim"
Tüm hata ettiklerim nefsimden, isabet ettiklerim Allah(cc)’dandır.
EN DOĞRUSUNU ALLAH cc BİLİR
Bismillahirrahmanirrahim
Bu üç bölümdeki 6 hadis-i şeriften, Zilhiccenin ilk on gününde tutulan oruçtan Allah’ın hoşnut kalacağını, Arefe günü tutulan orucun günahlara keffaret olacağını, aşure günü oruç tutmanın faziletini, Ramazandan sonra gelen Şevval ayından altı gün oruç tutulursa bir senenin oruçlu geçirilmiş gibi sevap olacağını öğreneceğiz. [1]
1252. İbni Abbâs radıyallahu anhümâ'dan rivayet edildiğine göre Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:
"Başka günlerin hiçbirinde, –zilhiccenin ilk on gününü kastederek– şu günlerde işlenecek amel–i sâlihten, Allah katında, daha sevimli hiçbir amel yoktur."
– Allah uğrunda yapılacak cihad da mı üstün değildir, Yâ Resûlallah? dediler.
– "(Evet) Allah yolunda yapılacak cihad da. Ancak malını ve canını tehlikeye atarak cihada çıkan, şehit olup dönmeyen kimsenin cihâdı başka. (O, bundan üstündür), " buyurdu.
[2]
sadakat.net/riyazus-salihin- 226) Zilhicce Orucu (Zilhiccenin İlk On Gününde Oruç Tutmanın Ve Diğer İbadetlerin Fazileti)
[1] Abdullah Parlıyan, Açıklamalı Tam Riyazu’s-Salihin Tercümesi: 365.
[2] Buhârî, Îdeyn 11. Ayrıca bk. Ebû Dâvûd, Savm 61; Tirmizî, Savm 52; İbni Mâce, Sıyâm 39.
"Allahümme salli ala seyyidina Muhammedin ve ala alihi ve sahbihi ve sellim"
Tüm hata ettiklerim nefsimden, isabet ettiklerim Allah(cc)’dandır.
EN DOĞRUSUNU ALLAH cc BİLİR
21 Ağustos 2017 Pazartesi
İLMİHAL: KAZA VE KADERE İMAN -11-
67- Bilindiği gibi, Yüce Allah'dan başka yaratıcı yoktur. Bu kainatta meydana gelen her şey, muhakkak Yüce Allah'ın bilmesi, dilemesi ve yaratmasıyla olur. Onun için herhangi bir şeyin belirli bir şekilde meydana gelmesini, Cenab-ı Hakk'ın ezelde dilemiş olmasına "Kader" denir. Yüce Allah'ın böyle dilemiş olduğu herhangi bir şeyi, zamanı gelince meydana getirmesine de "Kaza" denir.
Örnek: Herhangi bir insanın falan günde meydana gelmesini Yüce Allah'ın ezelde dilemiş olması bir kaderdir. O insanın takdir edilmiş günde yaratılması da bir kazadır. Bununla beraber kaza sözü, takdir ve hüküm manasına da gelir.
68- Kaza ve kadere iman da, müslümanlarca bir esastır. Bunlara inanmak, Yüce Allah'a iman esaslarından sayılır. Allah'ın varlığını ve birliğini bilen, O'nun kainata tek hakim olduğuna inanan bir insan için kazaya ve kadere iman etmemek mümkün olmaz. Hangi mümkün şey vardır ki, Yüce Allah takdir ettiği takdirde meydana gelmesin? Hangi şey de vardır ki, Yüce Allah dilemediği halde o meydana gelebilsin?
Onun için biz Allah'ın kaza ve kaderine inanırız, kaza ve kadere razı oluruz. Bu bizim bir iman borcumuzdur. Fakat kendi irademizin ve kendi kazancımızın neticesi olmak üzere, Yüce Allah'ın yarattığı bazı işler vardır ki, bunlar Allah'ın rızasına aykırı olması bakımından, bizim bunlara razı olmamamız gereklidir. Bunlara rıza göstermek caiz olmaz ve bunlara Makzî (Kulun dilemesi üzerine Allah tarafından gerçekleşmesine hüküm verilmiş işler) denir.
Örnek: Bir insan bir günah işlemek ister, irade ve gücünü o günah tarafına yöneltir. Yüce Allah da dilerse, bu günahı o insanın arzusuna göre yaratır. İşte bu günah, Yüce Allah'ın rızasına aykırı olduğu için, ona razı olamayız. Bunun içindir ki, kazaya rıza göstermek, Makzî'ye rızayı gerektirmez.
69- Kaza ve kadere imanın faydasına gelince: Şübhe yok ki, insan bu iman sayesinde Allah'ın yaratıcılığını kudret ve hakimiyetini tanımış olur. Böylece ruhu güç kazanmış olur, ahlak duyguları yükselir, hayata büyük bir güçle atılır ve başarıdan başarıya ulaşır. Çünkü Yüce Allah'ın kaza ve kaderine razı olan bir kimse, hiç bir şeyden yılmaz, sebeblere sarılmayı da, kaza ve kaderin gereği bilir. Bir işte başarısızlığa uğrayacak olsa, "bunda kim bilir, Allah'ın ne gibi gizli hikmetleri vardır" diye düşünür. Allah'ın kazasına razı olur ve ümitsizliğe düşmez, azminde gevşeklik olmaz, heyecana kapılmaz, huzur içinde üzüntü çekmeyen bir kalb ile hayat alanındaki çalışmasını sürdürür.
"Kim Allah'a güvenirse Allah ona yeter" (Talak: 3)
Kaza ve Kadere İman Sorumluluğa Engel Değildir
70- Kaza ve kader, insanların iradelerine, kudretlerine ve çalışıp kazandıkları şeylerden sorumlu olmalarına engel ve aykırı değildir.
Şöyle ki: Yüce Allah insanlara bir güç ve irade (ihtiyar) vermiştir. Bir insan kendi gücünü ve iradesini bir işe harcarsa, buna Kesb (Kazanç) denir. Yüce Allah da dilerse, o işi insanın isteğine göre yaratır. Bu da bir kaza, bir yaratıştır. Onun için insanın bu kazancı, kendi cüz'i irade ve isteği ile olduğundan, o işin değerine göre sorumlu olması gerekir. Yoksa: "Ne yapayım, kader böyle imiş!" diyerek kendisini sorumluluktan kurtaramaz.
Bununla beraber bir insan bir işi yapacağı zaman, kaderin ne olduğunu bilemez, kendi düşünce ve arzusuna göre hareket eder. İşin nasıl sonuçlanacağını önceden bilmediği bir kadere işini dayayarak kendisini işin sorumluluğundan beri görmeye hakkı yoktur.
71- Bir insanın kendisini her türlü kudretten ve iradeden yoksun görmesi bir Cebr (Zorakilik) inancıdır ki, bu doğru değildir. Bizim işlerimizden bir kısmı, arzu ve irademize bağlıdır. Mesela: Ellerimiz bazan bir hastalık sebebiyle titrer, bazan da bunları kendimiz titretiriz. Şimdi bu iki titreme arasında fark yok mudur? Elbette vardır; birinci titreyiş cebrîdir (ihtiyarımızla değildir). İkinci titreyiş ise ihtiyarımızla, kendi istek ve irademizledir.
Cebri savunanlar, çok kere bu iddialarını kendileri bozarlar. Mesela; Onlardan birine bir kimse bir tokat vursa, hemen kızarlar ve karşılık vermeye kalkışırlar. Oysa kendi iddialarına göre, o kimseyi suçlu görmemek gerekirdi. Çünkü onun bir tokat vurması, onların inançlarına göre bir kader gereğidir. Tokat vuran bu işi yapmaya mecburdu. Onun için sorumlu olmaktan beridir.
Bir de cebir iddiasına kalkışanların, kendi inanışlarına göre, yaptıkları iyi işlerden dolayı Yüce Allah'dan bir mükafat beklememeleri gerekir. Çünkü o işler de bir kader neticesidir, onlara göre kulun bu işlerde bir tesiri yoktur, yaratan Allah'dır. Kötü işlerinin sorumluluğunu kabul etmedikleri halde, iyi işlerinden nasıl mükafat bekleyebilirler?
Aksine olarak insanın her işi yapmakta tamamen kudret ve iradeye sahip olduğuna, her şeyi başardığına inanmak da "Kaderiye" mezhebine sapmaktır. Bu da doğru değildir. Bu durumda insan kendisini bir nevi yaratıcı sanmış ve Allah'a has olan bir sıfatı takınma cesaretini göstermiş olur.
Sonuç: İnsan kasibdir (iradesi ile işi kazanır). Yüce Allah da işi yaratır. Bu dünya bir imtihan alemidir. Yüce Allah hikmeti gereği olarak insanlara güç ve kudret vermiştir. Bu sebeble de kulu sorumlu ve yükümlü tutmuştur. İnsan yaratıcısının bu ihsanını hayırlı işlere harcarsa hayır (mükafat) görür. Kötülüğe harcarsa azaba düşer.
Bunun için insanların görevleri kendi hayatlarını kurtarıp parlak bir hayata kavuşmak için hem dünyaya, hem de ahirite ait işlerini güzelce yapmaya çalışmaktır. Yoksa: "Kaza ve Kader ne ise, o meydana gelir" deyip bu çalışmayı terk etmek asla caiz olamaz. İslam dini tembelliğe ve gevşekliğe cevaz vermez.
"İnsana ancak çalıştığı vardır." (Necm: 39
Ö.NASUHİ BİLMEN
Kaydol:
Kayıtlar (Atom)